Kontent qismiga oʻtish

Meditatsiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Swami Vivekananda</img>
Hsuan Hua</img>
kirti qigong</img>
Narayana Guru</img>
Sufis</img>
St Francis</img>
Meditatsiyaning turli xil tasvirlari (yuqori chapdan soat yoʻnalishi boʻyicha): hindu Svami Vivekananda, buddist rohib Xsuan Xua, daoist Baduanjin Qigong, nasroniy Avliyo Frensis, zikrdagi musulmon soʻfiylar va ijtimoiy islohotchi Narayana GuruMeditatsiya – bu odam diqqat va ongni oʻrgatish, aqliy jihatdan aniq va hissiy jihatdan xotirjam va barqaror holatga erishish uchun ongni aniq bir narsaga, fikrga yoki faoliyatga qaratish kabi texnikadan foydalanadigan amaliyotdir[1] [2] [3] [4].

Meditatsiya koʻplab diniy anʼanalarda qoʻllanadi. Meditatsiya (dhyana) haqidagi eng qadimgi yozuvlar Upanishadlarda topilgan va meditatsiya hinduizm, jaynizm va buddizmning tafakkur repertuarida muhim rol oʻynaydi[5]. 19-asrdan boshlab Osiyo meditatsiya usullari boshqa madaniyatlarga tarqaldi va ular biznes va sogʻliq kabi maʼnaviy boʻlmagan kontekstlarda ham qoʻllanildi.

Meditatsiya stress, tashvish, depressiya va ogʻriqni sezilarli darajada kamaytirishi mumkin[6] va tinchlik, idrok etish,[7] oʻz-oʻzini anglash va farovonlikni oshirishi mumkin[8] [9] [10]. Meditatsiyaning salomatlik (psixologik, nevrologik va yurak-qon tomir) va boshqa sohalarga taʼsirini yaxshiroq tushunish uchun tadqiqotlar davom etmoqda.

Meditatsiya anʼanalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bogʻda meditatsiya qilayotgan odam (19-asr)

Kelib chiqishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Meditatsiya tarixi u amalga oshirilgan diniy kontekst bilan chambarchas bogʻliq[11]. Rossano meditatsiyaning koʻplab usullarining elementi boʻlgan diqqatni jamlash qobiliyatining paydo boʻlishi inson biologik evolyutsiyasining soʻnggi bosqichlariga hissa qoʻshgan boʻlishi mumkinligini aytdi. [12] Meditatsiya haqidagi eng qadimgi havolalar, shuningdek, proto-Samkhya Hindistonning Upanishadlarida uchraydi[13] [14]. Meditatsiyaga oid eng aniq havolalar oʻrtadagi Upanishadlar va Mahabharatada (jumladan, Bhagavad Gitada) uchraydi[15] [16].

  1. ↑ Walsh & Shapiro 2006.
  2. ↑ Cahn & Polich 2006.
  3. ↑ Jevning, Wallace & Beidebach 1992.
  4. ↑ Goleman 1988.
  5. ↑ Dhavamony, Mariasusai. Classical Hinduism (en). Università Gregoriana Editrice, 1982 — 243-bet. ISBN 978-88-7652-482-0. Qaraldi: 2020-yil 27-oktyabr. 
  6. ↑ Hölzel, Britta K.; Lazar, Sara W.; Gard, Tim; Schuman-Olivier, Zev; Vago, David R.; Ott, Ulrich (November 2011). "How Does Mindfulness Meditation Work? Proposing Mechanisms of Action From a Conceptual and Neural Perspective". Perspectives on Psychological Science: A Journal of the Association for Psychological Science 6 (6): 537–559. doi:10.1177/1745691611419671. ISSN 1745-6916. PMID 26168376. Archived from the original on 2020-10-02. https://web.archive.org/web/20201002203058/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26168376/. Qaraldi: 2020-09-30. Meditatsiya]]
  7. ↑ „The Dalai Lama explains how to practice meditation properly“ (2017-yil 3-may). 2021-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-may.
  8. ↑ „Meditation: In Depth“. NCCIH. 2018-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-may.
  9. ↑ Goyal, M.; Singh, S.; Sibinga, E. M.; Gould, N. F.; Rowland-Seymour, A.; Sharma, R.; Berger, Z.; Sleicher, D. et al. (2014). "Meditation Programs for Psychological Stress and Well-being: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA Internal Medicine 174 (3): 357–368. doi:10.1001/jamainternmed.2013.13018. PMID 24395196. PMC 4142584. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4142584. 
  10. ↑ Shaner, Lynne; Kelly, Lisa; Rockwell, Donna; Curtis, Devorah (2016). "Calm Abiding". Journal of Humanistic Psychology 57: 98. doi:10.1177/0022167815594556. 
  11. ↑ Everly & Lating 2002.
  12. ↑ Rossano, Matt J. (February 2007). "Did Meditating Make Us Human?". Cambridge Archaeological Journal 17 (1): 47–58. doi:10.1017/S0959774307000054. 
  13. ↑ Dhavamony, Mariasusai. Classical Hinduism (en). Università Gregoriana Editrice, 1982 — 243–244-bet. ISBN 978-88-7652-482-0. Qaraldi: 2020-yil 27-oktyabr. 
  14. ↑ Lusthaus 2018.
  15. ↑ Alexander Wynne, The Origin of Buddhist Meditation. Routledge 2007, p. 51. The earliest reference is actually in the Mokshadharma, which dates to the early Buddhist period.
  16. ↑ The Katha Upanishad describes yoga, including meditation. On meditation in this and other post-Buddhist Hindu literature, see Collins, Randall. The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change. Harvard University Press, 2000 — 199-bet.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Meditatsiya&oldid=5249545" dan olindi