Masjid al-Haram kranining halokati

11-sentabr kuni Saudiya Arabistonining Makka shahridagi Masjid al-Haramda kengaytirish ishlari doirasida kran minorasi qulashi oqibatida 107 kishi halok boʻlgan va 238 kishi jarohat olgan Masjid ul-haramdagi halokat (2015 yil).

Fon

Masjid ul-Haram va unda joylashgan Kaʼbaga har yili dunyoning ko‘plab davlatlaridan millionlab odamlar haj va umra ziyoratlari uchun tashrif buyurishadi. 2009-yilda Masjid ul-Haram va Kaʼba atrofidagi eng yirik kengaytirish ishlari Abdulloh bin Abdulaziz al-Saud davrida boshlangan edi^[1]^[2]. Shu doirada Masjid ul-Haram atrofidagi 5882 ta bino buzildi, Usmonli portikolari vaqtincha olib tashlandi, qurilish ishlari doirasida 10 dan ortiq kran jihozlari joylashtirildi. Har yili muntazam ortib borayotgan ziyoratchilar talabi tufayli, 2013-yilda Saudiya Arabistoni hukumati kengaytirish loyihasi doirasida qurilish va xavfsizlik nuqtai nazaridan qabul qilingan qarorga binoan ziyoratchilar sonini qisqartirdi va mamlakatlar aholisi soniga qarab kvota ilovasini joriy qildi^[3]. Kengayish loyihasi qirol Abdulloh vafotidan keyin taxtga oʻtirgan Salmon bin Abdulaziz al-Saud davrida ham davom ettirildi^[2]. 2020-yilda nihoyasiga yetkaziladigan loyiha orqali Masjid ul-Haramda 2 million kishi, tavof hududida esa 278 ming kishi bir vaqtning oʻzida namoz oʻqishi mumkinligi eʼlon qilindi^[2]^[4]^[5].

Baxtsiz hodisa

Baxtsiz hodisa butun dunyodan yuz minglab musulmonlarning qurbonlik bayrami oldidan ziyorat qilish uchun Makkada boʻlgan bir vaqtda yuz berdi^[6]. Bundan tashqari, musulmonlar uchun muqaddas sanalgan juma kuni ekanligi, shu sababdan Kaʼba va uning atrofi gavjum bo‘lgani uchun ham qurbonlar soni ko‘p bo‘lgani taʼkidlanadi^[6]. Tabiiy ofat 2015-yil 11-sentabr, juma kuni mahalliy vaqt bilan soat 17:45 atrofida kuchli yomg‘ir va bo‘rondan so‘ng Masjid ul-Haram va Bob al-Salom darvozasi oldidagi kran minorasi musulmonlar ustiga qulashi oqibatida yuz berdi. Hodisadan so‘ng kran minorasi ostida 107 kishi halok bo‘ldi, 238 kishi jarohatlandi. Saudiya Arabistoni fuqarolik mudofaasi agentligi kran minorasi kuchli yomg‘ir va kuchli bo‘ronlar tufayli qulaganini tasdiqlaydi^[7].

Tekshiruv

Baxtsiz hodisadan so‘ng Makka amiri Xolid bin Faysal al-Saud voqea yuzasidan tergov boshlanganini maʼlum qildi^[8].

Munosabatlar

Eron - Prezident Hasan Ruhoniy Masjid ul-Haramda kranning agʻdarilishi natijasida hayotdan koʻz yumganlarga hamdardlik bildirdi. Prezident o‘z murojaatida „Mudhish baxtsiz hodisada hayotdan ko‘z yumganlarga Allohdan rahmat, yaqinlariga hamdardlik, jarohatlanganlarga esa tezroq sog‘ayib ketishlarini tilayman“ dedi. U, shuningdek, Eron Islom Respublikasi har qanday yordamga tayyorligini bildirdi.

Turkiya- Prezident Rajab Toyyib Erdo‘g‘an Saudiya Arabistoni qiroli Salmon bin Abdulaziz al-Saudga telefon orqali qo‘ng‘iroq qilib, Kaʼbadagi avariya uni chuqur qayg‘uga solganini maʼlum qildi va „Oqibatda hayotdan ko‘z yumgan ziyoratchilarga Alloh rahm qilsin. Masjidul Haramda kran qulashi va jarohatlanganlarga zudlik bilan yordam ko‘rsatilishini so‘rayman, shifo tilayman“, dedi u.

Manba

↑ „Saudi Arabia starts Mecca mosque expansion (Inglizcha)“. Reuters (20 ağustos 2011). 20 haziran 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 „Kabe'deki üçüncü genişletme çalışmaları başladı“. Zaman (12 temmuz 2015). 25 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ „Mehmet Görmez'den "Hac Kontenjanı" açılaması“. Sabah (21 ocak 2015). 23 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ „Mekke'de 2 milyon kişi namaz kılabilecek“. Millî Gazete (5 kasım 2012). 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ „Kabe projesini Bin Ladin ailesi yapıyordu“. Hürriyet (12 eylül 2015). 13 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ ^6,0 ^6,1 „Kabe'de vinç düştü! Çok sayıda ölü var“. Vatan (12 eylül 2015). 13 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ „Crane crash at Grand Mosque of Makkah (Inglizcha)“. Russia Today (11 eylül 2015). 12 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.
↑ „Mescid-i Haram'da korkunç kaza: En az 107 ölü“. Mynet (12 eylül 2015). 12 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Reuters-1] „Saudi Arabia starts Mecca mosque expansion (Inglizcha)“. Reuters (20 ağustos 2011). 20 haziran 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Zaman-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 „Kabe'deki üçüncü genişletme çalışmaları başladı“. Zaman (12 temmuz 2015). 25 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Sabah-3] „Mehmet Görmez'den "Hac Kontenjanı" açılaması“. Sabah (21 ocak 2015). 23 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[MilliGazete-4] „Mekke'de 2 milyon kişi namaz kılabilecek“. Millî Gazete (5 kasım 2012). 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Hürriyet-5] „Kabe projesini Bin Ladin ailesi yapıyordu“. Hürriyet (12 eylül 2015). 13 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Vatan-6] 6,0 ^6,1 „Kabe'de vinç düştü! Çok sayıda ölü var“. Vatan (12 eylül 2015). 13 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[RT-7] „Crane crash at Grand Mosque of Makkah (Inglizcha)“. Russia Today (11 eylül 2015). 12 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[Mynet-8] „Mescid-i Haram'da korkunç kaza: En az 107 ölü“. Mynet (12 eylül 2015). 12 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 eylül 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]