Qirgʻiz oti
Qirgʻiz oti — togʻli ot zotidir. Qirgʻiziston Respublikasining (Qirgʻiziston) anʼanaviy mayda ot zoti[1]. Qirgʻizlar buni oʻzlarining koʻchmanchi oʻtmishi bilan bogʻlaydilar[2]. Qirgʻiz tarixining sovet davrida qirgʻiz oti chet eldan keltirilgan chet el zotlari, jumladan Don va toza zotli ot zotlari bilan chatishtirilib, yangi va yirikroq zot — novokirgiz (yoki yangi qirgʻiz) zotini yaratgan[3].
U bundan 4 ming yil avval otchilik bilan shugʻullangan qirgʻizlarning qadimgi ajdodlarining otlaridan kelib chiqqan. Bu zot Moʻgʻul va qisman sharqona ot zotlarining sezilarli ta'sirini boshdan kechirgan. Qirgʻiz otlarida boʻyi kalta, koʻpincha kiyik boʻyinli, katta choʻzilgan tanasi, kam rivojlangan qurloqlari va toʻgʻridan-toʻgʻri kuchli tanasi, choʻkkan orqasi, qisqa va toʻq rangli old va orqa oyoqlari hamda juda kuchli tuyoqlari bor. Ularning oʻrtacha balandligi 137 sm, pasterning kengligi 17,5 sm. Teri rangi xilma-xil, boshqalarga qaraganda esa koʻpincha dafna va kulrang otlar mavjud.
Otlar juda kuchli va oddiy, ular deyarli butun yil davomida yaylovda oʻtlaydi va qishda ozgina pichan bilan qanoatlanadi. Qirgʻiz otlari egar va jabdugʻda ishlash uchun moslashgan. Qirgʻiz zotini yaxshilash maqsadida toza zotli chavandoz otlari va Don aygʻirlari bilan chatishtirilib togʻda ishlashga moslashgan yangi qirgʻiz ot zotini koʻpaytirishga erishilgan.
Qirgʻiz otlari orasida tez chopuvchi otlar koʻp. Ularda orqa oyoqlar qisqa, ammo kuchli, sakrum mushakdir, oyoqlari aniq koʻrinadigan tendonlari va tuyoqlari shunchalik kuchliki, hatto yurish paytida ham ularni soxtalashtirish kerak emas. Poygalarda 20-30 verst masofani bosib oʻta oladi, odatta bitta verst oʻrtacha 1 daqiqa 36 soniyada oʻtadi.
Ayni paytda qirgʻiz selektsionerlari qirgʻiz otining naslchilik xususiyatlarini yaxshilash ustida ishlamoqda.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Kirgiz/Kyrgyzstan. Domestic Animal Diversity Information System of the Food and Agriculture Organization of the United Nations. Accessed January 2017.
- ↑ Rebecca Cassidy (2009). The Horse, the Kyrgyz Horse and the 'Kyrgyz Horse'. Anthropology Today 25 (1): 12–15. (subscription required)
- ↑ Valerie Porter, Lawrence Alderson, Stephen J.G. Hall, D. Phillip Sponenberg (2016). Mason's World Encyclopedia of Livestock Breeds and Breeding (sixth edition). Wallingford: CABI. ISBN 9781780647944.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Киргизская лошадь // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого … [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.
- Киргизская лошадь // Большая советская энциклопедия : в 66 т. (65 т. и 1 доп.) / гл. ред. О. Ю. Шмидт. — М. : Советская энциклопедия, 1926—1947.