Marko Poloning Xitoyga sayohati

Marko Polo 1254-yil 15 sentabrda Venetsiyada dunyoga keldi. Marko Polo Venetsiyalik savdogar va sayohatchi bo‘lib, Osiyoga sayohatlari tarixini o‘zining mashhur "Dunyo xilma -xilligi kitobida" taqdim etdi. Bu kitob yozilgan paytdan to hozirgi kungacha keltirilgan dalillarning ishonchliligiga shubha qilinsada, u O‘rta asrlarda Armaniston, Xitoy, Mo‘g‘uliston, Hindiston va boshqa mamlakatlar tarixi, geografiyasi va etnografiyasi bo‘yicha qimmatli bilim manbai bo‘lib xizmat qiladi. Bu kitob XIV-XVI asrlardagi dengiz sayohatchilari, kartograflari va yozuvchilariga katta taʼsir ko‘rsatdi. Xususan, undan Kristofer Kolumb Hindistonga yo‘l qidirayotganda foydalangan; tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, Kolumb ushbu kitob varaqlarida 70 ta eslatma yozib qoldirgan. Marko Polo venetsiyalik savdogar Nikkolo Polo oilasida tug‘ilgan, uning oilasi zargarlik buyumlari va ziravorlar savdosi bilan shug‘ullangan deb hisoblanadi. Bo‘lajak dengizchining otasi ko‘p sayohat qilgan. Dunyo bo‘ylab sayohat qilib, u yangi savdo yo‘llarini kashf etdi. U o‘g‘liga sarguzashtlari haqida gapirib, sayohatga mehr uyg‘otgan edi. 1271-yilda u birinchi sayohatiga otasi bilan birga ketdi. Uning oxirgi manzili Quddus edi. Xubilayxon Sun imperiyasini zabt etib, tez orada Mo‘g‘ullar imperiyasi va Xitoy yerlarining yagona hukmdoriga aylangan edi. 1266-yilning qishida birodarlar Pekinga yetib kelishdi va Xubilay tomonidan qabul qilindi, u aka-ukalarning so‘zlariga ko‘ra, ularga bepul yo‘l uchun oltin sovg‘a qildi. Polo oilasi 1275-yilda kirib kelgan birinchi Xitoy shahri Shachja (Shachjou, Shanchjou, hozirgi Dunxuan) bo‘ldi, undan keyin esa Guanchjou va Lanchjou shaharlari edi. Xuddi shu yili ular Xubilayning Shandundagi yozgi qarorgohiga yetib kelishdi. Marko Poloni 3 yilga Yanchjou gubernatori etib tayinlaydi. Bundan tashqari, Polo oilasi xon qo‘shinining rivojlantirishga yordam bergan va unga qal’alarni qamal qilishda katapultalardan foydalanishni o‘rgatadi.