Mamlakatlar tanazzuli sabablari
| Muallif(lar) | Daron Acemoglu va Jeyms A. Robinson |
|---|---|
| Tarjimon(lar) | Sirotulloxon Muhammadsoliyev[1] |
| Til | oʻzbekcha |
| Nashriyot | Asaxiy Books[1] |
| Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi | 2021[1] |
| Sahifalar soni | 694 |
Mamlakatlar tanazzuli sabablari: qudrat, farovonlik va kambagʻallik manbalari – birinchi marta 2012 yilda nashr etilgan, iqtisodchilar Daron Acemoglu va Jeyms A. Robinsonning kitobidir[1]. Kitobda institutsional iqtisod, rivojlanish iqtisodiyoti va iqtisodiy tarixga oid tushunchalar keng koʻlamli tarixiy misollar yordamida xalqlar nega turlicha rivojlanayotganini, baʼzilari kuch va farovonlikni toʻplashda muvaffaqiyat qozongan, boshqalari esa muvaffaqiyatsizlikka uchraganini tushunish uchun qoʻllanadi.
Kontekst
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kitob Daron Acemogluning iqtisodiy oʻsish nazariyasi va Jeyms Robinsonning Afrika va Lotin Amerikasi iqtisodiyotiga oid koʻp yillik tadqiqotlari hamda boshqa koʻplab mualliflarning tadqiqotlari sintezi natijasidir. Unda turli mamlakatlar tarixining yangi institutsional maktab nuqtai nazaridan yoʻqolgan va zamonaviy talqini mavjud. Koʻpgina mualliflar asarlarining markaziy gʻoyasi – bu mamlakatlar farovonligining yuqori darajasiga erishishda institutlarning hal qiluvchi roli. Mualliflarning avvalgi „Diktatura va demokratiyaning iqtisodiy kelib chiqishi“ kitobi ham xuddi shu mavzuga bagʻishlangan, ammo unda koʻp sonli turli tarixiy misollar yoʻq edi.
Mualliflar global tengsizlikni tushuntiruvchi boshqa nazariyalar mualliflari bilan bilvosita polemik bahsga kirishadilar: geografik nazariya talqini mualliflari Jeffri Saks va Jared Diamond, elitaning johillik nazariyasi vakillari Abhijit Banerji. va Ester Duflo, Seymur Martin Lipset va uning modernizatsiya nazariyasi, shuningdek, turli xil madaniy nazariyalar bilan: Devid Landesning Shimoliy Yevropa aholisining maxsus madaniy tuzilishi haqidagi nazariyasi. Devid Fisherning Britaniya madaniyatining ijobiy taʼsiri haqida, Maks Veberning protestant axloqining iqtisodiy rivojlanishga taʼsiri haqidagi nazariyasi bilan Ular geografik nazariyani „nafaqat global tengsizlikni, balki koʻplab mamlakatlar uzoq vaqt turgʻunlikda boʻlganini, keyin esa maʼlum bir davrda tez iqtisodiy oʻsishni boshlaganini ham tushuntirib bera olmaydi“, deb eng qattiq tanqid qildilar.
Taqriz
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartish vaziri Jamshid Qoʻchqorov ushbu kitobdagi nazariyalar mantiqan asoslanganligini eʼtirof etib, kitobga taqrizida shunday qayd etadi:
"… mazkur kitobda taniqli iqtisodchi olimlar – Daron Ajemoʻgʻli va Jeyms Robinson oʻzlarining koʻp yillik ilmiy tadqiqotlariga asoslanib, mamlakatlar nima uchun rivojlanishi yoki tanazzulga yuz tutishi sabablarini tushinish uchun yuqorida keltirilgan qarashlar yetarli emasligini va aksar hollarda iqlim, joylashuv va „mentalitet“ kabi omillar u qadar muhim boʻlmasligini bir nechta davlatlar misolida dalillar bilan koʻrstaib berishga harakat qilgan. Umuman, kitobning tarixiy komponenti juda mustahkam. Faktlar bir-biriga bogʻlangan holda juda qiziqarli va izchil keltirilganligi, turli nazariyalar mantiqan asoslangani eʼtiborga loyiqdir."
Kitobning oʻzbek tiliga tarjimasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kitob dunyoning 40 dan ortiq tillariga, shuningdek oʻzbek tilliga ham tarjima qilingan.[1] Uning tarjimasi Behzod Hoshimov muharrirligi ostida Sirotulloxon Muhammadsoliyev tomonidan amalga oshirilgan va ilk bor 2021 yili Asaxiy Books (Wayback Machine saytida 2023-04-10 sanasida arxivlangan) tomonidan nashrdan chiqarilgan[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „«Mamlakatlar tanazzuli sabablari»dan: Shu qadar yaqin, shu qadar farqli“. https://www.gazeta.uz. Gazeta.uz. Qaraldi: 2024-yil 19-noyabr.
 |