Nikola Mojayskiy haykali
"Nikola Mojayskiy" — „Mojayskiy“ ikonografiyasida Muqaddas Nikolay Moʻjizakorning Permdagi yogʻoch haykali. U Perm davlat badiiy galereyasi kolleksiyasida joylashgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Haykal uzoq vaqtdan beri XVIII-asrga mansub. N. N. Serebryannikov naql qilishicha, haykal Piskor monastiriga borib taqaladi[1]. 1781-yilda monastir Permga koʻchib oʻtganida, u Zelenyata qishlogʻida oʻrnashadi. Mahalliy rivoyatlarga koʻra, haykal jonlanib, taqvodorlar olib kelgan oyoq kiyimlarini kiyib, tunda mahallani aylanib yurarmish[2]. 1917-yil inqilobidan oldin, Muqaddas Nikolay xotirasini nishonlash uchun qishloqda 10 minggacha odam — ruslar, komi-permliklar, udmurtlar yigʻildi.
1926-yilda qishloq cherkovidan Perm muzeyiga kirdi[3]. 1969-yilda haykal Butunrossiya badiiy tadqiqot va restavratsiya markazi mutaxassislari tomonidan qayta tiklandi. 1980-yilda haykalning rentgenogrammasi olingan.
1998-yilda moskvalik sanʼatshunos V. N. Shaxanova, 2003-yilda peterburglik sanʼatshunos N. V. Maltsev yodgorlikning stilistik va texnologik xususiyatlaridan kelib chiqib, haykalning XIX-asr boshlariga mansubligini aniqladi[3].
Haykal doimiy ravishda Perm davlat sanʼat galereyasida namoyish etiladi. A. S. Pushkin muzeyidagi koʻrgazmalarda (1999-2000), Davlat Tretyakov galereyasida (2001) qatnashgan.
Ikonografiya va ijro texnikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avliyo Nikolay old tomondan toʻliq qiyofada tasvirlangan, unda qilich va „doʻl“ tutgan koʻtarilgan qoʻllar (Kiyev-Pechersk lavraning Uspenskiy soboriga oʻxshash barokko shakllarida qilingan). Haykal qadimgi rus ikonografiyasi anʼanasida, lekin shu bilan birga, O. M. Vlasova yozishicha: "Avliyoning qiyofasi aniq, deyarli tabiiy koʻrinishga ega. Kelbatli, keng yelkali, qoʻlini „qayoqqa uzatsa yetadi“. Qilich va „doʻl“ tutgan qoʻllar goʻyo avliyo dushmanga qarshi chiqqandek koʻtarilgan." Haykal puxta ishlab chiqilgan, liboslar (felon, stixar, yepitraxil, choʻqmor, omofor) relyefda qatlamlarda qilingan.
Haykalni yaratish uchun qayin ishlatilgan. Harorat va namlik oʻzgarganda daraxt yorilmasligi uchun ichi boʻsh. Felon shkant va metall novdalar bilan mahkamlangan uchta vertikal qismdan iborat. Felonning orqa tomoni boʻyalgan. Qilich va „doʻl“ alohida ishlangan.
Haykal yaxshi saqlangan, yogʻochda mayda nosozliklar bor, zarhal va boʻyoq qatlami yedirilgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Серебрянников Н.Н.. Пермская деревянная скульптура: Материалы предварительного изучения и опись, Пермь, 1928 — 19—20-bet.
- ↑ Серебренников Н. Н.. Пермская деревянная скульптура, Пермь, 1967 — 11-bet.
- ↑ 3,0 3,1 Власова О.М.. Пермская деревянная скульптура конца XVII — начала XX века. Коллекция Пермской государственной художественной галереи. М: Арт-Волхонка, 2013 — 394-bet. ISBN 978-5-904508-31-9.