Ninomiya Sontoku
Категория:Персоналии по алфавиту Категория:Учёные по алфавиту
| Ninomiya Sontoku | |
|---|---|
| Ninomiya Kindjiro | |
 Odawaradagi Sontoku haykali | |
| Tavalludi |
04.09.1787 Kayama shaharchasi Kanagava |
| Vafoti |
17.11.1856 Imaiti |
| Fuqaroligi | Andoza:Flagifikatsiya |
| Sohasi | falsafa, iqtisodiyot, agronomiya |
Sontoku Ninomiya (yaponcha: 二宮 尊徳), Kinjiro Ninomiyada tugʻilgan (yaponcha: 二宮 金次郎) — Edo davrining mashhur yapon olimi, pedagogi, agronomi va faylasufi (XIX asr). Yaponiyada u oddiygina „Kinjiro“[1] nomi bilan mashhur. Kinjironing toʻliq asarlari toʻplami 36 jilddan iborat[2].
Ninomiya Kinjiro Riemon Ninomiya dehqon oilasida tugʻilgan. U besh yoshlik paytida, boʻronlar natijasida Sakava daryosi qirgʻoqlarining toshib ketishi sabab (yaponcha: 酒匂川), otasining va koʻplab qoʻshnilarining dalalariga ziyon yetib, vayron boʻladi. 14 yoshida Kinjiro otasidan, ikki yildan soʻng onasidan ayrildi va amakisi bilan yashash uchun ketadi. Shu bilan birga, u nafaqat oʻzini, balki opa-singillarini ham oʻylashi kerak edi. Yigirma yoshida u otasining fermasini tiklab, yerdan foydalanadigan ijarachilarga yordam bera boshlaydi. Oʻsha paytda u bilan gaplashgan zamondoshlarining soʻzlariga koʻra, uning tanasi yaponlarga hos boʻlmagan tarzda juda katta edi: boʻyi 182 sm va vazni 94 kg boʻlgan[3]. 1843-yildan boshlab Kinjiro rasmiy ravishda Tokugava syogunatiga xizmat qildi.
Ninomiyaning iqtisodiy yutuqlari orasida foizlarni kapitallashtirish (kombinatsiya) haqidagi mashhur ilmiy tushuntirish mavjud — murakkab foiz oʻsha paytda samuraylar va yapon dehqonlari uchun tanish tushuncha emas edi. Yapon hisoblari (soroban) yordamida u yuz yil davomida turli foiz stavkalari boʻyicha qoʻyilgan summaning oʻsishini hisoblab chiqdi va shu tariqa murakkab foizni oddiy foizlardan farqlash muhimligini koʻrsatdi. Ninomiya Sontokuning qishloq xoʻjaligiga boʻlgan qarashlari kommunal edi: u qishloq muvaffaqiyatining kaliti jamiyat aʼzolari oʻrtasida xavflarni teng taqsimlash va bir yillik ortiqcha mablagʻni rivojlantirish yoki saqlashga investitsiya qilish orqali yaxshi va yomon yillar oʻrtasidagi mavjud resurslar farqini tenglashtirishdir deb hisobladi. Bu shintoizmning „hotoku kyo“ tamoyiliga mos edi (yaponcha: 报徳教), shuning uchun uning oʻzaro yordam, tejamkorlik va mehnatsevarlikka urgʻu berishi dehqonlar va yer egalari orasida tushunish bilan uchrashdi. Shuningdek, u boshqa hududlardan muhojirlarni taklif qilish bilan shugʻullangan va yangi fermaning muvaffaqiyatli ochilishi uchun subsidiyalar va bonuslarni joriy qilgan. Ninomiya Sontoku oʻz bilimlarini amalda faol qoʻlladi — masalan, u „gojoko“ (yaponcha: 五常講 ごじょうこう ごじょうこう), unda har kim yuz kunga foizsiz kredit olishi mumkin edi va bankrot boʻlgan taqdirda javobgarlik barcha aʼzolar oʻrtasida taqsimlangan. Ninomiya innovatsiyalarining muvaffaqiyati yerni oʻzlashtirish, immigratsiya qonunlarini toʻgʻri yuritish, kommunal moliyaviy siyosat va hisoblardan faol foydalanish kombinatsiyasidan kelib chiqdi va bularning barchasi tezda yapon feodal hayotining bir qismiga aylandi.
Kinjironing madaniy qiyofasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ninomiya Sontoku — koʻplab yapon hikoyalari, filmlari va kitoblarida mashhur qahramon. Uning haykallarini koʻpincha maktablar va boshqa taʼlim muassasalarida topish mumkin — ular koʻpincha „kattalar“ yutuqlari emas, balki oʻz-oʻzini tarbiyalash va bilimga intilishdagi xizmatlarini taʼkidlash uchun „Kinjiro“ning bolalikdagi tasviri bilan imzolanadi. Ninomiya Kinjiro anʼanaga koʻra kitob oʻqiyotganda orqasida ogʻir yuk (oʻtin yoki yogʻoch) koʻtargan holda tasvirlangan. Jismoniy mehnatni oʻqish bilan uygʻunlashtirgan Kinjironing yaponcha qiyofasi ruslarda Lomonosovning qorda yalangoyoq yurib, oʻqish uchun Moskvaga kelganiga oʻxshaydi. Kinjironing shunga oʻxshash haykallari kamida 1910-yildan beri Tokiodagi koʻrgazmada taqdim etilib kelinadi[1].
Haykallardan tashqari, 1894-yildan beri Sinto ziyoratgohlari (jinja) Kinjiroga bagʻishlangan. Kamida 12 ta bunday joylar maʼlum, birinchi ikkitasi u umrining koʻp qismi davomida ishlagan Odavarada (shahar va uning atrofida) va u vafot etgan Imaichi shahrida paydo boʻlgan[2].
Bundan tashqari, Kinjiro haqida koʻplab hikoyalar mavjud boʻlib, ular haqiqiy voqealarga asoslangan holda koʻrib chiqiladi, ammo koʻpchilik tasdiqlamaydi va boʻlishi mumkin emas deydi. Masalan, ulardan birining soʻzlariga koʻra, u amakisinikiga borgach, kechasi bilan oʻqigan. Uyidagilari u shamchiroq uchun yogʻni koʻp isteʼmol qilinganidan shikoyat qilgan Kinjiro begona oʻtlardan don yigʻib, yogʻini siqib chiqara boshlagan[4]. Boshqa bir rivoyatga koʻra, u kechqurun va tunda kitob oʻqish bilan bir vaqtda sotish uchun sandal toʻqigan[5]. Bunday hikoyalar talqini ham baʼzan haqiqatga zid keladi — oʻsha Akutagava „Pigmy soʻzlari“da Kinjironing ota-onasini yetimlik davridagi hikoya asosida xudbinlikda ayblaydi.
„Ninomiya Kinjiro“ deb nomlangan qoʻshiq bor, uning naqoratida „Kinjirodan oʻrnak olish“ aytiladi. 1946-yilgi 1 iyenlik banknotada Kinjiro tasvirlangan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Statya yaponskoy Vikipedii pro Ninomiyu Kindziro, razdel pro sovremennost.
- ↑ 2,0 2,1 Statya nemeskoy Vikipedii pro Ninomiyu Kindziro.
- ↑ Statya yaponskoy Vikipedii pro Ninomiyu Kindziro, biograficheskiy razdel.
- ↑ Statya yaponskoy Vikipedii pro Ninomiyu Kindziro, razdel istoricheskix anekdotov.
- ↑ Рюноскэ Акутагава. „Slova pigmeya“, rasskaz „Ninomiya Sontoku“.