Mixail Voronsov haykali (Tiflis)

Mixail Voronsov haykali — 1867-yilda Tiflisda Kavkazning sobiq vakili knyaz M.S.Voronsovga oʻrnatilgan yodgorlik. Shahardagi birinchi haykal^[1].

Tarixi

1844-1854-yillarda Kavkazdagi Hazrati oliylari vakili knyaz M.S.Voronsovga haykal oʻrnatish tashabbusi gruzin zodagonlariga tegishli boʻlib, uni amaldagi vakil, knyaz Aleksandr Ivanovich Baryatinskiy qoʻllab-quvvatladi. Uning rahbarligida „jamiyatning barcha tabaqalarida obuna ochildi“, uning davomida 36 104 rubl miqdorida mablagʻ yigʻildi^[2].

Yodgorlik haykaltarosh Nikolay Pimenovga buyurtma qilingan, ammo u yodgorlik maketini yasab boʻlib, vafot etgan, shuning uchun uning shogirdi Vasiliy Kreytan ishni tugatishga majbur boʻlgan. Yodgorlikning meʼmori oʻsha paytda Tiflisdagi mashhur meʼmor Otto Simonson boʻlgan.

Bronza haykal Sankt-Peterburgda, „Kogun i K°“ quyish zavodida quyilgan va 1866-yil oxirida Poti porti orqali Tiflisga kemada yetkazilgan^[2].

Yodgorlik 1867-yil 25-martda, knyaz Voronsovning Tiflisga kelishining navbatdagi yubileyi kuni Mixaylovskiy koʻprigi yaqinidagi Voronsovskaya maydonida ochildi. Ochilish marosimida Kavkaz vakili Buyuk Knyaz Mixail Nikolaevich ishtirok etgan. Yigʻilgan koʻp sonli shahar aholisi va qoʻshinlar orasida baron Aleksandr Nikolay yodgorlik qurilishi toʻgʻrisidagi aktni oʻqib berdi, keyin u muqaddas qilindi. Marosimdan soʻng, odamlarga Iskandar bogʻining ayvonlarida taom taklif qilindi va vakil saroyida tushlik berildi^[2]^[3].

Balandligi 3,5 metr boʻlgan knyaz M.S.Voronsov haykali baland poydevorda, boshi ochiq holda, yelkasiga shinel otgan holda turgan. Qoʻlida papax va feldmarshal tayoqchasini ushlab turgan. Alget toshidan yasalgan poydevorda „Knyaz Mixail Semenovich Voronsovga. 1845-1854“ yozuvi bor. Yodgorlik atrofida zanjirli zambaraklardan chiroyli panjara qilingan^[2].

1922-yilda, 1918-yil 12-apreldagi „Respublika yodgorliklari toʻgʻrisida“ gi dekretga binoan Tiflisdagi Mixail Voronsov haykali buzildi, knyaz nomi bilan atalgan maydon ham Karl Marks deb oʻzgartirildi. 1990-yillarning boshlarida maydon Tbilisining qardosh shahri sharafiga Saarbryuken deb nomlandi^[4].

Havolalar

Памятник Воронцову М. С. в Тифлисе // Алупкинский музей-заповедник YouTubeda
Памятник Воронцову М. С. на pastvu (фото 1880-х)

Manbalar

↑ Mixail Voronsov. „Samiy poryadochniy russkiy…“ Andoza:Wayback 2 // Sputnik Gruziya. 2016. 5 marta.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Tiflis i ego okrestnosti: Illyustrirovanniy karmanniy putevoditel. Spravochnaya i adresnaya knijka. — 1-e izd. Tiflis: Tiflisskiy jurnal, 1913.
↑ Кривдина О. А. Скульпторы братья Крейтаны Архивная копия от 29 октября 2021 на Wayback Machine // Электронная библиотека Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН
↑ Невская Т. А. Роль Кавказского наместничества в развитии русско-грузинских отношений (1844—1881 гг.) // Гуманитарные и юридические исследования: Ставрополь, 2016. Выпуск № 1. С. 81.

[sputnik-1] Mixail Voronsov. „Samiy poryadochniy russkiy…“ Andoza:Wayback 2 // Sputnik Gruziya. 2016. 5 marta.

[putev-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Tiflis i ego okrestnosti: Illyustrirovanniy karmanniy putevoditel. Spravochnaya i adresnaya knijka. — 1-e izd. Tiflis: Tiflisskiy jurnal, 1913.

[3] Кривдина О. А. Скульпторы братья Крейтаны Архивная копия от 29 октября 2021 на Wayback Machine // Электронная библиотека Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН

[4] Невская Т. А. Роль Кавказского наместничества в развитии русско-грузинских отношений (1844—1881 гг.) // Гуманитарные и юридические исследования: Ставрополь, 2016. Выпуск № 1. С. 81.

[1]

[2]

[3]

[4]