Qirolicha Arva masjidi

Qirolicha Arva bint Ahmad Al-Sulayhi masjidi yoki Qirolicha Arva masjidi (arabcha: مَسْجِد ٱلْمَلِكَة أَرْوَى بِنْت أَحْمَد ٱلصُّلَيْحِي), Yamanning Jibla shahridagi tarixiy masjiddir . U 1056-yildan 1111-yilgacha qirolicha Arva al-Sulayhi tomonidan qurilgan va uning qabri keyinchalik ziyoratgohga aylangan.^[1]^[2]^[3] U qadimgi Yaman masjidlaridan biri sifatida oʻz ahamiyatini saqlab qolgan.^[4] U Hurrat-ul-Malika masjidi sifatida ham tanilgan, chunki malika koʻpincha „Al-Malika Al-Hurra“ deb ataladi, yaʼni „Olijanob malika“.

Tarix

Masjid qurilishi Yamanning Sulayhidlar davlatini 1085-1138 yillar davomida boshqargan malika Arva bint Ahmad as-Sulayhiyga tegishli .Qirolicha Arva 1087-yilda Jibla shahriga Dar al-Ezzni saroy(arabcha: دَار ٱلْعِزّ rum.) masjidga koʻchib oʻtadi. Masjidda hozirgacha Fotimiy meʼmorchiligining taʼsirini koʻrsatadigan oʻsha davrning meʼmoriy va bezak elementlarini saqlab qolgan.

Arxitektura

Majmua toʻrtburchaklar shaklida, ochiq hovli (17.80 m² × 20.00 m² (191.6 kv ft × 215.3 kv ft)) oʻrtada, toʻrtta yoʻlak bilan oʻralgan. Qibla devori shimoliyda joylashgan. Qibla hududiga janub tomondan beshta kirish yo‘li orqali kirish mumkin. U toʻrt qator baland ustunlardan iborat boʻlib, bir qismi sakkizburchak, bir qismi toʻrtburchak shaklli. Tom toʻgʻridan-toʻgʻri shift bilan qoplangan va zal XI asrga oid yogʻoch bilan qoplangan, ularning baʼzilari 1358-yilda yangilangan. Janubiy yoʻlak ikkita kirish joyi boʻlgan janubiy devordan iborat. Sharqiy yoʻlak uchli ustunli ikkita ustundan iborat. Gʻarbiy yoʻlakning janubiy tomonida Qur’on yodlash uchun madrasa sifatida foydalaniladigan zal mavjud.

Hovli
Oʻyilgan tarixiy kirish
Yogʻoch shift

Mehrob

Mehrab shimoliy dahlizda qibla devorining oʻrtasida joylashgan. Bu taxminan 85sm boʻlib, tepasida gul va geometrik naqshli ikkita ustunga toraygan toʻr bilan qoplangan. Mehrab kufiy yozuvlar bilan oʻralgan boʻlib, unda shunday deyilgan: "Rahman va rahmli Alloh nomi bilan men Robbingni qabul qilaman va johillardan emas, ibodat qiluvchilardan boʻlaman va senga aniqlik kelguncha Robbingga ibodat qilaman. "Mehrabning yon tomonida Tavba surasining 18- oyatidan kufiyda yozilgan yozuv bor.

Minoralar

Masjid ikkita minorali boʻlib, biri janubi-sharqda, ikkinchisi janubi-gʻarbiy tomonda joylashgan. Sharqiy minora oʻn olti qovurgʻali baland toʻrtburchak tosh asosli korpusdan iborat.

Masjidning ikkala minorasi pastdan koʻrinib turibdi
View from the entrance, January 1970
As seen from the Palace of Queen Arwa

Qirolicha maqbarasi

U malika buyrugʻiga binoan qurilgan va masjidning shimoli-gʻarbiy burchagida joylashgan. U o‘z vasiyatnomasida qabrining joyini masjid binosidan ajratilishini aytib oʻtgan. Maqbara fasadi meʼmoriy elementlar bilan bezatilgan, sharqiy devordagi ichi bo‘sh bo‘shliqlar ko‘rinishida. Toʻrtta kirish joyidan ikkitasi janubda, kengligi 60 sm ga teng, balandligi 1.60 metrga va chuqurligi 10sm ga yetadi. .Kufiy chiziqda kufiy gulli oʻymakorlik va fasadda Bibliya yozuvlari oʻyib ishlangan.

Masjid ichidagi Qirolicha maqbarasi
Qirolichaning qabri

Galereya

Masjidda uzluksiz suv oqimi
Jibla binolari va Sarat togʻlari yonbagʻirlarida joylashgan masjidning saroydan koʻrinishi
Hurrat-ul-malaykaning yogʻoch tasbihi
Mimbar

Yana qarang

Yamandagi masjidlar roʻyxati

Manbalar

↑ Muhammad Zakaria (1998) مساجد اليمن
↑ Mernissi, Fatima; Lakeland, Mary Jo (2003), The forgotten queens of Islam, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-579868-5
↑ Jibla and its surroundings, UNESCO World Heritage Centre, qaraldi: 2009-04-20
↑ „Yemen“ (ar). NIC.

Havolalar

Qirolicha Arva masjidi, 11-asr, Jibla, Ibb gubernatorligi, Yaman (Wayback Machine saytida 2021-04-23 sanasida arxivlangan)

[1] Muhammad Zakaria (1998) مساجد اليمن

[MernissiLakeland2003-2] Mernissi, Fatima; Lakeland, Mary Jo (2003), The forgotten queens of Islam, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-579868-5

[Unesco-3] Jibla and its surroundings, UNESCO World Heritage Centre, qaraldi: 2009-04-20

[4] „Yemen“ (ar). NIC.

[1]

[2]

[3]

[4]