Orang-Asli
| Dini | Animizm[1], Islom[1], Masihiylik[1], Buddizm[1], Bahoiylik[1], Hinduiylik[1] va Dinsizlik[1] |
|---|
Orang-Asli (malay. „mahalliy xalq“ yoki „tub aholi“ deb tarjima qilinadi) Malayziya yarim orolining butun tub aholisiga nisbatan qoʻllaniladigan atamadir. Ular 3 ta asosiy guruhga boʻlinadi: semanglar (negritolar), senoylar va proto- malaylar. Til va urf-odatlardagi farqlar tufayli ular 18 ta subetnik guruhga boʻlingan. Kuala-Lumpurdan 25 km shimolda joylashgan Gombak tumanida Orang Asli muzeyi joylashgan.
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2000-yilda Asli aholisi 148 ming kishiga yetdi, bu Malayziya umumiy aholisining atigi 0,5 foizini tashkil qiladi. Eng yirik etnik guruh Senoy barcha Orang-Aslining taxminan 54 %, Proto-Malay 43 % va Semang 3 % ni tashkil qiladi. Ularning aksariyati qishloq joylarda yashaydi, shaharga koʻchib kelganlarning ulushi juda kam. Mahalliy aholining 76 % dan ortigʻi qashshoqlikda yashaydi. 1991-yildagi savodxonlik darajasi bir vaqtning oʻzida milliy oʻrtacha 86 % ga nisbatan 43 % ni tashkil etdi. Oʻrtacha umr koʻrish 53 yoshni tashkil etadi, chaqaloqlar oʻlimi yuqori.
Tili va dini
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻrang-asli 3 guruhga boʻlinib, til farqiga koʻra emas, faqat ijtimoiy, lingvistik jihatdan 2 guruhga boʻlinadi. Ulardan birinchisi, avstroosiyo oilasiga mansub asli tillarida soʻzlashuvchi xalqlardir. Ikkinchisi — avstroneziya tillari oilasiga mansub mahalliy malay tillarida soʻzlashuvchi xalqlar. Qolaversa, Orang-Aslining aksariyati malay tilini yaxshi biladi. Anʼanaga koʻra, Orang-Asli animistlar boʻlib, tabiat va turli xil narsalarning ruhlariga ishonadi. Biroq, bugungi kunda ularning koʻpchiligi islom va nasroniylikni qabul qilgan.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Orang Asli Now: The Orang Asli in the Malaysian Political World, Roy Jumper (ISBN 0-7618-1441-8).
- Power and Politics: The Story of Malaysia’s Orang Asli, Roy Jumper (ISBN 0-7618-0700-4).
- Malaysia and the Original People, p. 21. Robert Denton, Kirk Endicott, Alberto Gomes, M.B. Hooker. (ISBN 0-205-19817-1).
- Encyclopedia of Malaysia, Vol. 4: Early History, p. 46. Edited by Nik Hassan Shuhaimi Nik Abdul Rahman (ISBN 981-3018-42-9).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Dunyo boʻylab
- Kelib chiqishi, identifikatori va tasnifi (Wayback Machine saytida 2011-05-13 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya
- http://www.pereplet.ru/text/pogadaev05apr10.html Arxivnaya kopiya
- https://web.archive.org/web/20160308085610/http://garshin.ru/linguistics/languages/australo-asian/austric/austro-asiatic/aslian.html
- Orang Asli xaritasi
