Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi
|
| |||
| Avtonom respublika | |||
|---|---|---|---|
| Tarkibida |
{{ {{{1}}} | alias = Rossiya SFSR | shortname alias = Rossiya SFSR | flag alias = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg | flag alias-1918 = Flag RSFSR 1918.svg | flag alias-1937 = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1937–1954).svg | flag alias-1954 = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg | flag alias-civil = Civil ensign of the Russian SFSR (1920-1923).svg | flag alias-naval = Naval Ensign of RSFSR (1920-1923).svg | flag alias-navy = Naval Ensign of RSFSR (1920-1923).svg | border-naval = | border-navy = | link alias-naval = Soviet Navy | link alias-navy = Soviet Navy | countryname = Rossiya SFSR | size = | name = | sport = | variant = | altlink = }} RSFSR | ||
| Maʼmuriy markazi | Elista | ||
| Yirik shaharlari | Elista, Kaspiy, Gorodovikovsk | ||
| Rasmiy tillar | qalmoq tili & rus tili | ||
| Aholi (1989) | 322 589[1] | ||
| Millatlar tarkibi | qalmoqlar, ruslar va boshqalar | ||
| Maydoni | 74 731 km² | ||
| Balandligi dengiz sathidan Baland choʻqqisi Eng past joyi |
222 m -28 m | ||
| Xaritada | |||
.svg) | |||
| 46°19′0″N 44°16′0″W / 46.31667°N 44.26667°W | |||
Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi (Qalmoq ASSR, Qalmogʻiston ASSR; qalmoqcha: Хальмг Автономн Советск Социалистическ Республик) — RSFSR tarkibida 1935—1943 va 1958—1991-yillarda mavjud boʻlgan avtonom respublika. Uning nomi 1991-yilning may oyida Qalmogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasiga, 1992-yil fevralda esa Qalmogʻiston Respublikasiga oʻzgartirilgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Urushdan oldingi davr
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qalmoq ASSR SSSR Markaziy ijroiya qoʻmitasi prezidiumining 1935-yil 20-oktyabrdagi farmoni asosida shu nomdagi avtonom okrugn nomini oʻzgartirish yoʻli orqali tashkil etilgan. Qaror Qalmoq Muxtor viloyatining 15 yilligiga atab eʼlon qilingan. Ushbu qaror xoʻjalik va madaniy qurilish, respublikaning sotsialistik iqtisodiyoti va madaniy qurilishiga rahbarlik qilishga qodir milliy kadrlar tayyorlashdagi ulkan muvaffaqiyatlar bilan asoslangan. 1936-yil 20-fevralda Qalmogʻiston ASSR sovetlarining I Respublika Syezdi boʻlib oʻtgan[2].
1937-yilda Qalmogʻiston ASSR Konstitutsiyasi qabul qilindi[3]. Butunrossiya markaziy ijroiya qo'mitasining 1938-yil 24-yanvardagi „Qalmogʻiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasida yangi uluslarni (viloyatlarni) tashkil etish toʻgʻrisidagi“ farmoni bilan, Yashalta (Gʻarbiy Ulusning parchalanishi natijasida), Yustinskiy (Volga ulusining parchalanishi natijasida), Ulan-Xolskiy uluslari (Dolbanskiy va Laganskiy uluslarining parchalanishi tufayli), Priyutinskiy va Troitskiy (Markaziy ulusning yoʻq qilinishi tufayli), Malo-Derbetovskiy va Ketchenerovskiy uluslari (Sarpinskiy ulusining parchalanishi tufayli) tashkil etildi[4].
1939-yilda Qalmoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining umumiy aholisi 179,4 ming kishini tashkil etgan[5].
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1939-yilgi milliy tarkib (tumanlar va Elista shahri boʻyicha)[6]:.
| Millat | Elista | Dolbanskiy viloyati | Zapadniy viloyati | Ketchenerovskiy viloyati | Laganskiy viloyati | Malo-Derbetovskiy viloyati | Privoljskiy viloyati | Priyutinskiy viloyati | Sarpinskiy viloyati | Troitskiy viloyati | Ulan-Xolskiy viloyati | Cherno-zemelskiy viloyati | Yustinskiy viloyati | Yashaltinskiy viloyati |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Qalmoqlar | 3 494 (20,4%) | 8 297 (33,3%) | 3 982 (35%) | 10 545 (81%) | 9 113 (47,5%) | 7 861 (40,6%) | 10 100 (61,8%) | 8 638 (47,6%) | 4299 (34%) | 6 046 (51,4%) | 12 875 (79%) | 10 906 (69,1%) | 8 218 (93,8%) | 3 543 (20,3%) |
| Ruslar | 13 074 (76,3%) | 15 548 (62,4%) | 6 205 (54,5%) | 2 214 (17,2%) | 9 004 (46,7%) | 11 286 (58,6%) | 4 178 (25,5%) | 8 638 (51,2%) | 8 191 (64,6%) | 5 544 (47,1%) | 2 427 (14,6%) | 3 915 (24,8%) | 469 (5,4%) | 10 121 (57,9%) |
| Qozoqlar | … | 242 (1%) | … | … | 712 (3,7%) | … | 909 (5,6%) | … | … | … | 510 (3,1%) | 207 (1,3%) | … | … |
| Tatarlar | … | 603 (2,4%) | … | … | 154 (0,8%) | … | 1 018 (6,2%) | … | … | … | 304 (1,9%) | … | … | … |
| Nemislar | … | … | 971 (8,5%) | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 2 979 (17%) |
| Gruzinlar | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 447 (2,8%) | … | … |
| Estonlar | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 425 (2,4%) |
| Ukrainlar | 187 (1,1%) | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 106 (0,7%) | … | … |
| Jami | 17 128 | 24 919 | 11 387 | 12 875 | 19 171 | 19 360 | 16 348 | 16 877 | 12 629 | 11 745 | 16 228 | 15 777 | 8 751 | 17 480 |
| 100 dan ortiq kishisi bo'lgan xalqlar ko'rsatilgan | ||||||||||||||
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей“. 2011-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 24-mart.
- ↑ „История Калмыкии“. 2019-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-fevral.
- ↑ „История Калмыкии“. 2019-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-fevral.
- ↑ „Устаревший или неподдерживаемый веб-обозреватель“. 2015-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-mart.
- ↑ Kalmiskaya Avtonomnaya Sovetskaya Sotsialisticheskaya Respublika // Demograficheskiy ensiklopedicheskiy slovar / redkoll., gl. red. D. I. Valentey. M., „Sovetskaya ensiklopediya“, 1985. str.172-173
- ↑ „Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей“. 2015-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 5-avgust.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Gorodovikov B. B. Ordenosnaya Kalmikiya . 2-nashr. — Elista, 1972-yil.
- Kalmikiya v godi Velikoy Otechestvennoy voyni. — Elista: APP „Jangar“, 2005. — 312 bet
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash] | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |