Opochtli
Opochtli (ispancha: Opochtli, Opuchtli[1]) — atsteklar va chichimeklar mifologiyasida baliqchilik, ov qilish va tuzoqda qush tutishning homiy-xudosi.
Mifologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yomgʻir xudolari guruhiga mansub[2]; Bernardino de Saagunga koʻra, Tlalokning timsolidan biri hisoblangan[1]. U, shuningdek, tuz maʼbudasi Uishtosiuatlning eri hisoblangan. Versiyalardan biriga koʻra, uning ismi „Chapaqay“ degan maʼnoni anglatadi (sr. Uitsilopochtli); boshqasiga koʻra — „Suvlarni boʻluvchi inson“[3].
Atsteklar tarixining dastlabki davrida Opochtli, ehtimol, juda hurmatga sazovor xudo boʻlgan, chunki suv omborlari va botqoqliklar odamlarning koʻp qismini oziq-ovqat bilan taʼminlagan. Ayniqsa, Meksika vodiysining janubiy qismida[3], Huitzilopochcoʻda hurmatga sazovor. Bu xudo baliq ovlash uchun toʻr, uch qirrali sanchqi (minacachalli; uning yordamida baliq ham, qushlar ham tutilgan[4]), nayza uloqtiruvchi-atlatl, qayiq eshkaklari va qushlarni ovlash uchun tuzoqlar ixtiro qilgan deb hisoblangan[1].
Opochtliga bagʻishlangan bayramda doʻl ramzi boʻlgan makkajoʻxori donalari sochilgan[1].
„Florensiya kodeksida“ Opochtli butunlay qora boʻyoq bilan qoplangan, boshi yashil gul shaklidagi bosh kiyimi (qogʻoz toj) va qarqaraning ikkita oq shingil patlari ukpar bilan bezatilgan, ketsalning ikkita yashil pari taqilgan boshli erkak sifatida tasvirlangan. U yashil kamar va qayish va oq sandaliya kiyib olgan. U chap qoʻlida yashil tayoqni (chicahuaztli) ushlab turadi, u, shuningdek, atlatl sifatida ham aniqlanadi; oʻng tomonda — markazida oq gulli qizil qalqon, Bernardino de Saagun tomonidan „Yangi Ispaniyadagi voqealarning umumiy tarixi“ asarida, xochni hosil etuvchi toʻrtta gulbargli oq gul sifatida tasvirlangan, bu gulbarglar orasida toʻrtta uchli nurlar mavjud, shuningdek ular ham gulbarglar hisoblanadi[3]. Yashil liboslarning ustunligi Opochtlini suv bilan bogʻliq xudo sifatida tavsiflaydi[5].
Fransisko Xaver Klavixero Opochtlini Amimitl xudosi bilan tenglashtirgan, u Opochtli bilan bogʻliq baliq ovlash vositalaridan biri, garpunni oʻzida mujassam etgan boʻlishi mumkin. Opochtlining yana bir timsoli Atlaua xudosi („atlatl hukmdori“) boʻlishi mumkin.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Florentine Codex: General History of the Things of New Spain /perevod Arthur J. O. Anderson. — University of Utah Press, 1970. — T. 1 (The Gods) — r. 37.
- ↑ Baglay V. Imperiya atstekov. — Veche, 2005. — 336 s. — ISBN 5-9533-0636-9.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Who is Opoctli?“. 2008-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 17-mart.
- ↑ Florentine Codex: General History of the Things of New Spain /perevod Arthur J. O. Anderson. — University of Utah Press, 1963. — T. 11 (Earthly Things) — r. 30.
- ↑ Costumes et attributs des divinités du Mexique, selon le P. Sahagun/Ed. Seler — Journal de la société des américanistes, 1909 — Volume 6, numero 6 — pp. 101—102.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Древняя Мезоамерика
- Льюис Спенс. Мифы ацтеков и майя
- Альва Иштлильшочитль, Фернандо де. „История народа чичимеков, его поселения и обоснования в стране Анауак.“. www.bloknot.info (2010-yil 22-mart). — пер. с исп. - В. Талах, Украина, Киев, 2010. 2012-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 23-mart.