Olga Ivanitskaya
| Olga Vasilevna Ivanitskaya | |
 | |
| Haqiqiy ismi | Olga Vasilevna Ivanitskaya |
| Tavalludi | 10-may 1931-yil Yugaslaviya qirolligi, Pancheva |
| Vafoti | 24-iyun 2009-yil (78 yoshda) Serbiya |
| Mashhur suratlari | "Chirchiq yoʻlida tong" |
| Mukofotlari | Oʻzbekiston xalq rassomi |
Olga Vasilevna Ivanitskaya yoki Olya Ivanitskiy (1931-yil 10-may, Belgrad — 2009-yil 24-iyun, oʻsha yerda) — rus kelib chiqishi serb rassomi, haykaltarosh, meʼmor, kostyum dizayneri, yozuvchi va shoira. Ayniqsa, avangard sanʼati uslubidagi rasmlari bilan mashhur boʻlgan u mamlakatimizda va xorijda 100 dan ortiq shaxsiy koʻrgazmalarini oʻtkazgan[1].
Biografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]U 1931-yil 10-mayda Yugoslaviya Qirolligining Pansevo shahrida Oktyabr inqilobi boshlanishi tufayli Rossiyani tark etishga majbur boʻlgan rus qochqinlari Vasiliy Vasilyevich Ivanitskiy va Veronika Mixaylovna Piotrovskayalar oilasida tugʻilgan. Bolaligini Kragujevasda oʻtkazdi, keyinchalik Belgradga koʻchib oʻtdi, Belgrad Tasviriy sanʼat akademiyasini tamomladi va u yerda mashhur haykaltarosh Sreten Stoyanovich rahbarligida tahsil oldi. Haykaltaroshning asosiy maʼlumotiga qaramay, u oʻzini rasmda koʻproq koʻrsatdi, 1950-yillarda u bir nechta birinchi rasmlarini chizgan. U 1959-yilda oʻsha davrdagi Yugoslaviya sanʼatiga salmoqli hissa qoʻshgan rassomlar, yozuvchilar va meʼmorlardan iborat yangi tashkil etilgan „Mediala“ uyushmasiga aʼzo boʻlib mashhurlikka erishdi (u guruhdagi yagona ayol rassom edi)[2]. 1962-yilda aspiranturani tugatgandan soʻng, u Ford jamgʻarmasi stipendiyasini oldi va oʻqishni Amerika Qoʻshma Shtatlariga davom ettirish uchun ketdi va u yerda boshqa narsalar qatorida yangi pop-art bilan uchrashdi. Serbiyaga qaytib kelgach, u Amerikada serb anʼanaviy sanʼati boʻyicha olgan bilimlarini qoʻlladi[3]. Ivanitskaya oʻzining uzoq ijodiy hayoti davomida yuzdan ortiq shaxsiy koʻrgazmalarni oʻtkazdi, uning koʻplab asarlari muzeylar va shaxsiy kollektsiyalarga yoʻl oldi. U arxitekturada oʻziga xos iz qoldirdi, yodgorlik majmualari, yodgorliklar, koʻpriklar va hatto avtomobillar loyihalari muallifi. U anʼanaviy serb liboslarini yaratishni yaxshi koʻrardi, koʻpincha Belgrad teatrlari bilan hamkorlik qildi, tarixiy teatr spektakllari uchun xalq liboslarini tikdi. U oʻzining sheʼrlari bilan bir nechta kitoblarni, shuningdek, Yugoslaviya sanʼatining taniqli vakillari bilan yozishmalar toʻplamini nashr etdi. Keyingi yillarda u maʼmuriy faoliyat bilan shugʻullangan, yosh rassomlarni qoʻllab-quvvatlagan, Belgrad rassomlar uyushmasi aʼzosi boʻlgan va 2007-yilda oʻz nomidan jamgʻarma tashkil qilgan[4]. Jamoatchilik fikri soʻroviga koʻra, u XX asrning Yugoslaviyaning eng yaxshi rassomi deb tan olindi, Kembrij universiteti Biografik markazi maʼlumotlariga koʻra 200 ta jahon ziyolilari roʻyxatiga kiritilgan. U 2009-yil 24-iyun kuni Belgradda yurak operatsiyasidan so‘ng vafot etdi. U Belgrad yangi qabristonining Faxriy fuqarolar xiyoboniga dafn qilindi[5].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ko јe ko u Srbiјi 1991, Beograd 1991. strana 163-164, tekst „Ivaњitski V. Olga — Oљa“
- ↑ RTS :: Preminula Olja Ivanjicki (Wayback Machine saytida 2022-07-20 sanasida arxivlangan), Pristupљeno 17. 4. 2013.
- ↑ Татьяна Чеснокова. „Оля Иваницки: балканский трагизм и русский размах“. Росбалт (2013-yil 30-iyul). 2014-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 29-mart.
- ↑ Sahranjena Olja Ivanjicki : Kultura : POLITIKA (Wayback Machine saytida 2015-09-24 sanasida arxivlangan), Pristupљeno 17. 4. 2013.
- ↑ Светлана Кузьмичева. „Любимые ангелов“. senica.ru (2009-yil 2-dekabr). 2016-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 29-mart.