Otaturk kutubxonasi
Otaturk kutubxonasi Istanbulning Taksim tumani Mete koʻchasida joylashgan. Istanbul shahar hokimiyati Kutubxona va muzeylar boshqarmasiga qarashli boʻlib, jamoatchilik va tadqiqotchilarga xizmat koʻrsatadi.
1924-yilda shahar kutubxonasi sifatida tashkil etilgan kutubxona Respublika davrining ilk kutubxonalaridan biri hisoblanadi. Taksimdagi binoda 1981-yildan beri xizmat qilayotgan kutubxona haftasiga 7 kun 24 soat ochiq. U 2007 va 2011-yillarda Turkiyaning[1] eng yaxshi kutubxonasi sifatida tanlangan.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
U 1924-yilda Istanbuldagi birinchi shahar kutubxonasi sifatida Shehremaneti boʻlimida tashkil etilgan. Kutubxona 1929-yilda Istanbul gubernatori va hokimi Muhittin Üstündağning raisligida Şişlidagi Otaturkning uyida toʻplana boshladi. 1931-yilda Boyazid madrasasiga koʻchirildi. Vaqt o‘tishi bilan ko‘payib borayotgan kitoblar madrasaga sig‘may qoldi.
1981-yil 3-martda kutubxona 1973-yilda Koç Holding tomonidan Taksim tumanida qurilgan binoga koʻchirildi. Hozirgi vaqtda ham xuddi shu binoda Otaturk kutubxonasi nomi bilan tadqiqotchilarga xizmat qiladi.
2021-yilda Otaturk kutubxonasining gazeta arxivida saqlanayotgan tarixiy nusxalar ustara, qaychi va pichoq bilan yo‘q qilingani maʼlum boʻldi[2].
Bino[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bino arxitektor Sedat Hakki Eldem tomonidan kutubxona, muzey va koʻrgazma zallaridan iborat madaniy majmua sifatida loyihalashtirilgan, ammo faqat kutubxona loyihasi qurilgan.
Binosi uning orqasida joylashgan Sheraton mehmonxonasining 60 graduslik burchaklariga mos keladigan tarzda olti burchakli elementlardan yaratilgan.
Kutubxona uch qavatli temir-beton konstruksiya boʻlib, Eldemning anʼanaviy turk arxitekturasi va modernizmini sintez qilishdagi harakatlarini aks ettiradi. Birinchi qavatdagi olti burchakli kitoblar ombori taxminan 600 000 kitobni saqlashga mo‘ljallangan. Oʻquv xonalari yuqori qavatlarda joylashgan. Yuqori qavatda, olti burchakli piramida gumbazsimon qoplamalar ostida katta oʻqish va katalog zali mavjud. Ular plexiglass skeyplar bilan jihozlangan. Koʻrgazma va konferensiya zali kirishning ikki tomonidagi qanotlarda joylashgan[3].
Toʻplam[tahrir | manbasini tahrirlash]
Otaturk kutubxonasining fondida 228 ming kitob, 20 ming jurnal, 10 ming gazeta, 445 albom, 12 320 otkritka, 10 ming xarita, 4400 qo‘lyozma, 565 yilnoma, 334 kalendar va 49 atlas mavjud .
Arab harfli turkcha kitoblar jihatidan Turkiyaning eng boy kutubxonalaridan biri boʻlgan bu kutubxonada, Müteferrika bosmaxonasida chop etilgan birinchi kitobdan alifbo islohotigacha boʻlgan davrda chop etilgan Usmonli kitoblarining aksariyati joylashgan. Birinchi Usmonli gazetalari bilan birga, faqatgina Otaturk kutubxonasi fondida mavjud boʻlgan Enin-i Mazlum, Badiye va Varlik kabi nashrlar ham mavjud.
Kutubxonaning chet tillardagi nodir asarlar kolleksiyasida Istanbulni taʼriflovchi sayohatnomalar, tarixiy, geografik, demografik va folklorga oid maʼlumotlar beruvchi minglab kitoblar saqlanadi.
Otaturk kutubxonasi xarita arxivi Istanbulning eng katta eski xarita arxivi hisoblanadi. Uning kolleksiyasida 16-asrda boshlangan Istanbul gravyuralaridan tortib, birinchi ishlab chiqarilgan ilmiy xaritalar, shahar rejalaridan tortib yongʻin xaritalarigacha boʻlgan 10 mingga yaqin xaritalar mavjud. Toʻplamda Sulton Abdulaziz davridagi Beyoğluning 1:200 masshtabdagi birinchi kadastr rejalari ,1913-1914-yillar oraligʻida ishlab chiqarilgan ‘Alman Mavileri’ nomi bilan mashhur boʻlgan Istanbul rejalari, Huberning Beyoğlu rejalari, Istanbulning birinchi sugʻurta xaritalarini yaratgan <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Charles_E._Goad" rel="mw:ExtLink" title="Charles E. Goad" class="cx-link" data-linkid="55">Charles E. Goad</a>ning va undan keyingi yillarda Jak Pervititich xaritalari, yongʻin xaritalari va respublikaning dastlabki yillarida ishlab chiqarilgan xaritalar[4].
Boʻlimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
|
|
|
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Türkiye'nin En İyi 10 Kütüphanesi“. Hürriyet (2 mayıs 2011). 6 mayıs 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 mayıs 2016.
- ↑ „Atatürk Kitaplığı'ndaki tarihi gazete nüshaları kesildi“. NTV (2 temmuz 2021). 9 temmuz 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2 temmuz 2021.
- ↑ „Atatürk Kitaplığı“. Arkiv.com sitesi, 23 Haziran 2008. 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 mayıs 2016.
- ↑ „Tarih Kokan Bir Mahzen“. Milliyet (6 nisan 2011). 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 mayıs 2016.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Istanbul shahar hokimligi kutubxonasi kataloglari
- Otaturk kutubxonasi veb-sayti 3 Mayıs 2015 tarihinde
- Otaturk kutubxonasi haqida 8 Nisan 2012 tarihinde , Istanbul shahar hokimligi