Qadimgi Pompey odamlari

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Pompey[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pompey arxeologik yodgorligi o'zining o'ziga xosligi tufayli Italiyadagi 54 ta YuNESKO Jahon merosi ob'ektlaridan biridir: shahar eramizning 79-yilida Vezuviy tog'idagi vulqonning otilishi natijasida butunlay vayron bo'lgan va ko'milgan. Pompey shahri izlanishida Casa del Fabbrodan olingan ikkita Pompey odam qoldiqlarining bioarxeologik va paleogenomik tahlillari qadimgi Pompey odami ekanligini tasdiqladi. Rim imperatorlik davridan boshlab Italiyaning markaziy aholisi bilan yaqin aloqada bo'lgan birinchi Pompey genomining genetik profilini tavsiflashga muvaffaq bo'ldik. Bizning topilmalarimiz shuni ko'rsatadiki, Rim va boshqa O'rta er dengizi populyatsiyalari o'rtasidagi keng bog'liqlikka qaramay, o'sha paytda Italiya yarim orolida sezilarli darajada genetik bir xillik mavjud. Bundan tashqari, paleopatologik tahlillar qadimgi pompey odamlarida umurtqa sil kasalligining mavjudligini aniqladi va biz tuberkulyoz Mycobacteriumdan qadimgi DNKasi olinib qo'shimcha tekshirildi. Xulosa qilib aytganda, bhozirgi tadqiqotlar qadimgi odamlarni tadqiq qilish uchun qo'shma yondashuvning kuchini namoyish etadi va Pompeydagi inson qoldiqlaridan qadimgi DNKni olish imkoniyatini tasdiqlaydi. Hozirgi kundagi dastlabki topilmalar noyob arxeologik joy bo'lgan Pompeydagi aholining genetik tarixini qayta tiklash uchun intensiv va keng qamrovli paleogenetik tahlilni rivojlantirish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.

Pompey arxeologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pompey arxeologik yodgorligi Italiyadagi 54 ta YUNESKOning Jahon merosi ob'ektlaridan biridir. Pompey eramizning 79-yillarida Vezuviy togʻining otilishi kullari bilan butunlay vayron boʻlib, koʻmib ketgunga qadar Markaziy Italiyadagi Neapoldan janubda joylashgan Rim imperatorlik davri port shahri boʻlgan. Gay Plinius Caecilius Sekundus (yaxshiroq Pliniy Kichik nomi bilan mashhur: Qadimgi Rimning advokati, muallifi va sudyasining so'zlariga ko'ra, Vezuviy otilishi 24-avgust kuni soat 13:00 atrofida sodir bo'lgan va 40 km dan ortiq masofadan ko'rinib turgan. 2000 dan ortiq odam otilishining bevosita oqibati sifatida nobud bo'ldgan, bu Yevropa tarixidagi eng halokatli hisoblanadi. Pompeyda topilgan bir nechta juda yaxshi saqlanib qolgan binolarCasa del Chirurgo (Jarrohlar uyi), Casa del Fauno (Faun uyi) va [[Casa dei Casti Amanti (Pok sevishganlar uyi) Pompey, ehtimol, badavlat rimliklar uchun dam olish maskani bo'lganligini ko'rsatadi. Biroq, Pompey ham savdo va biznes uchun muhim shahar bo'lib, aholisi 6400 dan 20 000 gacha bo'lgan. Pompeydagi odam qoldiqlarini oʻrganayotgan tadqiqotchilar Rim shahri vulqon kuliga botganda dafn etilgan erkak va ayolning suyaklaridan genetik sirlarni ajratib olishdi. Ushbu birinchi "Pompey inson genomi" qurbonlarning suyaklaridan olingan DNKda kodlangan "genetik ko'rsatmalar" ning deyarli to'liq to'plamidir. Qadimgi DNK vaqt davomida qotib qolgan kul bilan o'ralgan tanalarda saqlanib qolgan. Topilmalar Scientific Reports jurnalida chop etilgan[1]. Ikki kishi birinchi marta 1933-yilda Pompey arxeologlari Casa del Fabbro yoki Hunarmandlar uyi deb atagan joyda topilgan. Ular ovqat xonasining burchagiga cho'kib ketishdi, go'yo ular vulqon otilishi sodir bo'lganda tushlik qilayotgandek - 79 yil 24-avgustda. Yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlardan biri[2] Vezuviy tog'ining otilishi natijasida paydo bo'lgan ulkan kul buluti 20 daqiqadan kamroq vaqt ichida shahar aholisi uchun halokatli bo'lishi mumkinligini ko'rsatdi. Salento universitetidan antropolog doktor Serena Vivaning so'zlariga ko'ra, tadqiqotchilar o'rgangan ikki qurbon qochishga urinmagan.

Hw-pompey
Hw-pompey

Doktor Viva BBC Radio 4 ning Inside Science ga bergan intervyusida[3] "[tanalarining] Vulqon otilishidan qochib ketishi amrimahol edi.", dedi. "Ular nima uchun qochmaganiga javob ularning sog'lig'iga bog'liq bo'lishi mumkin." Endi ularning suyaklari bo'yicha ushbu yangi tadqiqotda maslahatlar aniqlandi. Qadimgi bolalar qabri Afrikadagi eng qadimgi dafn marosimi edi Pompeyda boy va qulning jasadlari topildi HS2 arxeologlari tomonidan topilgan keng Rim turar joyi Tadqiqotni olib borgan Kopengagendagi Lundbek geogenetika markazidan professor Gabriele Skorrano: "Bularning barchasi skeletlarni saqlab qolish bilan bog'liq edi", deb tushuntirdi. "Biz Pompey odamlari suyak qoldiqlarini ko'rib chiqqan birinchi natijamis umidli ko'rinardi, shuning uchun biz [DNK ekstraktsiyasini] sinab ko'rishga qaror qildik."

Pompey

Professor Skorranoning ta'kidlashicha, ajoyib saqlanish va eng so'nggi laboratoriya texnologiyasi olimlarga "haqiqatan ham oz miqdordagi suyak kukunidan" ko'p ma'lumot olish imkonini berdi. "Yangi sekvensiya mashinalari bir vaqtning o'zida bir nechta butun genomlarni [o'qishi] mumkin", dedi u. Genetik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, erkakning skeletida sil kasalligini qo'zg'atuvchi bakteriyalar DNKsi mavjud bo'lib, u o'limidan oldin kasallikka chalingan bo'lishi mumkin. Va uning bosh suyagi tagidagi suyak bo'lagida uning butun genetik kodini ishlab chiqish uchun etarli darajada buzilmagan DNK mavjud edi. Bu shuni ko'rsatdiki, u Rim imperatorligi davrida Italiyada yashagan boshqa odamlar bilan "genetik belgilar" yoki o'zining genetik kodidagi taniqli mos yozuvlar nuqtalarini baham ko'rdi. Ammo u, shuningdek, Sardiniya orolida keng tarqalgan genlar guruhiga ega edi, bu o'sha paytda Italiya yarim orolida genetik xilma-xillikning yuqori darajasi bo'lishi mumkinligini ko'rsatdi. Professor Skorranoning ta'kidlashicha, Pompeyni biologik tadqiq qilishda, jumladan, o'sha paytdagi biologik xilma-xillik haqida ko'proq ma'lumot beradigan qadimiy ekologik DNKdan o'rganish uchun ko'p narsa bor[4].

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Sigurdsson, H., Carey, S., Cornell, W. & Pescatore, T. The eruption of vesuvius in Ad 79. Natl. Geogr. Res. 1, 332–387 (1985).Return to ref Pompey eramizning 79-yillarida 1 in article

Google Scholar

  • Luongo, G. et al. Impact of the AD 79 explosive eruption on Pompeii, II. Causes of death of the inhabitants inferred by stratigraphic analysis and areal distribution of the human casualties. J. Volcanol. Geotherm. Res. 126, 169–200 (2003).

ADS CAS Article Google Scholar

  • Martyn, R. et al. A re-evaluation of manner of death at Roman Herculaneum following the AD 79 eruption of Vesuvius. Antiquity 94, 76–91 (2020).

Article Google Scholar

  • Scorrano, G. et al. Methodological strategies to assess the degree of bone preservation for ancient DNA studies. Ann. Hum. Biol. 42, 10–19 (2015).

Article PubMed Google Scholar

  • Matsuo, S., Toyokumi, S., Osaka, M., Hamazaki, S. & Sugiyama, T. Degradation of DNA in dried tissues by atmospheric oxygen. Biochem. Biophys. Res. Commun. 208, 1021–1027 (1995).

CAS Article PubMed Google Scholar

  • Cipollaro, M. et al. Ancient DNA in human bone remains from Pompeii archaeological site. Biochem. Biophys. Res. Commun. 247, 901–904 (1998).

CAS Article PubMed Google Scholar

  • Di Bernardo, G., Del Gaudio, S., Galderisi, U. & Cipollaro, M. 2000 Year-old ancient equids: An ancient-DNA lesson from pompeii remains. J. Exp. Zool. B Mol. Dev. Evol. 302, 550–556 (2004).

Article CAS PubMed Google Scholar

  • Di Bernardo, G. et al. Genetic characterization of Pompeii and Herculaneum Equidae buried by Vesuvius in 79 AD. J. Cell. Physiol. 199, 200–205 (2004).

Article CAS PubMed Google Scholar

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Scientific, Reports and palaeogenomic portrait of two Pompeians that died during the eruption of Vesuvius in 79 AD „Bioarchaeological and palaeogenomic portrait of two Pompeians that died during the eruption of Vesuvius in 79 AD“ (inglizcha) (8-may, 2013-yil). Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  2. ↑ Rechearch, Gte „The impact of pyroclastic density currents duration on humans: the case of the AD 79 eruption of Vesuvius“ (inglizcha). The impact of pyroclastic density currents duration on humans: the case of the AD 79 eruption of Vesuvius (8-may, 2013-yil). Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  3. ↑ BBC, Inside Science „Monkeypox, Pompeii aDNA, and Elephant Mourning Videos“ (inglizcha). Explore the BBC (8-may, 2013-yil). Qaraldi: 26-may 2022-yil.
  4. ↑ BBC, News „Ancient DNA reveals secrets of Pompeii victims“ (inglizcha). Ancient DNA reveals secrets of Pompeii victims (8-may, 2013-yil). Qaraldi: 26-may 2022-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qadimgi_Pompey_odamlari&oldid=4211585" dan olindi