Nathamuni
| Nathamuni | |
|---|---|
|
| |
| Venerated in | Sri Vaishnavism |
| Yozma | Naalayira Divya Prabandham |
| Dini | Tamilakam |
Nathamuni, bundan tashqari, Shri Ranganathamuni nomi bilan ham tanilgan va mashhur boʻlgan, (milodiy 823 - 951-yillarni oʻz ichiga oladi), Naalayira Divya Prabandhamni toʻplagan va tuzgan Vaishnava ilohiyotchisi edi[1][2].
Shri Vaishnava acharyasning birinchisi hisoblangan ekan[2][3] Nathamuni, bundan tashqari, Yogarahasya[4] va Nyayatattva muallifi sanaladi[2][3].
Tugʻilishi va oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Natxamuni odatda milodiy 823-yilda tugʻilgan va 951-yilda vafot etgan deb hisoblashadi. Uning tugʻilgan ismi Aranganatan edi, ammo, u Nathamuniy yoki soʻzma -soʻz avliyo xoʻjayin (Natan — xoʻjayin, muni — avliyo) nomi bilan tanilgan[3][5][6]. Muqobil nuqtai nazarga koʻra, u milodiy 582-yilda tugʻilgan va 922-yilda vafot etgan[7]. Yana bir fikrga koʻra, Natxamuni miloddan avvalgi 907-yildan keyin Viranarayana Puramda tugʻilgan va X asrda gullab-yashnagan[8]. Uning 400 yildan ortiq yashaganligi haqidagi anʼanaviy qarashni inkor etib boʻlmaydi. Natxamuni Chola shohlari oʻzlarining buyuklik choʻqqisiga koʻtarilgunga qadar nazorati ostidagi mintaqada yuz yildan sal koʻproq vaqt yashagan boʻlishi mumkin[9]. Uning tugʻilgan yulduzi Anusham edi[10].
Nammalvar va Nathamuni oʻrtasidagi munosabatlar Guru-parampara, Divya suri charita va Prappannamŗta tomonidan tasdiqlangan[1]. Prappannamŗta ham Nathamunining Viranarayana qishlogʻida tugʻilganligini tasdiqlaydi[1]. Viranarayana bugungi kunda odatda Kattumannarkoil sifatida tanilgan[8][11]. Nathamunining Gangaikonda Cholapuramda vafot etgani aytiladi[12]. Uning otasining ismi Iśvara Bxaṭta, oʻgʻlining ismi Iśvaramuni edi[1]. Uning nabirasi Yamunacharya[3] edi, ehtimol u Nathamunining oʻgʻli (Iśvara Muni) va kelini bilan birga Yamuna qirgʻogʻiga olib borgan haj ziyorati xotirasiga atalgan[9].
Uning boshqa ismlari Sadamarsana Kula Tilakar, Sottai Kulaththu Arasar va Ranganatha Acharya ekanligiga ishoniladi[9].
Hayot tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Naalayira Divya Prabandham toʻplami[tahrir | manbasini tahrirlash]
U Shimoliy Hindistonda sayohat qildi[1]. U Naalayira Divya Prabxandam haqida bilib oldi, lekin u faqat oʻnta madhiyani eshitdi. U qolganini xohlardi. U 12 000 marta oʻqidi, Kanninun Siruthambu, Nammalvarni maqtash sheʼri. Nammalvar paydo boʻldi va 4000 ta madhiyani berdi (Naalayira Divya Prabhandam). U 4000 ta madhiyani qaytarib olib kelgan edi. Srirangamdagi ikki jiyaniga madhiyalarni oʻrgatishdan tashqari, u ularni Shrirangam maʼbadidagi Srirangam ibodatxonasi xizmatiga kiritdi, u yerda u maʼbad maʼmuri boʻlgan[13].
Uyyakondar va uning shogirdi Pundarikaksha[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nathamuniyning eng mashhur shogirdlaridan biri Pundarikaksha boʻlib, u oʻzidan hech qanday adabiy asar qoldirmagan. Taxminlarga koʻra, Natxamuni nabirasi Yamunacharyaning tugʻilishini oldindan koʻrgan va Pundarikakshani oʻzining ruhiy gurusi etib tayinlagan (u oʻz navbatida shogirdi Ramamisrani Yamunacharyaga rahbarlik qilish uchun tayinlagan).
Aytishlaricha, bir marta Natxamuni Pundarikakshadan xotini Aravindappavani otasi Vangi-puratxachining qarorgohiga kuzatib qoʻyishni soʻragan. Vangi-puratachining uyiga yetib borgach, unga qotib qolgan taom berildi, chunki u braxmanlar (Choliah) toifasidan boʻlgan. Shunga qaramay, u koʻrinadigan arzimas va kamsitishdan xafa boʻlmadi, aksincha, uni xursandchilik bilan qabul qildi. Natxamuni bu voqeani eshitgach, bu yuksak maʼnaviy yuksalish belgisi, deb hisobladi va uni Uyyakondar — yangi davrning qutqaruvchisi deb ataydi[9].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Dasgupta, S. N.. A History of Indian Philosophy. Motilal Banarsidass, 1991 — 94–96 bet. ISBN 9788120804142.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Srinivasa Chari, S. M. (1994). Vaiṣṇavism, p.22-24. Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 8120810988
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Kallidaikurichi Aiyah Nilakanta Sastri (1964). The culture and history of the Tamils, p.149
- ↑ Desikachar, T.K.V. (2010). The Heart of Yoga: Developing a Personal Practice, p.231. Inner Traditions, Bear & Co. ISBN 1594778922
- ↑ Padmaja, T. (2002). Temples of Kr̥ṣṇa in South India: History, Art, and Traditions in Tamil Nadu. Abhinav Publications. ISBN 8170173981
- ↑ Subrahmanian, N., Hikosaka, S., Samuel, John G., & Thiagarajan P. (1998). Tamil social history, Volume 2, p.342. Institute of Asian Studies.
- ↑ Aiyangar, Sakkottai Krishnaswami (1911). Ancient India: Collected Essays on the Literary and Political History of Southern India, p.409, 413. Asian Educational Services. ISBN 8120618505
- ↑ 8,0 8,1 Neevel, Walter G. (1977). Yāmunaʼs Vedānta and Pāñcarātra: Integrating the Classical and the Popular, p.15. Issue 10 of Harvard theological review. Harvard dissertations in religion. Scholars Press. ISBN 0891301364
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Chariar, T Rajagopala. The Vaishnavite reformers of India: Critical sketches of their lives and writings, 23-iyun 2016-yil. ISBN 9781332877256.
- ↑ Rajagopal, Geetha. Music rituals in the temples of South India, Volume 1. D. K. Printworld, 2009 - Religion — 57 bet.
- ↑ Jagadeesan, N. (1989). Collected Papers on Tamil Vaishnavism, p.126. Ennes Publications.
- ↑ Es Vaiyāpurip Piḷḷai (1956). History of Tamil language and literature: beginning to 1000 AD, p.130. New Century Book House
- ↑ „First Preceptor“. The Hindu (28-sentabr 2007-yil). 20-avgust 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-aprel 2008-yil.
Adabiyotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bartley, C. J.. The theology of Ramanuja: realism and religion. Routledge, 2002. ISBN 978-0-7007-1459-9.
- Flood, Gavin. An Introduction to Hinduism. Cambridge: Cambridge University Press, 1996 — 132–136 bet. ISBN 0-521-43304-5.