Maʼmuniylar sulolasi

Maʼmuniylar davlati Maʼmuniylar imperiya
995 — 1017
Poytaxti	Gurganj
Til(lar)i	Xorazm
Sulola	Maʼmuniylar

Maʾmuniylar ( forscha: مأمونیان ) Xorazmdagi hukmdorlarining mustaqil sulolasi edi. Ularning hukmronligi qisqa umr koʻrdi (995–1017). G'aznaviylarXorazm hukmdorlarligini egallashdi.

Tarix

Qadimgi Xorazm podshohligi 995-yilgacha afrigʻiylarining eski avlodi tomonidan boshqarilgan. Xorazm yoki klassik Xorazm Quyi Oksning(Amudaryo) yaxshi sugʻoriladigan va boy dehqonchilik hududi edi. U har tomondan choʻl bilan oʻralgan boʻlib, geografik jihatdan sivilizatsiyaning boshqa hududlaridan ajralib turardi. Bu izolyatsiya unga alohida til va madaniyatini saqlab qolish imkonini berdi.

Maʼmuniylar davrida ularning poytaxti Gurganj ilm-fan markaziga aylanib, faylasuflar Ibn Sino va Abu Sahl al-Masihiy, matematik Abu Nasr Mansur, tabib Ibn al-Xammar kabi koʻplab taniqli shaxslarni oʻziga jalb etgan. Maʼmuniylar ham oʻz poytaxtlarini bugungi kungacha saqlanib qolgan minora va boshqa shunga oʻxshash binolar bilan boyitishdi va ularning asosiy yaratuvchisi Maʼmun II (1009–1017 ) Biroq tez orada Gʻaznaviylar sultoni Mahmud ( 999–1030 ) oʻz hukmronligini Xorazmga ham oʻtkazib, qoraxoniylarga bosim oʻtkazmoqchi boʻlgan. 1014-yilda Mahmud Maʼmun IIdan Xorazmdagi xutbaga (juma xutbasiga) oʻz ismini qoʻshishni talab qilib, uning hukmronligini tan olishini talab qiladi. Harbiy yordam olish yoki Mahmudni boshqa yo‘llar bilan tinchlantirish imkoni bo‘lmagan Ma’mun II uning talablarini qabul qilishga majbur bo‘ldi, bu xorazmlik zodagonlar va harbiy zobitlarga yoqmadi

Bu oxir-oqibat bosh qoʻmondon Alptigin boshchiligidagi vatanparvarlik qoʻzgʻoloniga olib keldi, bu Ma'mun II ning oʻldirilishi va uning jiyani Abul-Horis Muhammadning 1017-yil martida taxtga oʻtirilishiga olib keldi. Maʼmun II Mahmudning qaynisi boʻlib, bu unga Xorazmga bostirib kirish uchun bahona boʻldi. Gʻaznaviylar qoʻshini Hazoraspda mahalliy xorazmlik qoʻshinlarni magʻlub etib, Gurganj aholisini va koʻplab xorazmliklarni asirga olib, Gʻazna poytaxtiga qul sifatida olib ketgan. Abul-Horis Muhammad taxtdan agʻdarilgan va qamoqqa tashlangan, Xorazm esa G'aznaviylar saltanatiga qoʻshilgan va shu tariqa Xorazmshohlarning Ma'muniylar sulolasi tugatilgan{{Sfn|Bosworth|19 MA'MUNIYLAR SULOLASI VAKILLARI (Milodiy 995-1017)

• Ma'mun I ibn Muhammad, 995–997
• Abu al-Hasan Ali, Maʼmun I oʻgʻli, 997–1008/9
• Maʼmun II, Maʼmun I oʻgʻli, 1008—09
• Abul-Horis Muhammad, Abu al-Hasan Alining oʻgʻli, 1017