Pramoedya Ananta Toer

Pramoedya Ananta Toer — Pramoedya Ananta Toer, (1925-yil 20-fevralda tugʻilgan, Blora, Java, Gollandiyaning Sharqiy Hindistoni [hozirgi Indoneziya] — 2006-yil 30-aprelda vafot etgan, Jakarta, Indoneziya), yavalik yozuvchi va qissa yozuvchisi. Mustaqillikdan keyingi Indoneziyaning taniqli nasriy yozuvchisi.

Hayoti

Pramoedya 1925-yil 6-fevralda Yavaning yuragi, oʻsha paytda Gollandiya Sharqiy Hindistonining bir qismi boʻlgan Blora shahrida tugʻilgan. U oilasida to'ng'ich o'g'il edi; uning otasi o'qituvchi bo'lib, u ham Boedi Oetomoda (Indoneziyadagi birinchi tan olingan mahalliy milliy tashkilot) faol edi va onasi guruch savdosi bilan shug'ullangan. Ona tomondan bobosi Makkaga hajga borgan edi. Uning "Cerita Dari Blora" nomli yarim avtobiografik hikoyalar to'plamida yozilganidek, uning ismi asli Pramoedya Ananta Mastoer bo'lgan. Biroq, u Mastoer familiyasi (otasining ismi) juda aristokratik tuyulganini his qildi. Yavacha "Mas" prefiksi olijanob oiladagi yuqori martabali odamni anglatadi. Shunday qilib, u "Mas" ni o'tkazib yubordi va Toerni familiyasi sifatida qoldirdi. U Surabayadagi radio kasb-hunar maktabiga o‘qishga kirdi, lekin Yaponiya Surabayaga bostirib kirganida (1942) maktabni zo‘rg‘a tugatgan edi.

Ikkinchi Jahon urushi paytida Pramoedya (ko'plab Indoneziya millatchilari, Sukarno va Suxarto kabi) dastlab Yaponiya imperatorligining bosqinchi kuchlarini qo'llab-quvvatladi. U yaponlarni gollandiyaliklarga qaraganda ikkita yomonlikdan kichikroq deb hisoblagan. U Jakartadagi yapon gazetasida mashinist bo‘lib ishlagan. Urush davom etar ekan, indoneziyaliklar urush davridagi ratsionning tejamkorligi va yapon armiyasining tobora qattiq choralar ko'rishidan xavotirga tushishdi. Sukarnoga sodiq millatchi kuchlar Yaponiyaga qarshi kelayotgan ittifoqchilarga yordam berishdi; barcha ko'rsatkichlar Pramoedya ham qilgan.

1945-yil 17-avgustda Ittifoqchilarning Yaponiya ustidan qozongan gʻalabasi haqidagi xabar Indoneziyaga yetib borgach, Sukarno Indoneziya mustaqilligini eʼlon qildi. Bu Indoneziya milliy inqilobini ingliz va golland kuchlariga qarshi qo'zg'atdi. Ushbu urushda Pramoedya Karavang, Kranji (G'arbiy Java) shahridagi harbiylashtirilgan guruhga qo'shildi va oxir-oqibat Jakartada joylashgan. Bu davrda u qissa va kitoblar yozdi, millatchilik g‘oyasini targ‘ib qildi. Oxir-oqibat u 1947 yilda Jakartada gollandlar tomonidan qamoqqa tashlangan va 1949 yilgacha, ya'ni Niderlandiya Indoneziya mustaqilligini tan olgan yilga qadar u yerda qoldi. Indoneziya inqilobidagi roli uchun 1947 yildan 1949 yilgacha Bukit Duri qamoqxonasida bo'lganida, u Opbouw-Pembangoenan jamg'armasi moliyaviy ko'magida "Qochqin va partizan oilasi" birinchi yirik romanlarini yozgan va kitoblarni ham nashr etgan. Pramoedya, maktab o'qituvchisining o'g'li, o'smirlik chog'ida Jakartaga borib, Ikkinchi Jahon urushi paytida yapon istilosi ostida u yerda mashinist bo'lib ishlagan. 1945-yilda, urush oxirida, Indoneziya oʻz mustaqilligini eʼlon qilib, yangilangan Gollandiya mustamlakachiligiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarganida, u 1947-yilda Gollandiya hukumati tomonidan hibsga olinishidan oldin radioda ishlagan va indoneziya tilidagi jurnal ishlab chiqaruvchi millatchilar safiga qoʻshilgan. o‘zining birinchi nashr etilgan “Perburuan” (1950; “Qochqin”) romanini ikki yillik muddat davomida Gollandiyadagi qamoqxona lagerida (1947—49) yozgan. Bu asarda yaponlarga qarshi isyonchining Yavadagi uyiga qaytishi tasvirlangan.

Mukofotlari

1. 1988 PEN/Barbara Goldsmith Yozish erkinligi mukofoti.
2. 1989 yil O'z ifodasini erkin ifodalash jamg'armasi mukofoti, Nyu-York, AQSh.
3. 1992 yil Ingliz P.E.N markazi mukofoti, Buyuk Britaniya.
4. 1992 yil Stichting Vertheim mukofoti, Niderlandiya.
5. 1995 yil Jurnalistika, adabiyot va ijodiy muloqot san'ati uchun Ramon Magsaysay mukofoti.
6. 1999 yil Michigan universitetidan doktor Honoris Causa.
7. 1999 yil Berkli Kaliforniya universitetining kanslerning sharafli mukofoti.
8. 2000 yil Chevalier de l'Ordre des Arts et des Lettres Fransiya Respublikasi.
9. 2000 yil 11-Fukuoka Osiyo madaniyati mukofoti.
10. 2004 yil Jahon adabiyotiga qo'shgan hissasi va so'z erkinligi uchun doimiy kurashi uchun Norvegiya Mualliflar Ittifoqi mukofoti.
11. 2004 yil Pablo Neruda mukofoti, Chili
12. 2005 yil Global intellektuallar so'rovi.

Asosiy asarlar

1. Shuningdek qarang: Turkum:Pramoedya Ananta Toerning romanlari
2. Kranji-Bekasi Jatuh ("Kranji-Bekasining qulashi") (1947)
3. Perburuan (Qochqin (roman)) (1950)
4. Keluarga Gerilya ("Partizanlar oilasi") (1950)
5. Bukan Pasar Malam (Bu butun tun yarmarkasi emas) (1951)
6. Cerita dari Blora (Bloraning hikoyasi) (1952)
7. Gulat di Jakarta ("Jakartadagi kurash") (1953)
8. Korupsi (Korruptsiya) (1954)
9. Midah - Si Manis Bergigi Emas ("Midah - Oltin tishli go'zallik") (1954)
10. Cerita Kalon Arang (Qirol, jodugar va ruhoniy) (1957)
11. Hoakiau di Indoneziya (Indoneziya xitoyi) (1960)
12. Panggil Aku Kartini Saja I va II ("Faqat menga Kartini I va II chaqiring") (1962)
13. Gadis Pantai (Sohildan kelgan qiz) (1962)
14. Bumi Manusia (Bu insoniyat Yeri) (1980)
15. Anak Semua Bangsa (barcha xalqlar farzandi) (1980)
16. Jejak Langkah (Oyoq izlari) (1985)
17. Rumah Kaca (Shisha uyi) (1988)
18. Nyanyi Sunyi Seorang Bisu (Mute's Soliloquy) (1995)
19. Arus Balik (1995)
20. Arok Dedes (1999)
21. Mangir (1999)
22. Larasati (2000)
23. Perawan Remaja dalam Cengkeraman Militer: Catatan Pulau Buru (2001)
24. Hammasi ketdi (2004)
25. Gollandiyalik "Jalan Raya Pos Great Post Road" filmi uchun "Buyuk pochta yo'li" haqidagi hikoya