Mikayil Abdullayev
| Mikayil Abdullayev | |
 Mikayıl Abdullayev | |
| Haqiqiy ismi | Mikayıl Hüseyn oğlu Abdullayev |
| Tavalludi | 1921-yil 9-dekabr Boku, Ozarbayjon |
| Vafoti | 2002-yil 21-avgust Boku, Ozarbayjon |
| Millati | Ozar |
| Sohasi | Rassom |
| Taʼlimi | V. I. Surikov nomidagi Moskva davlat akademik san'at instituti |
| Oqim | Grafika |
| Mukofotlari | .svg){kind=small}
|
Mikayil Husayn oʻgʻli Abdullayev (ozarbayjoncha: Mikayıl Hüseyn oğlu Abdullayev; 1921-yil 19-dekabr, Boku — 2002-yil 21-avgust, Boku) — ozarbayjon,sovet rassomi, grafik tasvirchi, muralist, stenograf, pedagog. SSSR xalq artisti (1963).
Yoshligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mikayil Abdullayev 1921-yil 19-dekabrda Bokuda tugʻilgan.
1935—1939-yillarda S.B.Bahlulzoda qoshidagi Ozarbayjon rassomlik texnikumida (hozirgi Azim Azimzoda nomidagi rassomlik texnikumi), 1939—1949-yillarda Moskva rassomlik institutida tahsil olgan.
Urush paytida u eng yirik ozarbayjon rassomi A.Azimzodaning aralashuvi tufayli armiyaga chaqirilmadi[1].
Manzara, portret, natyurmort janridagi asarlar yaratgan. Rassom ijodida lirik mavzular ustunlik qiladi. „Oqshom“ (1947), „Mingachev olovlari“ (1948), „Baxt bunyodkorlari“ (1951), „Hind seriyasi“ (1957 — 1960), „Yuz yillik oʻymakor A.Babayev“ (1961) kartinalari muallifi, „Xachmas qizlari“ (1982), „Araks daryosi narigi“ rasmlar turkumi (1950), „Kitobi dede qoʻrqut“ dostoni (1956) va „Layli va Majnun“ (1958) sheʼriga rasmlar ishlagan. Rassom ijodi adabiyot bilan chambarchas bogʻliq edi. U koʻplab yozuvchilar va rassomlarning portretlarini yaratdi. „M. Gorkiy 1928-yilda Bokuda“ (1950), „Uzeyir Hojibeyov“ (1944), „Samed Vurgʻun“ (1944, 1959, 1975), „M. F. Oxundov“ (1962), " Pianinochi F. Badalbeyli " (1975), „Imadiddin Nasimiy“ kabi asarlar shular jumlasidandir." (1973),
Rassom kitob grafikasiga ham katta hissa qoʻshgan, xususan, Nizomiy, Fizuliy, Voqif, M. asarlariga illyustratsiyalar yaratgan. F.Oxundova , A.Alesker, M.E.Sobira , J.Jabborli, S.Vurguna, R.Rzo .
1956-1971-yillarda rassom Hindiston, Afgʻoniston, Polsha, Italiya va boshqa mamlakatlarga sayohat qildi. I.Gandi, Guttuzo, Moraviya, Manzu portretlarini yaratgan. Hindistonda qilgan sayohatlari natijasida „Rajaston ayollari“, „Bengal qizlari“ kabi asarlar yaratdi. 1970-yilda Hindiston hukumati uni oltin medal va 1970-yilda „Hindistonda“ rasmi uchun Javoharlaʼl Neru xalqaro mukofoti laureati diplomi bilan taqdirladi[2].
U monumental sanʼat va teatr-dekorativ rangtasvir sohasida ham ishlagan[3].
U Nizomiy Ganjaviy metro bekati zali loyihasini yaratgan, u yerda Nizomiy asarlari syujetlari va Nizomiyning oʻzi portreti asosida mozaik pannolar yaratgan[4]. „Absheron“ mehmonxonasi va „Guliston“ saroyini ham bezatgan.
Uning shaxsiy koʻrgazmalari Dehli, London, Monreal, Moskva va dunyoning bir qator boshqa shaharlarida boʻlib oʻtgan[5]. Asarlar xorijiy koʻrgazmalarda (Praga (1957), Pekin (1958), Bryussel (1958), Belgrad (1959), Parij (1960), Berlin (1963)da namoyish etilgan.
1941—1943-yillarda A. Azimzoda nomidagi Ozarbayjon rassomlik texnikumida dars bergan. 1965-yildan Ozarbayjon sanʼat institutida Professor (1973). 1970—1975-yillarda Badiiy akademiyaning (Boku) ijodiy rassomlik ustaxonasini boshqargan.[6]
„Italiya xotiralari“ („Italiya taassurotlari“, Boku, 1958), „Boku aholisining koʻzlari bilan“ (Boku, 1962) kitoblari muallifi.
SSSR Badiiy akademiyasining haqiqiy aʼzosi (1988, muxbir aʼzosi (1958)).
Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining 5-9 chaqiriq deputati (1959-yildan), Ozarbayjon SSR Oliy Soveti raisining oʻrinbosari (1967-1975).
2002 yil 21-avgustda Bokuda vafot etdi. Faxriy xiyobonga dafn qilindi.
Mukofotlar va unvonlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ozarbayjon SSRda xizmat koʻrsatgan artist (1955)
- SSSR xalq artisti (1963)
- Ozarbayjon SSR Davlat mukofoti (1974) — „Qizlar sholichi“ diptixi uchun.
- Lenin ordeni (1959)
- Oktyabr inqilobi ordeni (1972)
- Xalqlar doʻstligi ordeni (1981)
- Mustaqillik ordeni (Ozarbayjon, 1997)
- Medallar
- Oltin medal va D.Neru nomidagi xalqaro mukofot laureati diplomi (1970)
- Badiiy akademiyaning kumush medali (1958)
- Bryusseldagi Butunjahon koʻrgazmasida kumush medal (1958).
Xotira
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rassom yashagan Bokudagi uyning jabhasida uning barelyefi tasvirlangan yodgorlik lavhasi bor. Barelyef muallifi ozarbayjonlik rassom Zeynalabdin Iskenderovdir.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ozarbayjon rassomlari — SSSR Badiiy akademiyasi aʼzolarining asarlari koʻrgazmasi. Katalog. — M.: Tasviriy sanʼat, 1982. — S. 5-24.
- Ozarbayjon SSRda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi rassom M. Abdullayev asarlari koʻrgazmasi. Boku, 1957. Katalog./ Komp. T. Badalova, M. Najafov. — M.: Sovet rassomi, 1957-yil.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Как азербайджанский художник Азим Азимзаде спасся от репрессий тридцатых годов“. 2009-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 3-oktyabr.
- ↑ „К 85-летнему юбилею Микаиля Абдуллаева в Российской академии художеств“. 2013-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-fevral.
- ↑ „Абдулаев Микаил Гусейн оглы“. semenovgallery.ru. 2020-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-sentyabr.
- ↑ „Мир метро / Metroworld - Метрополитены СССР - Баку“. metroworld.ruz.net. 2010-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-fevral.
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ „АБДУЛЛАЕВ Михаил (Микаэл) Гусейн Оглы (1921-2002)“. www.rah.ru. 2020-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-sentyabr.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Abdullaev, Mikail Guseyn ogli // Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Proxorov. — 3-e izd. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1969—1978.
- Tvorchestvo i kartini Mikaila Abdullaeva
- ABDULLAYeV MIKAIL GUSYeYN OGLI Biografii