Malibeyli (Ozarbayjon)
Malibeyli Աջափնյակ | |
|---|---|
| Ozarbayjon qishlog'i | |
 | |
 Gerb | |
| 39°49′46″N 46°47′36″E / 39.82944°N 46.79333°E | |
| Mamlakat | Ozarbayjon |
| {{{tuman_turi}}} | Stepanakert |
| Hukumat | |
| Avvalgi nomlari | Malikbeyli |
|
| |
Ajapnyak (armancha: Աջափնյակ)[1] / Malibeyli (ozarbayjoncha: Malıbəyli)[2] — Togʻli Qorabogʻdagi qishloq, Qarqarchoy sohilida. Tan olinmagan Togʻli Qorabogʻ Respublikasining maʼmuriy-hududiy boʻlinishiga koʻra, Stepanakertning chorak qismini[3] tashkil qiladi. Ozarbayjonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishiga koʻra qishloq Ozarbayjonning Shusha viloyatida joylashgan. Qorabogʻ toʻqnashuvi natijasida qishloq katta zarar koʻrdi.
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1912-yil „Kavkaz taqvimi“ga koʻra, Yelizavetpol guberniyasining Shusha tumanining Malibekli deb koʻrsatilgan ushbu qishlogʻida 1060 kishi yashagan, asosan ozarbayjonlar, taqvimda „tatarlar“ deb koʻrsatilgan[4]. 1921-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra qishloqda 942 kishi yashagan, koʻpchilik ozarbayjonlar boʻlib, „Ozarbayjon turklari“[5] deb nom olgan.
Ozarbayjon SSR (AzNHU) xalq xo‘jalik hisobi boshqarmasi tomonidan 1933-yilda tayyorlangan „ASSRning maʼmuriy bo‘linishi“ nashriga ko‘ra, 1933-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, Malbeylida 850 kishi (170 xonadon yaʼni 405 erkak va 455 nafar ayollar yashagan). Butun Malbeyli qishloq sovetining etnik tarkibi 100 % turklar (ozarbayjonlar)dan iborat edi[6].
1981-yilga kelib qishloqda 738 kishi yashagan[7].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qishloq hududida soʻnggi bronza davriga oid qoʻrgʻonlar bor[7].
1910-yilda Malibela qishlogʻida Zakavkaz oʻqituvchilari seminariyasi bitiruvchisi Mammad Qoraev hozirgi Ozarbayjon hududida qizlar uchun birinchi „rus-tatar maktabi“ni ochdi[7].
Sovet davrida qishloq Ozarbayjon SSR Togʻli Qorabogʻ avtonom viloyatining Shusha viloyati tarkibiga kirgan. Qishloqda oʻrta maktab, madaniyat uyi, kutubxona, kinomaterial, tibbiyot punkti[7] boʻlgan.
Qorabogʻ urushi paytida, 1992-yil 9-fevralda Armaniston tomoni qishloq boʻylab varaqalar tarqatdi. Unda Ozarbayjon aholisi va qurolli kuchlaridan Armaniston Qurolli Kuchlari tomonidan oldindan qoldirilgan gumanitar yoʻlak boʻylab qurollarini topshirish sharti bilan qishloqni tark etish soʻralgan. Taklif eʼtiborga olinmadi, shundan soʻng 10-fevral kuni arman qoʻshinlari qishloqqa bostirib kirishdi. Human Rights Watchga berilgan intervyuda oʻsha paytda qishloqda boʻlgan aholi hech qanday varaqani koʻrmaganliklarini aytishgan[8]. Fevral oyi boshidan beri Malibeylidan tashqari, Ashagi Qushchular, Yuxari Qushchular, Qoradagʻli va Agdaban qishloqlari ham arman qurolli kuchlari tomonidan ishgʻol qilindi va ularning aholisi quvgʻin qilindi, bu esa kamida 99 nafar tinch aholining oʻlimiga sabab boʻldi, 140 kishi jarohat olgan[9]ligi haqida maʼlumotlar mavjud.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qishloq 758 m[10] balandlikda, Qarqarchoy daryosi boʻyida, viloyat markazi Shusha shahridan 15 km shimolda, Stepanakert shahridan (Xonkendi) 4 km uzoqlikda joylashgan. U eksklav mavqeiga ega: xuddi Yuxari Qushchular, Ashagi Qushchular va Oʻrta Qushchular qishloqlari kabi, geografik jihatdan Askeron (Xoʻjali) tumani ichida joylashgan boʻlsa-da, Shusha viloyatidagi qishloq hisoblanadi.
Mashhur shaxslari
[tahrir | manbasini tahrirlash]1886-yilda Mashadi Alish Ashraf o‘g‘li Oxundov Malibeyli qishlog‘ida tug‘ilgan. U xayriyachi edi — savdogar mahalliy maktabda oʻqidi va xayriya faoliyatida oʻzini koʻrsatdi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Война 1991-1994 гг.“. 2014-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 12-sentyabr.
- ↑ s. Malibeyli
- ↑ „Бако Саакян принял участие в посадке деревье в Степанакерте | ARMYeNPRYeSS Armyanskoe informatsionnoe agentstvo“. 2014-yil 12-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 12-sentyabr.
- ↑ „Кавказский календарь. Тифлис 1912“. 2018-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 22-mart.
- ↑ „Перепись населения АзССР в 1921 г. по Шушинскому району“. 2011-yil 26-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-oktyabr.
- ↑ Административное деление АССР.. Баку: Издание АзУНХУ, 1933 — 109-bet.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 АСЭ 1982.
- ↑ „Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno Karabakh“ (en). Human Rights Watch (1992). 2021-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-yanvar.
- ↑ Cornell, Svante E.. Small nations and great powers: a study of ethnopolitical conflict in the Caucasus. Psychology Press, 2001 — 81-bet. ISBN 0700711627.
- ↑ „Wikimapia — Let’s describe the whole world!“. 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 24-oktyabr.
Adabiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Малыбәјли(ozar.). — Andoza:Б., 1982. — C. VI.