Mediasavodxonlik

Mediasavodxonlik – mass-mediani qabul qilish va uning faoliyatini baholash bo'yicha ko'nikmalar va malakalar majmuyini bildiradi.

Mediasavodxonlik — ommaviy axborot vositalari orqali uzatilayotgan va qabul qilinayotgan kundalik axborotni saralash koʻnikmalarini, turli axborotlarni qabul qilgandan keyin ham har qanday vaziyatda toʻgʻri qaror qabul qilish, axborot qayerdan, kim tomonidan va nima maqsadda uzatilyapti, oʻzida kimning manfaatlarini aks ettiryapti degan tushunchalarni shakllantirishga xizmat qiladi.

Medisavodxonlikning maqsadi  har bir medianing ustuvorliklari va kamchiliklarini tushungan holda  ular tomonidan tarqatilayotgan axborotni saralay bilish va zarurini qabul qilish koʻnikmalarini shakllantirish boʻlsa, asosiy vazifasi insonlar tomonidan iste’mol qilinadigan har qanday axborotning manipulyativ kuchini anglagan holda undan chegaralanishdir.

Tarixi

Media savodxonlik media funktsiyalarini tushunish, mazkur funktsiyalarni amalga oshirish sifatini baholash va o'z-o'zini ifoda etish, shuningdek, ijtimoiy jarayonlarda ishtirok etish uchun medialar bilan ratsional hamkorlikka kirishishga urg'u beradi.

Mediasavodxonlik – mediata'limning natijasidir.

Media ta'lim ommaviy axborot vositalarining zararli ta'siri va tendentsiyalaridan himoya qilish vositasi sifatida paydo bo'lgan. Ushbu paradigmadan birinchi bo'lib 1930-yillarda Buyuk Britaniya foydalangan. Buyuk Britaniya va Avstraliyada mediasavodxonlik gumanitar fanlar majmuasiga alohida kurs sifatida kiritilgan.

Finlandiyada media va axborot savodxonligi yo'nalishi 1970-yillardan boshlab maktab va universitetlar o'quv dasturlariga kiritilgan. Mediata'lim komponenti maktab programmasiga birinchi bor kiritilganda mustaqil fan sifatida emas, balki ona-tili, tarix, estetik fanlar va ekologiya fanlariga integratsiya qilingan. 2021-yilda e'lon qilingan Mediasavodxonlik indeksiga ko'ra, Finlandiya “yolg'on xabarlar va dezinformatsiyaning salbiy ta'sirlariga qarshi turishda eng yuqori salohiyatga ega mamlakat”sifatida e'tirof etilgan va indeksda birinchi o'rinni egallagan.

Shvetsiyada mediata'lim 1980-yildan boshlab ta'lim muassasalarida alohida fan sifatida o'qitila boshlangan.Mediataʼlimni joriy etishdan asosiy maqsad yoshlarda ommaviy axborot vositalarining xabarlarini tanqidiy idrok etish qobiliyatini rivojlantirish, turli xil maʼlumotlar manbalaridan olingan xabarlar haqida oʼz fikrini shakllantirish, shuningdek, tomosha qilingan filmьlar va teledasturlar haqida oʼz fikrini bildirish qobiliyatini shakllantirish boʼlgan. 2000-yilning kuzidan boshlab mediataʼlim Shvetsiya milliy oʼquv dasturiga rasman kiritilgan.

Аyrim mamlakatlarda media taʼlimni qoʼshimcha ravishda amaliy, meʼyoriy kiritish baʼzi fanlarni oʼrniga yoki ular oʼrtasidagi oraliq fan sifatida oʼqitishga qaror qilingan, yaʼni, darsdan tashqari vaqtda maktab gazetalari va jurnallari, radio eshittirishlar va audiovizual mahsulotlari yaratiladi. Yaratish jarayonida ishtirokchilar mediadan foydalanishning turli usullari bilan bevosita tanishish imkoniyatini qoʼlga kiritadilar.