Muazzez İlmiye Çığ

Muazzez İlmiye Çığ
Tavalludi	Muazzez İlmiye İtil 1914-yil 20-iyun Bursa, Usmoniylar Imperiyasi (hozir Turkiya)
Vafoti	17-noyabr 2024
Fuqaroligi	Turkiya
Taʼlimi	Ankara University
Kasbi	Arxeolog, yozuvchi
Turmush oʻrtogʻi	M. Kemal Çığ

Muazzez İlmiye Çiğ (1914-yil 20-iyun) – shumer sivilizatsiyasi bo'yicha shug'ullangan turk arxeologi, yozuvchisi va bir asrdan koʻproq umr koʻrgan olimi. U 2006-yilda oʻzining kitobida arab ayollari kiyadigan roʻmol ilk marta musulmonlar tomonidan foydalanilmagani, aslida besh ming yil avval taqilgani haqidagi soʻzlari bilan musulmon olamida bahs-munozaralarga sabab boʻladi va jahon ommaviy axborot vositalarida 2006-yilda bu mavzu keng yoritilgan edi.

Yoshligi

Çığning ota-onasi Qrim tatarlaridan boʻlib, uning otasi-onasi Turkiyaga koʻchib kelishgan, otasi tomon Merzifon shahriga, onasi tomon esa oʻsha paytda Usmonlilar imperiyasining yirik mintaqaviy maʼmuriy markazi, Turkiyaning yirikligi boʻyicha toʻrtinchi oʻrinda turuvchi shimoli-gʻarbiy Bursa shahriga joylashishgan.

Taʼlimi

Yana bir shimoli-gʻarbiy shahar Eskishehirda qariyb besh yil bolalarni oʻqitganidan soʻng, Çiğ 1936-yilda Anqara universitetining Hittitologiya fakultetida oʻqishni boshladi. Uning ustozlari orasida Xettlar madaniyati va tarixi davrning eng koʻzga koʻringan ikki nafar olimlari, Gans Gustav Guterbok va Benno Landsberger, Ikkinchi jahon urushi davrida Turkiyada professor boʻlib ishlagan „Germaniyadagi Yahudiylar tarixi“, „Germaniya-Yahudiy qochqinlar Gitler davri“ asarlarini yozgan ustozlari bor edi.

1940-yilda ilmiy darajasini olgandan soʻng, mixxat yozuvlari boʻyicha faoliyat olib boradigan Qadimgi Sharq muzeyida doimiy mutaxassis sifatida koʻp yillik faoliyatini boshlagan. Keyingi yillarda uning planshetlarni shifrlash va mixxat yozuvlarini nashr etishdagi saʼy-harakatlari tufayli muzey Oʻrta Sharq tillarini oʻrganish markaziga aylanadi va keyinchalik muzeydagi tadqiqotlarda dunyoning turli burchaklaridan qadimgi tarix tadqiqotchilari ham ishtirok eta boshlaydi.

Professional faoliyati

Turkiyada dunyoviylik va ayol huquqlarining koʻzga koʻringan himoyachisi, Germaniya Arxeologiya instituti va Istanbul Qadimgi tarix universiteti faxriy aʼzosi Çığ Topkapi muzeyi direktori M.Kemal Çığga turmushga chiqqan. Uning gʻayratli va tizimli tekshiruvi tufayli oʻz kasbida shuhrat qozonganini oʻzining kitoblari, ilmiy maqolalari va Belleten va Bilim ve Ütopya kabi jurnal va gazetalarda chop etilgan maqolalarida koʻrishimiz mumkin. Bundan tashqari, 2002-yilda mamlakatning bosh milliy moliya instituti Türkiye İş Bankası tomonidan nashr etilgan, jurnalist Serhat Öztürkning intervyulari asosida tuzilgan maqolada ham uning tarjimai-holi haqida maʼlumotga ega boʻlishimiz mumkin.

Çığ va uning noshiri „turli dinlar orasida nafratga asoslangan tafovut qoʻzgʻatish“da ayblangan. Oʻsha dastlabki sud majlisida sudya uning ishini rad etadi va yarim soatdan kam davom etgan sud jarayonidan soʻng kitob nashriyoti oqlanadi.

Asarlaridan parchalar

1993-yil: Vaqt tuneli orqali Shumerga sayohat (bolalar uchun oʻquv adabiyoti sifatida yozilgan)

1995-yil: Shumerda Qur’on, Injil va Tavrotning kelib chiqishi

1996-yil: Sumerli Ludingirra [Sumerlik Ludingirra, retrospektiv ilmiy fantastika] (Ibrohim paygʻambar)

1997-yil: Ibrohim paygʻambar, Shumer Yozuvlari va Arxeologik Topilmalarga koʻra

1998-yil: Inannaning sevgisi [Inannaning Sevgisi, Shumerdagi Eʼtiqod va Muqaddas Nikoh]

2000-yil: Xettlar va Xattuša [Ishtar tomonidan yozilgan Xettlar va Hattuša] (Yaqin Sharq sivilizatsiyasi merosi)

2002-yil: Yaqin Sharqdagi Sivilizatsiya Merosi,

Asarlar ingliz tilidan koʻplab tarjimalarni oʻz ichiga oladi.