Nicolaus Copernicus
| Nikolay Kopernik | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
19-fevral 1473-yil Torun (Toruń), Qirol Prussiyasi, Polsha Qirolligi |
| Vafoti |
24-may 1543-yil (70 yoshda) Frombork, Qirol Prussiyasi, Polsha Qirolligi |
| Fuqaroligi | Kingdom of Poland[1] |
| Sohasi | Matematika, astronomiya, tibbiyot, iqtisodiyot |
| Taʼlimi | Krakov universiteti, Bolonya universiteti, Padua universiteti, Ferrara universiteti |
| Mashhur ishlari | Geliosentrizm, Copernicus qonuni |
| Dini | Rim katoligi |
Nicolaus Copernicus (nemischa: Nikolaus Kopernikus ; italyancha: Nicolò Copernico; polyakcha: ⓘ; yoshligida Niclas Koppernigk;[2] 19-fevral, 1473 – 24-may, 1543) — Uygʻonish davrining astronomi va Yerni olam markazidan olib tashlagan geliosentrik kosmologiyani shakllantirgan birinchi inson.[3]
Kopernikning vafotidan oz vaqt avval chop etilgan De revolutionibus orbium coelestium (Osmon sferalarning inqilobi) nomli kitobi koʻpincha zamonaviy astronomiyaning boshlangʻich nuqtasi va fan inqilobini boshlab bergan vahiy deya ataladi. Uning Quyosh olam markaziga joylashtirilgan geliosentrik modeli osmon jismlarining harakati Yerni olam markaziga qoʻymasdan turib tushuntirish mumkinligini isbot qiladi. Bu kashfiyot fan tarixida Kopernik inqilobi deya ataladi.
Uygʻonish davrining buyuk daholari singari Kopernik matematik, astronom, qonunshunoslikda doktor unvoniga ega boʻlgan yurist, shifokor, poliglot, tarjimon, rassom, katolik cherkovining ishchisi, siyosatchi, diplomat va iqtisodchi boʻlgan.
Kopernik Nikolay (polyakcha — Kopernik, lot. Copernicus — 1473.19.2, Torun, Polsha — 1543.24.5, Frambork, Polsha) — polyak astronomi, geliotsentrik sistema asoschisi. 1492—94 yillarda Krakov universitetida, keyinchalik Italiyaning Bolonyadagi universitet va boshqa universitetlarida huquqshunoslik, tibbiyot, astronomiya va matematika fanlarini oʻrgangan. K. zamonasining yetuk astronomlaridan biri boʻlgan. U 1543-yilda "Osmon sferalarining aylanishi haqida" asarini nashr ettirgan. Bu asarda Ptolemeynnng fan va dinda hukmron boʻlib kelgan geotsentrik sistemasini rad qiluvchi geliotsentrik sistemani bayon etgan. K. oʻz sistemasida Yerni oddiy sayyoralardek Quyosh atrofida va oʻz oʻqi atrofida aylanadi degan fikrni ilgari surgan. Geliotsentrik sistemaning toʻgʻriligi tez orada Galiley, Kepler, I. Nyuton kashfiyotlari bilan isbotlangan.[4]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ (unspecified title)
- ↑ Nicolaus Copernicus Gesamtausgabe: Urkunden, Akten und Nachrichten: Texte und Übersetzungen, ISBN 3-05-003009-7, pp. 23ff. (online); Marian Biskup: Regesta Copernicana (calendar of Copernicus' Papers), Ossolineum, 1973, p. 32 (online). This spelling of the surname is rendered in many publications (Auflistung) [1]
- ↑ Linton (2004, p. 39 (Wayback Machine saytida 2011-05-14 sanasida arxivlangan)). Copernicus geliosentrik tizim turini taklif qilgan birinchi inson emas edi. Yunon matematigi va astronomi Samoslik Aristarxus buni miloddan avvalgi uchinchi asrda taklif etgan edi. Ammo, u oʻz gʻoyalarini rivojlantirmay, eng oddiy holatda qoldirgan. (Dreyer, 1953, pp. 135–48).
- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash] | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 |