Oʻlchovlar metrik tizimi
Oʻlchovlar metrik tizimi, oʻlchovlarning oʻnlik tizimi — uzunlik birligi uchun metr asos qilib olingan fizik kattaliklar majmui. Dastlab, Oʻlchovlar metrik tizimit.ga, metrdan tashqari, yuza (kvadrat metr), hajm (kub metr), massa [kilogramm (4° dagi 1 dm3 suvning massasi) oʻlchovlari hamda litr, ar (yer yuzalarini oʻlchash uchun)] va tonna (1000 kg) ham kirar edi.
Oʻlchovlar metrik tizimit. fransuz olimlari (J.Borda, M.J.Kondorse, P.Laplas, G.Monj va boshqalar)dan tuzilgan komissiya taklifiga koʻra, uzunlik birligi — metr uchun Parij geografik meridiani 1/4 uzunligining oʻn milliondan bir qismi qabul qilingan. Fransiyada Oʻlchovlar metrik tizimit.ni joriy qilish haqidagi dekret 1795-yil 7-aprelda qabul qilinib, 1799-yilda platinadan metrning namunasi yasalgan. 1875-yil 17 ta mamlakat (shu jumladan, Rossiya ham) xalqaro bir xillikni taʼminlash va oʻlchovlar tizimini takomillashtirish maqsadida oʻlchovlar haqidagi shartnomaga qoʻl qoʻydi.
1899-yil 4-iyunda qabul qilingan qonun bilan Rossiyada Oʻlchovlar metrik tizimit.dan foydalanish (majburiy boʻlmagan holda) joriy qilindi. Bu qonun loyihasini S.N.Mendeleyev ishlab chiqqan. Sobiq SSSR da, shu jumladan, Oʻzbekistonda 1925-yil 24-iyuldan boshlab qonuniy tus oldi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |