Lobio
Lobio (gruzincha: ლობიო) ― gruzin taomi, shuningdek, loviya (ham yashil, ham donali) umumiy nomi[1].
Lobio taomi Kavkaz orti xalqlari orasida mashhur boʻlib, u ham yashil loviya dukkaklaridan, ham koʻkatlar va/yoki anor donachalari bilan qaynatilgan qizil loviyadan tayyorlanadi. Odatda, oʻtinda pishirilgan „Tonis puri“ yoki „Shotis puri“ gruzin noni bilan tortiladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Lobio" deb nomlangan taom Gruziyada qadim zamonlardan beri maʼlum boʻlib, u dolihos mevalari — sunbul loviyadan tayyorlangan. Loviya ancha keyinroq, XVII-asrning oxirida paydo boʻlgan va undan tayyorlangan taom ham „lobio“ nomi bilan atalgan. Pishirish uchun don yoki yashil loviya ishlatiladi.Loviya donalari — oq, pushti, qizil — faqat taʼm jihatlari bilan farqlanadi. Qaynatish uchun don turlaridan birini tanlash maqsadga muvofiq, chunki ularning pishirish vaqtlari har xil[2].
Tayyorlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Donli loviya taomining asosi maxsus tarzda tayyorlanadi. Fasol 12 soat davomida sovuq suvda ivitiladi, bu vaqt ichida suv 2-3 marta almashtiriladi. Keyin donalar oqava suvda yuviladi va suv quyilib, qaynatiladi. 10-15 daqiqa davomida yuqori haroratda tutib turib, suvn toʻkib tashlanadi, protsedura yana 2 marta takrorlanadi. Keyin, olovni kamaytirib, loviya pishganicha qaynatiladi va suv deyarli butunlay bugʻlanib ketishi kerak[2].
Bu asosda lobioning koʻplab variantlari tayyorlanadi. Qovurilgan piyoz, tuz bilan maydalangan sarimsoq, sirka, chaber va kinza, qalampirdan tashqari, lobioga tozalangan pomidor (taxminan 5 daqiqa davomida loviya bilan dimlanadi), maydalangan yongʻoq (tayyor taomga) qoʻshilishi mumkin. Sirka konsentrlangan qizil tkemali sharbati — kvatsarahi bilan almashtirilishi mumkin. Agar idish juda quyuq boʻlib qolsa, u oz miqdordagi bulyon bilan suyultiriladi[2]. Tortishdan oldin lobioga sirkada marinadlangan qizil piyoz yoki anor urugʻlari sepiladi. Taom asosiy taom sifatida issiq, ham sovuq holda isteʼmol qilinadi, shunda u ishtahani ochadi. Yashil fasoldan pishirilgan lobio mavsumiy taom hisoblanadi. U goʻsht — qoʻy yoki mol goʻshti bilan pishiriladi[2].
Ovqatga koʻp miqdorda kinza qoʻshiladi, u shuningdek tortishda bezak sifatida ham ishlatiladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ratushniy A. S. Lobio // Vsyo o ede ot A do Ya: Ensiklopediya. — M.: Izdatelsko-torgovaya korporatsiya „Dashkov i K°“, 2016. — S. 205. — 440 s. — 300 ekz. — ISBN 978-5-394-02484-9.
- Киладзе, Елена Сергеевна.. Практическая энциклопедия грузинской кухни: история, традиции, рассказы, рецепты. М.: АСТ, 2011. ISBN 978-5-17-073215-9.
- Похлёбкин В. В. „Лобио“,. Национальные кухни наших народов. М.: Лёгкая и пищевая промышленность, 1983 — 131—132 bet.
- Lobio // Kultura pitaniya. Ensiklopedicheskiy spravochnik / Pod red. I. A. Chaxovskogo. — 3-e izdanie. — Mn.: „Belorusskaya ensiklopediya imeni Petrusya Brovki“, 1993. — S. 161. — 540 s. — ISBN 5-85700-122-6.