Ofiyon
Ofiyon, shuningdek, Ofioney, baʼzan Opiyon (qadimgi yunoncha: Ὀφίων qadimgi yunoncha: Ὀφίων „ilon“, Ὀφιονεύς) — qadimgi yunon mifologiyasida [1] buyuk ilon, devlar podshosi; baʼzi afsonalarga koʻra — Olimpning birinchi xoʻjayini, okeanida Yevrinomaning oʻgʻli va eri (Eurynome)[2]. Boshqa bir fikrga koʻra, Uran Ofiyon va katta Fetidaning oʻgʻlidir[3].
Ofiyon ulkan ilon shaklida boʻlgan. Yunon afsonalaridan biriga koʻra (Siroslik Ferekid talqinida [4]), Zevs kelishidan va Olympda xudolar hukmronligidan ancha oldin, u yerda Ofiyon [5] va Yevrinoma hukmronlik qilgan. Ferekidga koʻra, Ofiyon ofionidlar otasi Kronos raqibidir[6].
Baʼzi afsonalarga koʻra, Ofiyon oʻzining yaratuvchisi Yevrinoma bilan birga barcha narsalarning yaratuvchi-xudosi hisoblanadi (Pelasgik afsona).
Yaratilishning boshida hamma narsaning maʼbudasi Yevrinoma Xaosdan koʻtarilib, oʻzi tayanadigan hech narsa yoʻqligini bilgach, dastlab osmonni dengizdan ajratadi, soʻngra toʻlqinlar ustida raqsga tushar ekan, kaftlari bilan shimol shamolini ushlab olib siqadi. Shunda uning qarshisida Ofiyon paydo boʻladi. Yevrinoma „Ofiyonda ishtiyoq paydo boʻlib, uning (Evrinoma) ilohiy bellarini oʻrab, maʼbudani homilador qilguncha“ isinish uchun jazava bilan raqsga tushadi. Keyin Yevrinoma kaptarga aylanib, dunyo tuxumini qoʻyadi. Buyuk Ilon Ofiyon tuxum atrofini yetti qavat oʻrab olgan. Keyin tuxum yorilib, dunyoda mavjud boʻlgan barcha narsalar: quyosh, oy, sayyoralar, yulduzlar, yer va uning togʻlari, daryolar, daraxtlar, oʻtlar va tirik mavjudotlar paydo boʻlgan.
Ofiyon va Evrinoma Olympga joylashib olishgan. Keyinchalik, Olympni Kronos va Reya titanlariga boy berib, Tartarga (boshqa manbalarga koʻra — okean tubiga) tashlangan. Ofiyon Kronos bilan yakkama-yakka jang qilgan[7], lekin Kronos uni agʻdarib, Olimpda hukmronlik qila boshlagan.
Boshqa afsonalarda aytilishicha, Ofiyon oʻzini koinotning yaratuvchisi deb eʼlon qilish bilan Evrinomani xafa qilib qoʻygan. „Buning uchun u (Evrinoma) uning (Ofiyon) boshiga tovoni bilan urib, barcha tishlarini sindirgan hamda tishsiz xirillagan holda, arvohlarni jalb qilishi uchun qorongʻu yerosti gʻoriga haydab yuborgan“ (bu erda Ofiyon ijodiy afsonaning antiqahramoni rolini oʻynaydi, maʼbudaga qarshi kuch sifatida maydonga chiqadi; ehtimol bu afsonaning kechroq namunasidir).
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Lucian. Tragogut, 100.
- Non. Dionisning harakatlari, II 573; VIII 161; XII 44; XLI 352.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Lyubker F. Realniy slovar klassicheskix drevnostey. M., 2001. V 3 t. T.2. S.493
- ↑ Apolloniy Rodosskiy. Argonavtika I 500
- ↑ Perviy Vatikanskiy mifograf III 1, 1
- ↑ Primechaniya N. A. Chistyakovoy v kn. Apolloniy Rodosskiy. Argonavtika. M., 2001. S.184
- ↑ Likofron. Aleksandra 1194
- ↑ Ferekid Sirskiy, fr. V4 Dils-Krans
- ↑ Sxolii k Likofronu. Aleksandra 1191 // Primechaniya N. A. Chistyakovoy v kn. Apolloniy Rodosskiy. Argonavtika. M., 2001. S.184