Qabz
| Qabz | |
|---|---|
 Xoji Muhammad Qatang'u qabri tilla-Kori madrasasi fonida, 2018-yil. | |
| Joylashuv | Samarqand |
| Meʼmoriy uslubi | Qadimiy islom |
| Qurila boshlagan | XIV asr boshlarida |
| Vebsayt | http://arheolog.su/samarkand/samarkand/sam_6/ |
| Xarita | |
Mozori Kabz ( oʻzbekcha: Qabz ), Xo'ja Muhammad Qatang'u maqbarasi yoki Xoja Muhammad Dashtinabotiy maqbarasi nomi bilan ham tanilgan - Registon maydoni va ansambl hududida joylashgan bo'lib, Sherdor madrasasi eshigining toʻgʻridan-toʻgʻri roʻparasida joylashgan qadimiy mozor hisoblanadi. U XIV asrdan oldin, Registon ansamblining hozirgi uchta madrasasi qurilishidan ancha oldin qurilgan.
Bu qabr haqidagi ma'lumotlar birinchi marta Abu Tohirxoji Samarqandiyning mashhur kitobi - " Samariya"da uchraydi. Kitobda aytilishicha, ba'zilar qabr Xoja Ahmad Yassaviyning ko'zga ko'ringan avlodlaridan biri, atoqli turkiy shayx Xoja Muhammad Qatang'ga tegishli, deb hisoblasa, boshqa olimlar qabr Xoja Muhammad Dashtinabotiyga tegishli, deb taxmin qilishadi. Abu Tohirxo'ja Samarqandiy Dashtinabod posyolkasi Hisor viloyatida ekanligini aytadi. Keyinchalik Xo'ja Muhammad Dashtinabotiy mo‘jizalar yarata olgani va bu avliyoning qabri (mozori) bilan sodir bo‘lgan mo‘jizalardan biri shundaki, hayvonlar va odamlar siydik tutilishi (ehtimol adenoma ma’nosi) bilan bir necha marta ziyorat qilsa yoki bu mozor atrofida aylansa, ular darhol shifo topadilar. Abu Tohirxo‘ja Samarqandiy o‘z kitobida bunga shaxsan o‘zi guvoh bo'lganini aytadi va bu mozorni muborak deb ataydi.
Sovet davridan beri gidlar orasida juda keng tarqalgan afsona paydo bo'ldi, unga ko'ra bu qabr Sherdor madrasasi quruvchilariga go'sht yetkazgan va quruvchilar va qurilish tashabbuskorlari orasida hurmat qozongan va qassobga tegishli. keyinchalik bu madrasaga kiraverishda dafn etish sharafiga muyassar bo'lgan. Darhaqiqat, qabr Registon ansamblining hozirgi uchta madrasasi qurilishidan ancha oldin paydo bo‘lgan. Shuningdek, ayrimlar qabrni Buxoro xonligi davrining lashkarboshi va davlat arbobi Yalangtush Bahodirga ( 1576-1656 ) tegishli , deb yanglishgan.
Samarqandning boshqa meʼmoriy, arxeologik, diniy va madaniy yodgorliklari bilan birgalikda “Samarqand – madaniyatlar chorrahasi” nomi bilan YuNESKOning Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritilgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Abu Tohirxo'ja Samarqandiy. Samariya.
- arheolog.su - Xoja Muhammad Katangu maqbarasi
- Samarqand tarixi, Toshkent, «Tarix», 1961 yil.