Oksana Shachko
| Oksana Shachko | |
|---|---|
.jpg) | |
| Tavalludi |
31-yanvar 1987-yil |
| Vafoti |
18-iyun 2018-yil (31 yoshda) Montrouge, Hauts-de-Seine, Fransiya |
| Fuqaroligi |
 Ukraina |
| Taʼlimi | Kiyev universiteti |
| Kasbi | rassom, ayollar huquqlari faoli |
Oksana Vasilyevna Shachko (ukraincha: Шачко Оксана Василівна;) – ukrainalik feminist, faol. Femen xalqaro ayollar harakatining asoschilaridan biri. Patriarxat, diktatura, din va jinsiy industriyaga qarshi norozilik mitinglarida yarim yalangʻoch kiyinishi bilan ajralib turadigan huquq faoli[1][2].
2013-yilda Oksana Shachko Fransiyadan siyosiy boshpana olgan va Parijga joylashgan. Shachko suratlar chizgan va Fransiya poytaxtida oddiy hayot kechirgan. Parijdagi hayoti juda ogʻir kechgan, xavfsizlik, uy-joy va hujjatlarini yangilash bilan bogʻliq muammolarga duch kelgan. Bularning barchasi bir necha bor tushkunlikka tushishiga sabab boʻladi. Oksana Shachko 2018-yil 23-iyul kuni Parijdagi kvartirasida oʻz joniga qasd qilgan.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oksana Shachko 1987-yil 31-yanvarda Xmelnitskiyda tugʻilgan. Onasi Olga Vladimirovna Shachko Oksananing otasidan ajralgan. Aleksey Shachko ismli ukasi boʻlgan[3].
Bolaligida u rasm chizishga va 8 yoshida pravoslav piktogrammalariga qiziqqan. Rassom doʻsti Apolonia Breuilining soʻzlariga koʻra:
Bolaligidan unga cherkovga borishga va ayollarga odatda ruxsat berilmagan joylarda rasm chizishga ruxsat berilgan.
12 yoshida Shachko inqiroz davrini boshdan kechirgan va hatto monastirga borib, Xudoning xizmatkori boʻlishni xohlashini aytgan. Biroq, onasi qizining istagini oldini olishga muvaffaq boʻlgan[4].
Oksana Shachko 15 yoshida ona shahrini tark etib, hayotini ikonka chizishga bagʻishlaydi. Bir muddat monastirda yashagan. Vaqt oʻtishi bilan dindan koʻngli qolgan va monastirni tark etgan.
Oksana Shachko oliy maʼlumotga ega boʻlgan. Taras Shevchenko nomidagi Kiyev milliy universitetida tahsil olgan.
Femen
[tahrir | manbasini tahrirlash]2008-yil aprel oyida Anna Gutsol va Oleksandra Shevchenko bilan birgalikda norasmiy Femen tashkilotiga asos solgan. Faollar dastlab talaba qizlarning muammolariga norozilik bildirishgan. Ammo bir muncha vaqt oʻtgach, ular ukrainalik ayollarning jinsiy ekspluatatsiyasi va jinsiy turizmga qarshi norozilik namoyishlarini ham boshlaganlar. Dastlab ular tadbirlarga faqat ichki kiyimda qatnashib, eʼtiborni tortishga harakat qilishgan.
2009-yil avgust oyida Oksana Shachko Kiyevda norozilik belgisi sifatida birinchi marta koʻkragini ochgan. Oʻshandan beri Femen faollari muntazam ravishda koʻylaklarsiz norozilik namoyishlarini oʻtkazib keladi[5].
Oksana Shachko Ukrainadan tashqari Belarus va Rossiyada boʻlib oʻtgan tadbirlarda ishtirok etgan.
2012-yil 4-martda Shachko Rossiyada boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlari paytida Moskvada hibsga olingan. Rossiya Bosh vaziri Vladimir Putin saylov uchastkasida ovoz berganidan soʻng yana ikki qiz bilan saylov uchastkasiga kirib, koʻkraklarini ochib, shiorlar bilan hayqirgan. Ular politsiya tomonidan hibsga olingan va Ukrainaga deportatsiya qilingan.
2012-yil iyun oyida Shachko Xreschatikdagi fan zonasida „Yevro-2012“ ga qarshi yarim yalangʻoch holda qatnashib, Shvetsiya terma jamoasi muxlislari pivosini stoldan oyoqlari bilan toʻkib tashlagan.
2013-yilda, Femen faollariga qarshi bir necha hujumlardan soʻng, Shachko Fransiyadan siyosiy boshpana soʻragan. Parijda yashab, rasm chizgan. Apolonia Breuilining soʻzlariga koʻra, Parijdagi hayotni juda qiyin deb bilgan. Shachko ishonchsizlik, uy-joy va hujjatlarni yangilashda muammolarga duch kelgan[6].
2014-yildan boshlab Femendan uzoqlasha boshlagan va ilk ishtiyoqi sanʼatga eʼtibor qaratgan.
„Femen“ (2013) kitobini yozgan fransuz yozuvchisi Galia Ackerman bilan hamkorlik qilgan. 2014-yilda rejissyor Alen Margot Shachko „Men ayolman“ (fransuzcha: Je suis Femen) hujjatli filmni suratga olgan.
Oksana Shachko bir nechta shaxsiy koʻrgazmalar tashkil etgan. Xususan, u bir qator provokatsion „piktogrammalar“ yaratgan.
2016-yilda Mansart galereyasida „Ikonoklast“ („Ikonoklazma“) deb nomlangan asarlarning birinchi shaxsiy koʻrgazmasi boʻlib oʻtgan. Bular anʼanaviy tarzda chizilgan „piktogrammalar“ boʻlib, rassom diniy dogmaga qarshi kurashish uchun feministik, siyosiy yoki gumanistik ohanglar bilan transgressiv tafsilotlarni taqdim etgan[7]. Shov-shuvli rasmlari orasida, masalan, burqa kiygan Maryam, avtomat tutgan farishta, kazinoda oʻynayotgan „Muqaddas uchlik“ suratlari bor. Oksananing oʻzi tushuntirganidek, u oʻz ishi orqali dinga qarshiligini bildirgan.
Oksana Shachko 2018-yil 23-iyul kuni Parijdagi kvartirasida oʻz joniga qasd qilgan. Oksana ingliz tilida oʻz joniga qasd qilish toʻgʻrisida eslatma qoldirgan. Xatda Parij bogemiyasiga: „Hammangiz soxtasiz“ deya murojaat qilgan. Bungacha ikki bora muvaffaqiyatsiz joniga qasd qilishga uringan[8][9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Jeffrey Tayler. „The Woman Behind Femen's Topless Protest Movement - Jeffrey Tayler“. The Atlantic (2013-yil 13-mart). 2013-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-iyul.
- ↑ „FEMEN“. FEMEN. 2016-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 29-sentyabr.
- ↑ „Лидер FEMEN Оксана Шачко умерла с третьей попытки — МК“. 2018-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-iyul.
- ↑ „Оксана Шачко: смерть разочарованной участницы Femen“. 2018-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-avgust.
- ↑ Xto taka Oksana Shachko z FEMEN, yaka pokіnchila z soboyu v Parijі (Wayback Machine saytida 2024-05-28 sanasida arxivlangan)(rus.)
- ↑ „Смерть Оксани Шачко: ким була засновниця Femen“. 2018-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyul.
- ↑ „Персональна виставка“ (deadlink). 2017-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyul.
- ↑ „Одна із засновниць Femen Оксана Шачко наклала на себе руки. Що відомо про неї та її самогубство // НВ, 24.7.2018/“. 2018-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyul.
- ↑ „Засновниця Femen наклала на себе руки у Парижі“. 2018-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyul.