Olmaota markaziy masjidi

Olmaota markaziy masjidi
	Masjid
	Olmaota markaziy masjidi; Almaty ortalyq meshiti/Алматы орталық мешіті
Mamlakat	Qozogʻiston
Shahar	Olmota
Koordinatalar	43°16′06″N 76°57′12″E / 43.268438°N 76.953324°E G OKoordinatalari: 43°16′06″N 76°57′12″E / 43.268438°N 76.953324°E G O
Loyiha muallifi	Yesmagambet Nurbek
	Asosiy sana:; 1996-1999
Gumbaz balandligi	36 metr
Gumbaz yoʻgʻonligi	20 metr
Sayt	Rasmiy sayt
	Olmaota markaziy masjidi Vikiomborda

Olmota markaziy masjidi (qozoqcha: Almaty ortalyq meshiti/Алматы орталық мешіті, ruscha: Centralnaya mechet Almaty/Центральная мечеть Алматы) Olmaota va hatto Qozogʻistondagi eng yirik masjidlardan biri hisoblanadi. 7000 namozxonga moʻljallangan bu masjid 1890-yilda qurilgan va 1987-yilda yonib ketgan eski masjid oʻrnida bunyod etilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Markaziy masjid 1890-yildan buyon faoliyat yuritib kelgan eski tatar masjidi oʻrnida qurilgan. Masjidning poydevori 1993-yilda qoʻyilgan, ammo qurilishi 1999-yilgacha ham yakunlanmagan. Loyihaning arxitektorlari Bayagambetov, Sharapiev va Jarylgapovlar boʻlgan^[1]^[2].

2000-yilda katta gumbazni turkiy xattotlar Qur’on oyatlari bilan bezatishgan; yuqori sifatli ovoz kuchaytiruvchi uskunalar xarid qilingan. Birinchi qavat toʻliq taʼmirlangan, kuchli konditsionerlar oʻrnatilgan, bosh imom va hisobchi kabinetlari zamonaviy jihozlar bilan jihozlangan, Qur’on oʻqish zalidagi oʻrindiqlar qimmatbaho yogʻochdan yasalgan oʻrindiqlarga almashtirilgan, maysazor 1700 m² maydonda vujudga keltirilgan. Masjid 7 ming kishiga moʻljallangan. Uning toji diametri 20 metr, balandligi 36 metr boʻlgan gumbaz bilan bezaklangan^[3].

Masjid gumbazdor, toʻrtburchak shakldagi bino boʻlib, minorasi sharqiy-gʻarbiy oʻq boʻylab choʻzilgan. Masjid umumiy (bir vaqtning oʻzida) 3000 ga yaqin kishini sigʻdira olgan. Binoning asosiy kirish eshigi peshtoq shaklida ishlangan. Gumbaz ikki yarusli baraban – oktaedrli, silindrga oʻtuvchi kamonli deraza teshiklari bilan bezaklangan va koʻk rangli koshinlar bilan qoplangan. Toʻrt burchakli bezaklarda bosh gumbaz motivi takrorlangan. Bino devorlari oq marmar bilan qoplangan. Rangli mozaika bilan asosiy gumbazning barabani bezatilgan. Kirish qismida milliy naqshlar bilan bezaklangan eman eshiklar oʻrnatilgan. Janubi-sharqiy burchakda balandligi 47 metr boʻlgan ikki qavatli minoraga oʻtish yoʻlagi mavjud^[2].

2001-yilda Respublikaning markaziy masjidi binosi Olmaota shahridagi mahalliy ahamiyatga ega boʻlgan tarix va madaniyat yodgorliklari Davlat roʻyxatiga kiritgan^[4].

Dastlab masjid oddiy koʻk gumbazli boʻlgan. 2006-yilda asosiy gumbaz gulli bezakli keramik plitkalar bilan bezatilgan. 2010-2011-yillarda keramik plitkalar oltin plitalar bilan almashtirilgan.

Arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjidning poydevori 1993-yilda qoʻyilgan^[5]. Qurilish 1999-yilda yakunlangan^[6]. 2000-yilda katta gumbaz turkiy xattotlar tomonidan Qur’on oyatlari bilan bezatilgan.

Masjid 3000 tagacha kishini oʻziga sigʻdira oladi. Inshootning janubi-gʻarbiy qismi Makka tomon burilgan. Janubi-gʻarbiy qismida butun tuzilishdan ajralib turadigan ajoyib pentaedral mehrobni koʻrish mumkin. Minoralar binoning turli burchaklarida joylashgan boʻlib, gumbazlar sirti haqiqiy oltin bilan qoplangan.

Bu hududdagi minoralarning balandligi 47 metrni tashkil qiladi.

Asosiy gumbazning balandligi 36 metr. Gumbazning ichki maydoni rangli mozaikalar bilan bezatilgan boʻlib, ularga Qur’ondan keltirilgan suralar yozilgan^[7].

Madaniy merosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2006-yil 22-dekabrda Qozogʻiston Milliy banki Qozogʻistonning butun madaniyatini kengroq anglash, dinni tinchlikparvar taʼlimot sifatida koʻrsatishni targʻib qilish maqsadida 500 tengelik kumush tangada masjid tasvirini tushirgan. Bundan maqsad, aholining maʼnaviy va axloqiy holatini takomillashtirishdan iborat.