Najibuddin Samarqandiy
| Najibuddin Samarqandiy | |
|---|---|
| Najibad-Din Abu Homid Muhammad ibn Ali ibn Umar as-Samarqandiy | |
| Tavalludi |
Nomalum Samarqand |
| Vafoti |
1222-yil Hirot |
| Fuqaroligi | Xorazmshohlar davlati |
| Kasbi | Shifokor |
Najib ad-Din Abu Homid Muhammad ibn Ali ibn Umar as-Samarqandiy (forscha: نجیبالدین ابو حامد محمدبن علیبن عمر سمرقندی vafot etgan 1222-yil) – XIII asrda yashagan oʻrta osiyolik shifokor va tibbiyot olimi, Samarqandda tugʻilib, umrining koʻp qismini Samarqandda tibbiyot markazlarida dars berib oʻtkazgan. U yozgan asarlar oʻsha davr tib dorilfununlarida qoʻllanma sifatida foydalanilgan. Najibuddin Samarqandiy 1222-yilda Hirot shahrining moʻgʻullar tomonidan bosib olinishi paytida vafot etgan[1].
Olim oʻz davrida dastlabki jarroxlik amaliyotlarini ham oʻtkazgan. Bu olim haqida maʼlumotni Qadimgi Yunoniston, Hindiston, Misr, shuningdek, Transoxiana, Xuroson va Eron tibbiyoti va falsafasi tarixiga oid juda muhim manba muallifi Ibn Abu Usaybiya bergan – "Uyun al-anba fi tabakat al". -attiba" (Tabiblar martabalari haqidagi maʼlumotlar tarixi), u haqida gapirganda:
Достойный и искусный врач, ему принадлежит великолепные книги и знаменитые сочинения. Он был убит в Герате, когда в него вошли татары. Он был современником Фахруддина ар-Рази[2].
Usaybiya asarlaridan: „Kitob agziyat al-marda“ („Bemorlarning ovqatlanishi haqida kitob“), „Kitob agziyat al-marda“ („Bemorlarning ovqatlanishi haqida kitob“), „Kitob al-asbob val-alamat“ („Kasalliklarning sabablari va alomatlari haqida kitob“), „Kitob al-akrabodin al-kabir“ („Al-Akrabadin haqida katta kitob“), „Kitob al-akrabodin as-sagir“ („Al-Aqrabadin haqida kichik kitob“) kabi bir qator fiziologiyaga oid kitoblarni yaratgan.
Najibuddin Samarqandiyning eng mashhur asari „Kitob al-asbob val-alamat“ asari boʻlib, unda terapiya va patologiyaga oid muhim maʼlumotlar mavjud. Mirzo Ulugʻbekning shaxsiy tabibi Burhonaddin Nafis ibn Ivaz ibn Hakim al-Kermoniy 1424-yilda „Al-asbob val-alamat“ asariga arab tilida sharh yozgan. U bu asardan ayrim parchalarni oʻz asariga kiritdi va shu tufayli Najibuddin Samarqandiy ijodi fanga maʼlum boʻldi, hozirda bu asarlar toʻliq saqlanib qolinmagan, ayrim saqlanib qolingan qismlari Fransiyadagi muzeylarga topshirilgan[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Al-Samarqandi, Najib Al-Din Abu ?Hamid Mu?hammad Ibn ‘Ali Ibn ‘umar | Encyclopedia.com“. www.encyclopedia.com. 2019-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 16-dekabr.
- ↑ Бабаджанов 2001, s. 59—64.
- ↑ uzbekistan. „Развитие медицинской науки в эпоху Темуридов“ (ru). UZBEKISTAN.LV (2018-yil 23-iyul). Qaraldi: 2019-yil 17-dekabr.[sayt ishlamaydi]
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Babadjanov A. Sh. Bibliografii uchyonix-medikov Sredney Azii po sochineniyu Ibn Abi Usaibia „Uyun al-anba fi tabakat al-attiba“ // Obщestvennie nauki v Uzbekistane. – 2001. – № 3.