Naqd pulni qayta ishlash
Naqd pulni qayta ishlash — bu naqd pul berish va olish uchun bankomatlar va bank seyflarida qoʻllaniladigan texnologiya. Ushbu texnologiyaga koʻra bir mijoz tomonidan qoʻyilgan naqd pul boshqa mijoz tomonidan qabul qilinishi mumkin[1]. Qayta ishlash texnologiyasidan foydalanish bankomatlarni naqdlashtirish xarajatlarini sezilarli darajada kamaytirishi va shu bilan operatsion xarajatlarni optimallashtirishi mumkin[2].
UBS tomonidan 1997-yilda Germaniyada Wincor Nixdorf qurilmalariga asoslangan qayta ishlash texnologiyasidan foydalanish boʻyicha pilot loyiha amalga oshirildi, ammo qayta ishlash tizimlari faoliyatini tartibga soluvchi qonunchilik yoʻqligi sababli loyiha ishlab chiqilmadi. Keyinchalik qayta ishlash tizimlarini joriy etish 2002-yil 18-aprelda Yevropa Markaziy banki tomonidan ushbu tizimlardan kredit tashkilotlari tomonidan foydalanish toʻgʻrisidagi qaror qabul qilinganidan keyin mumkin boʻldi[3][4].
Yevropa Markaziy banki tomonidan qabul qilingan qoidalarga muvofiq qayta ishlash mashinasiga kiradigan barcha banknotalar haqiqiyligi tekshirilishi va toʻrt toifaga boʻlinishi kerak. Bunda faqat toʻrtinchi toifadagi barcha haqiqiylik belgilariga istisnosiz javob beradigan banknotalar muomalaga chiqarilishi mumkin. 2-3 toifadagi banknotalar maxsus kasetlarda yechib olinadi, soʻngra mijoz toʻgʻrisidagi maʼlumotlar bilan birgalikda milliy markaziy banklarga qoʻshimcha tekshirish uchun yuboriladi. Birinchi toifadagi banknotalar qurilma tomonidan qabul qilinmaydi va darhol mijozga qaytariladi[5].
Rossiyada qayta ishlash tizimlaridan foydalanish boʻyicha banklar va boshqa kredit tashkilotlarining faoliyatini tartibga soluvchi maxsus qonun yoʻq. Ammo Rossiya Markaziy bankining 1998-yil 9-apreldagi 23-P-sonli „Kredit tashkilotlari tomonidan bank kartalarini chiqarish va ulardan foydalangan holda amalga oshirilgan operatsiyalar boʻyicha hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi toʻgʻrisida“ gi Nizomning 1-bandiga amal qilinmoqda, unga koʻra bankomat „ naqd pul mablagʻlarini chiqarish va qabul qilish uchun moʻljallangan.“ Natijada Rossiya qonunchiligida qayta ishlash tizimlarining faoliyati aniq tartibga solinmagan, ammo umumiy tushunchaga ega degan xulosaga kelishimiz mumkin.
Uskunalar ishlab chiqaruvchilari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- DORS, Rossiya
- De La Ru, Buyuk Britaniya
- Diebold, AQSh
- GUNNEBO, Shvetsiya[6]
- KEBA, Avstriya
- NCR korporatsiyasi, AQSh
- Wincor Nixdorf, Germaniya
- GLORY, Yaponiya[7]
- GRG Banking, Xitoy
- OKI, Yaponiya[8]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Аврамов С., Долгов А. Cash Recycling в России: правовые проблемы и возможности их решения // Рынок ценных бумаг. — 2004. — № 3.[sayt ishlamaydi]
- ↑ Рыбкина Е. Cash-ресайклинг для российских банков // ПЛАС. — 2006. — № 5. — С. 12-17.[sayt ishlamaydi]
- ↑ Рыбкина Е. Cash-ресайклинг для российских банков // ПЛАС. — 2006. — № 5. — С. 12-17.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „The Eurosystem's terms of reference for the use of cash-recycling machines“ (en) (deadlink). Европейский центральный банк (2002-yil 24-may). 2012-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 3-yanvar.
- ↑ „The Eurosystem's terms of reference for the use of cash-recycling machines“ (en) (deadlink). Европейский центральный банк (2002-yil 24-may). 2012-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 3-yanvar.
- ↑ „Service“. 2019-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-may.
- ↑ GLORY europe GmbH
- ↑ „Products｜OKI“. 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-noyabr.