Ozarbayjonda vinochilik

Ozarbayjonda vinochilik — Ozarbayjon hududida vino ishlab chiqarish va uzum yetishtirish.

Ozarbayjonda vinochilik tarixi

1962-yilda Oqstafa mintaqasida, Shomutepe (miloddan avvalgi 5-4 ming yilga oid tarixiy yodgorlik) atrofida olib borilgan arxeologik qazishmalar paytida uzum urugʻlari topilgan. Kaspiy mintaqalarini, shu jumladan Ozarbayjonning yovvoyi florasini oʻrgangan arxeolog Lorenzo Konstantin bu haqiqatni tasdiqlagan. Uzerliktepe, Kultape, Gʻazaxdagi arxeologik topilmalar qadimgi uzum va vinochilik madaniyati (miloddan avvalgi III mingyillik oxiri - II mingyillik boshlari) haqida dalolat beradi. Keyinchalik, islom diniga oʻtkazilgan Ozarbayjonda, shuningdek Markaziy Osiyoda sharob isteʼmol qilish taqiq qilindi va bu mayiz va uzum navlarining yoʻqolishiga va vinochilikning pasayishiga olib keldi.

Mahalliy uzum navlari har bir yirik aholi punktida alohida tanlab olinishi natijasida yaratilgan. Ozarbayjonda mahalliy uzum navlarining aksariyati yovvoyi uzumdan, uy sharoitida yetishtirish orqali paydo boʻlgan. Tabiiy va sunʼiy seleksiya natijasida turli xil iqtisodiy ahamiyatga ega mahalliy navlarning boy fondi yaratilgan^[1].

Sovet davri

1980-yillarda Ozarbayjonning Davlat uzumchilik qoʻmitasi valyuta miqdori boʻyicha SSSRda birinchi oʻrinni egallab, neft sanoatidan ustun kelgan^[2]. 1985-yilda alkogolga qarshi kampaniya natijasida Ozarbayjon nafaqat texnik navlari boʻlgan plantatsiyalarni, balki uzumning noyob navlari bilan ham kesishga majbur boʻldi. 1985-yildan keyin 130 ming gektardan ziyod uzumzorlar yetishtirildi.

Zamonaviy davr

2008-yilga kelib uzumzorlar uchun 7 ming gektar maydon ajratildi. Sovet ittifoqi davridagi kabi arzon navlarda emas, balki sifatli uzum navlarini yetishtirila boshlandi va natijada markali vinolarni ishlab chiqarish yaxshi yoʻlga qoʻyildi.

2019-yil 30-avgustda Shamaxi viloyatining Meisari qishlogʻida Haydar Aliyev jamgʻarmasi koʻmagi bilan tashkil etilgan birinchi Ozarbayjon uzum va sharob festivali boshlandi. Festival 2 kun davom etdi, unda mahalliy vinolarni tatib koʻrish ishlari olib borildi^[3]^[4].

Yetishtirilgan uzum navlari

Ozarbayjonda hammasi boʻlib 450 mahalliy uzum navlari maʼlum. Ularning aksariyati MDH va Boltiqboʻyi mamlakatlarida keng tarqalgan.

Mədrəsə
Bayanşirə
Şirvanşahı
Təbrizi
Arazbarı
Beyləqani
Şabranı
Dərbəndi
Ordubadi
Tatlı
Mərəndi
Şahtaxtı
aq shani
qara shani
kishmish

va boshqalar.

Vinolar roʻyxati

Oq

Akstafa
Sadili
Shomoxi
Qara-Chanax
Agdam

Qizil

Alabashli
Matrasa
Martuni
Kurdamir
Madrasa
Akstafa
Shohdagʻ
Shomoxi
Gabala
Leyla
Dervish
hinar
Ogni Baku
Sultan

Manbalar

↑ ia-centr.ru ::: Экспертная оценка :: Не нефтью единой. Виноградарство и виноделие Азербайджана., 2010-02-24da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-10-26
↑ „Виноградарство Азербайджана нуждается в коренной модернизации“ (deadlink). 2010-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-fevral.
↑ „В Азербайджане впервые проходит фестиваль винограда и вина | Информационный портал Москва-Баку“. moscow-baku.ru. Qaraldi: 2019-yil 11-sentyabr.
↑ JAMnews | Баку. „Фестиваль винограда и вина в Азербайджане – государственные структуры спонсируют рекламу нового винного завода“ (ru). Qaraldi: 2019-yil 11-sentyabr.

[Agakishiev-1] ia-centr.ru ::: Экспертная оценка :: Не нефтью единой. Виноградарство и виноделие Азербайджана., 2010-02-24da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-10-26

[2] „Виноградарство Азербайджана нуждается в коренной модернизации“ (deadlink). 2010-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-fevral.

[3] „В Азербайджане впервые проходит фестиваль винограда и вина | Информационный портал Москва-Баку“. moscow-baku.ru. Qaraldi: 2019-yil 11-sentyabr.

[4] JAMnews | Баку. „Фестиваль винограда и вина в Азербайджане – государственные структуры спонсируют рекламу нового винного завода“ (ru). Qaraldi: 2019-yil 11-sentyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]