Kontent qismiga oʻtish

Pitting operatsiyasi

Vikipediya, erkin ensiklopediya

 

Pitting operatsiyasi 2021 -yilgi Tolibon hujumidan soʻng Britaniya fuqarolari va tegishli afgʻonlarni Afgʻonistondan evakuatsiya qilishga qaratilgan Britaniya harbiy operatsiyasi edi. Operatsiyada 1000 dan ortiq harbiy xizmatchilar, jumladan 16 havo hujumi brigadasi askarlari ishtirok etdi.[1][2][3][4] Bu koʻplab boshqa mamlakatlarning evakuatsiya harakatlari bilan bir vaqtda amalga oshirildi.

Ikkinchi jahon urushidan beri Britaniyaning eng yirik evakuatsiyasi va 1948 −1949-yillardagi Berlin blokadasidan keyingi eng katta havo tashishda 100 dan ortiq reyslarda 15 000 dan ortiq odam xavfsiz joyga olib ketildi . Evakuatsiya qilinganlarning 5000 nafari Britaniya fuqarolari va 8000 nafari afgʻonlar boʻlib, ular Herrik operatsiyasi (2002–2014yil) davomida Britaniya kuchlariga yordam berishdagi roli tufayli Tolibon tomonidan taʼqiblarga duchor boʻlgan. 2,200 ga yaqin evakuatsiya qilinganlar ham bolalar edi, eng kichigi endigina bir yoshga kirgan edi.[5]

Evakuatsiya Britaniya hukumati tomonidan 2021 -yil aprel oyida boshlangan Afg‘onistonni ko‘chirish va yordam ko‘rsatish siyosati doirasida qabul qilingan majburiyatlarni amalga oshirdi. Hammasi boʻlib, bu siyosat ostida Pitting operatsiyasi tugagunga qadar 10 000 afgʻon evakuatsiya qilindi.

Bu operatsiya Buyuk Britaniyaning Afg‘onistondagi 20 yillik harbiy kompaniyasini yakunladi.[6]

Afgʻonistondagi urush

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2001 -yilda Birlashgan Qirollik Qoʻshma Shtatlar va uning ittifoqchilariga Afgʻonistonga bostirib kirishda „ Tolibon“ ni agʻdarish uchun qoʻshildi, bu esa "Al-Qoida" va uning rahbari Usoma Bin Lodinga xavfsiz boshpana boʻlib xizmat qildi, ikkalasi ham Qoʻshma Shtatlardagi 11 -sentyabr xurujlari uchun javobgar edi.[7][8][9] Britaniyaning bu bosqinga qoʻshgan hissasi 2002 -yilda Herrik operatsiyasi bilan almashtirilgan Veritas operatsiyasi kod nomini oldi[10] Operatsiya davomida Buyuk Britaniya AQSH va ittifoqchilar bilan birgalikda Afgʻoniston Milliy xavfsizlik kuchlarini (AMXK) oʻqitish va kuchaytirish hamda Tolibon qoʻzgʻoniga qarshi kurashish uchun Xalqaro Xavfsizlik Kuchlarining (XXK) bir qismi sifatida ishlagan. Buyuk Britaniya eng yuqori choʻqqisida Afgʻonistonga 9500 nafar harbiy xizmatchini yuborgan edi. 2013 -yildan boshlab ittifoqchilar bilan kelishilgan holda bu raqamlar asta-sekin kamaytirildi[11] 2014 -yilga kelib, barcha jangovar harakatlar toʻxtatildi, shu bilan birga NATOning kengroq qatʼiy qoʻllab-quvvatlash missiyasining bir qismi boʻlgan „Toral Operation“ kodli yangi operatsiya ostida mashgʻulotlar davom ettirildi.[12]

Doha kelishuvi va Tolibon hujumi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afg‘oniston xaritasi, 2021-yil 15-avgust holatiga ko‘ra, Tolibon hujumi

2020-yil fevral oyida Qo‘shma Shtatlar va Tolibon 5000 nafar Tolibon mahbuslarini, jumladan, qotillik kabi yirik jinoyatlarda ayblangan va sudlangan 400 nafar mahbusni AQSh va NATOning Afg‘onistondan olib chiqib ketishi, oldini olish evaziga ozod qilishga ruxsat beruvchi Doha kelishuvini imzolagan edi. Tolibon nazorati ostidagi hududlarda faoliyat yuritayotgan Al-Qoida va Tolibon va Afgʻoniston hukumati oʻrtasidagi muloqot.[13] Biroq, kelishuvdan keyin 45 kun ichida, 2020-yilning 1-martidan 15-apreliga qadar, Tolibonning afg‘on xavfsizlik kuchlariga qarshi hujumlari sezilarli darajada ko‘paydi.[14] 2020-yil 22-iyun kuni Tolibon tomonidan uyushtirilgan 422 ta hujumda oʻtgan haftada 291 nafar ANSF halok boʻldi, 550 nafari yaralandi. Shuningdek, 18 viloyatda kamida 42 tinch aholi, jumladan ayollar va bolalar halok boʻldi, 105 nafari yaralandi.[15] Shunga qaramay, Qoʻshma Shtatlardagi Tramp maʼmuriyati 2020-yil iyuligacha oʻz kuchlari sonini 13000 dan 8600 gacha kamaytirishga, soʻngra 2021-yil 1-maygacha toʻliq chiqib ketishga rozi boʻldi[16] Yangi amaldagi Bayden maʼmuriyati keyinchalik chekinish muddatini 2021 yil 11 sentyabrgacha uzaytirdi[17] Bu yana 31 avgustga koʻchirildi.[18] Tolibon AQSH va NATO qoʻshinlarini olib chiqib ketishiga javoban oʻz hujumlarini kuchaytirdi, qishloqlarda sezilarli yutuqlarga erishdi va dastlabki uch oyda nazorat ostidagi tumanlar sonini 73 tadan 223 taga koʻtardi.[19] 2021-yil 6-avgustdan boshlab Tolibon Afg‘onistonning 34 viloyat markazidan yigirmatasini, jumladan Qandahor va Hirotni qo‘lga kiritdi va 10 avgustga kelib mamlakat hududining 65 foizini nazorat qildi.[20] Britaniya Mudofaa ishlari bo‘yicha Davlat kotibi Ben Uolles AQSh va Tolibon o‘rtasidagi kelishuvni qattiq tanqid qilib, uni „chirigan“ va „xato“ deb taʼrifladi.[21] Matbuotga bergan intervyusida Uolles, shuningdek, AQShning chiqib ketish qaroridan shu qadar „gʻazablanganini“ aytdiki, u Qoʻshma Shtatlarsiz yangi ittifoqni qoʻllab-quvvatlash yoki yoʻqligini bilish uchun NATOning boshqa ittifoqchilari bilan tanishdi.[22]




Pitting operatsiyasi Buyuk Britaniyaning Afgʻonistondagi 20 yillik harbiy ishtirokiga yakun yasadi.[6]

Aprel oyida boshlangan Afg‘onistonni ko‘chirish va ko‘maklashish siyosati (ARAP) doirasida Buyuk Britaniyaga olib kelingan afg‘onlarning umumiy soni taxminan 10 000 kishiga yetdi, bu 2021-yil uchun kutilganidan ikki baravar ko‘p[23] Ikki afgʻon RAFning mamlakatdan tashqariga parvozlariga ruxsat berilmagani uchun oʻldirilgani tasdiqlandi.[24]

Britaniya elchixonasi va Afgʻonistondagi elchisi ser Lori Bristou vaqtincha Qatarga koʻchib oʻtdi, ammo imkon qadar tezroq Kobulda elchixonani qayta ochish niyatida edi.[23]


Buyuk Britaniya hukumati Kobuldan evakuatsiya qilingan afgʻon maxsus kuchlarini Britaniya armiyasi tarkibiga kiritish imkoniyatini koʻrib chiqmoqda . Ushbu tartib Britaniya armiyasida 200 yil xizmat qilgan Gurhalar brigadasiga oʻxshash boʻlishi mumkin. 7 nafar afg‘on ofitser kursantlari Sandhurst qirollik harbiy akademiyasida o‘qishga kirishgan.[25]

31-avgust kuni yuqori martabali harbiy arboblar va siyosatchilar operatsiyada qatnashganlarni medal bilan taqdirlashni talab qilgani xabar qilingan edi. Biroq, bu baʼzi Whitehall rasmiylari tomonidan qarshilik koʻrsatildi, chunki joriy medal mezonlarida medallar faqat kamida 30 kunlik uzluksiz xizmat uchun berilishi mumkin; Pitting operatsiyasi butunlay ikki haftadan koʻproq davom etdi. 2022-yilning 19-yanvarida operatsiyada qatnashgan va muvofiqlik mezonlariga javob beradiganlar Afg‘oniston OSM bilan Operatsiya Pitting qisqichi bilan taqdirlanishi eʼlon qilindi.[26][27] Shuningdek, 2 PARAning baʼzi aʼzolari operatsiyada ishtirok etganidan soʻng psixologik terapiya olayotgani haqida xabar berilgan.[27]

Pitting operatsiyasi uchun mas’ul boʻlgan qoʻshma operatsiyalar boshligʻi ser Ben Key 2021-yil 15-oktyabrda Qirollik dengiz flotining professional boshligʻi Birinchi dengiz lordiga koʻtarildi. Mudofaa vaziri Ben Uolles oʻzining lavozimi haqida gapirar ekan, Pitting operatsiyasining muvaffaqiyatidagi „asosiy“ rolini yuqori baholadi.[28]

2021-yil sentyabr oyida Vazirlar Mahkamasidagi oʻzgarishlarda Bosh vazir Boris Jonson tashqi ishlar vaziri Dominik Raab lavozimini pasaytirdi. Afgʻoniston Tolibon qoʻliga oʻtgan bir paytda Raab taʼtildan uyga erta qaytishdan bosh tortgani uchun qattiq tanqidga uchragan edi.[29][30][31]

2022 -yil 19-yanvarda Mudofaa vazirligi Qirollik dengiz floti, qirollik havo kuchlari va Britaniya armiyasining malakali xodimlari Afg‘oniston uchun operative xizmat medali bilan noyob Operation Pitting qisqichi bilan taqdirlanishini eʼlon qildi.[32]

Harbiy harakatlar davom etdi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil 31-avgust kuni evakuatsiya operatsiyasi yakunlangandan so‘ng, havo kuchlari boshligʻi marshali ser Michel Wigston Buyuk Britaniya ikki nafar Britaniya fuqarosi va bir bolaning o‘limiga sabab bo‘lgan terakt uchun mas‘ul bo‘lgan IShID-KP guruhiga qarshi zarba berishga tayyorligini bildirdi. uchinchisi, shuningdek, Pitting operatsiyasi paytida AQShning 13 harbiy xizmatchisi va oʻnlab afgʻonlar. Tashqi ishlar vaziri Dominik Raab bu bayonotni tan oldi va istiqbolni rad etmadi.[33] 2021-yil may oyida Qirollik dengiz flotining birinchi dengiz lordlari Toni Radakin Buyuk Britaniyaning aviatashuvchi zarbalari guruhi HMS atrofida joylashganligini aytdi. Qirolicha Yelizaveta agar kerak boʻlsa, Tolibonga qarshi zarba operatsiyalarini oʻtkazishga tayyor edi.[34]

Pitting operatsiyasidan so‘ng NATO tegishli afg‘onlarni uchinchi davlatlar orqali ko‘chirish uchun Allied Sollace operatsiyasini boshladi. 2021 -yil 13-sentyabrda 1-batalyonning 140 ga yaqin askarlari Qirollik Gurxa miltiqlari ushbu operatsiya doirasida Kosovoga qochqinlarni Buyuk Britaniyaga yuborishdan oldin ularni qayta ishlashga yordam berish uchun joʻnatdilar.[35][36]

2021 -yil oktyabr oyida RAF Afgʻonistondan davriy evakuatsiya parvozlarini qayta boshladi. Birinchi samolyot nomaʼlum marshrut orqali Angliyadagi RAF Brize Nortonga 40 tagacha qochqinni olib ketdi.[37][38] Keyingi qochqinlar uchinchi davlatlar orqali havo orqali olib ketildi.[39]

  • Devi Shakti operatsiyasi
  • Ittifoqchilar boshpana operatsiyasi

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Global Response Force evacuates over 5,700 people“. British Army (2021-yil 23-avgust). Qaraldi: 2021-yil 24-avgust.
  2. ↑ „In Pictures: the UK Armed Forces at Hamid Karzai International Airport“. Medium. Ministry of Defence (2021-yil 23-avgust). Qaraldi: 2021-yil 24-avgust.
  3. ↑ „Afghanistan: Why can't the UK hold Kabul airport without the US?“ (en-GB). BBC News (2021-yil 23-avgust). Qaraldi: 2021-yil 24-avgust. „The UK has more than 1,000 at the airport, including the Army's 16 Air Assault Brigade.“.
  4. ↑ „Military operation established to support the drawdown of British nationals from Afghanistan“. GOV.UK (2021-yil 14-avgust). Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
  5. ↑ Total evacuated:
  6. ↑ 6,0 6,1 Baynes, Megan; Hayes, Andy. „Afghanistan: Last troops touch down in UK – bringing Britain's 20-year campaign to an end“. Sky News (2021-yil 29-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "end20" defined multiple times with different content
  7. ↑ Maloney, S. Enduring the Freedom: A Rogue Historian in Afghanistan. Washington, D.C: Potomac Books Inc., 2005. 
  8. ↑ Darlene Superville and Steven R. Hurst. „Updated: Obama speech balances Afghanistan troop buildup with exit pledge“. cleveland.com. Associated Press. 2014-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 13-iyun.
  9. ↑ Arkedis, Jim. „Why Al Qaeda Wants a Safe Haven“. Foreign Policy (2009-yil 23-oktyabr). 2014-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 13-iyun.
  10. ↑ „Operations in Afghanistan“. parliament.uk. Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
  11. ↑ „UK to withdraw 3,800 troops from Afghanistan during 2013“. BBC News (2012-yil 19-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
  12. ↑ Knuckey, James. „Op Toral: What Is The British Military Mission In Afghanistan?“. BFBS (2021-yil 8-iyul). Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
  13. ↑ Mashal, Mujib; Faizi, Fatima. „Afghanistan to Release Last Taliban Prisoners, Removing Final Hurdle to Talks“. The New York Times (2020-yil 3-sentyabr). 2021-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  14. ↑ „Taliban step up attacks on Afghan forces since signing U.S. deal: data“. Reuters (2020-yil 1-may).
  15. ↑ „Afghan Security Forces Suffer Bloodiest Week in 19 Years“ (2020-yil 22-iyun).
  16. ↑ Network. „U.S.-Taliban Deal: India should Chalk-out a New Strategy“ (2020-yil 21-mart). 2021-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-fevral.
  17. ↑ „Biden plans to withdraw U.S. forces from Afghanistan by Sept. 11, missing May deadline, reports say“. MSNBC (2021-yil 13-aprel). 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  18. ↑ „Biden says US war in Afghanistan will end August 31“ (en). AP NEWS (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  19. ↑ Roggio, Bill. „Mapping Taliban Contested and Controlled Districts in Afghanistan“. FDD's Long War Journal (2021-yil 25-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  20. ↑ „Taliban sweep across Afghanistan's south, take 3 more cities“ (en). AP NEWS (2021-yil 13-avgust). 2021-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-avgust.
  21. ↑ „US withdrawal from Afghanistan is a mistake, says Ben Wallace“. The Times (2021-yil 13-avgust). Qaraldi: 2021-yil 14-avgust.
  22. ↑ Wintour, Patrick. „Rift with US grows as UK minister voices fears over Afghanistan exit“. The Guardian (2021-yil 13-avgust). Qaraldi: 2021-yil 15-avgust.
  23. ↑ 23,0 23,1 Jones. „Last British troops leave Afghanistan 20 years after mission began“ (en). Metro (2021-yil 28-avgust). Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.Jones, Harrison (28 August 2021). „Last British troops leave Afghanistan 20 years after mission began“. Metro. Retrieved 29 August 2021. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  24. ↑ Brown, Larisa. „Second Afghan soldier murdered after RAF flight rejection in Kabul“. The Times (2021-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 23-noyabr.
  25. ↑ Hosie. „The UK is considering incorporating Afghan special forces evacuated from Kabul into the British army“ (en-US). Business Insider. Qaraldi: 2021-yil 30-avgust.
  26. ↑ Sheridan, Danielle. „Row brewing over awarding British soldiers medals for Afghanistan evacuation“. The Telegraph (2021-yil 31-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  27. ↑ 27,0 27,1 Sables, Tom. „Medals For Afghanistan Evacuation In Doubt As UK Considers Length Of Mission“. BFBS (2021-yil 1-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  28. ↑ „Vice Admiral Sir Ben Key KCB CBE has been appointed to First Sea Lord and Chief of the Naval Staff“. GOV.UK (2021-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  29. ↑ „Cabinet reshuffle: Losers, winners and challenges ahead“. BBC News (2021-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 21-noyabr.
  30. ↑ „UK's Johnson Demotes Foreign Secretary in Cabinet Shake-Up“. US News (2021-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 21-noyabr.
  31. ↑ Aabram, Virginia. „UK foreign secretary demoted after vacationing during Afghanistan withdrawal“. Washington Examiner (2021-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 21-noyabr.
  32. ↑ „New medal unveiled to honour Kabul evacuation heroes“. GOV.UK (2022-yil 19-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 27-may.
  33. ↑ Knuckey, James. „Afghanistan: UK 'Ready' To Launch Strikes Against IS Fighters, RAF Chief Says“. BFBS (2021-yil 31-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  34. ↑ „Royal Navy flagship HMS Queen Elizabeth could launch stealth jet attacks against Taliban in Afghanistan, First Sea Lord says“. The News (2021-yil 29-may). Qaraldi: 2021-yil 19-noyabr.
  35. ↑ „Royal Gurkha Rifles Deployed To Help Resettle Afghan Former NATO Staff“. BFBS (2021-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 13-sentyabr.
  36. ↑ „SOLDIER“. British Army. Qaraldi: 2021-yil 20-oktyabr.
  37. ↑ „RAF plane to fly up to 40 Afghans to UK as evacuations resume“. The Guardian (2021-yil 14-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  38. ↑ Fisher, Lucy. „Revealed: RAF's secret mission to rescue Afghan translators from the Taliban“. The Daily Telegraph (2021-yil 13-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  39. ↑ „RAF airlifts 112 people who have left Afghanistan to the UK“. GOV.UK (2021-yil 23-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 23-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pitting_operatsiyasi&oldid=3762408" dan olindi