Kontent qismiga oʻtish

Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi

Vikipediya, erkin ensiklopediya

 

Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi
ICD-9-CM 87.5,87.9, 88.0-88.1
MedlinePlus 003815

Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi bu qorin boʻshligʻini rentgen nurlari yordamida tekshirish usuli hisoblanadi. Baʼzan u BSQ deb qisqartirilgan holda ham ishlatiladi (buyraklar, siydik yoʻllari va siydik pufagi uchun).

Koʻrsatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi koʻproq kasalliklarning oʻtkir davrlarida oʻtkazilib, quyidagi patologiyalarni tashxislashda muhim ahamiyatga ega:

  • Ichak tutilishi yoki oshqozon-ichak perforatsiyasiga shubha qilingan holatlarda. Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi orqali ichak tutilishi natijasida kengaygan ichak qovuzloqlarini koʻrish mumkin[1].
  • Ovqat hazm qilish tizimidagi yot jismlarni koʻrishda[1]
  • Invaginatsiyaga shubha qilingan hollarda ham qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi qoʻllanadi. Bu tekshiruv usuli invaginatsiyani tashxislashda yordam bermasada, oshqozon-ichak tizimidagi perforatsiya yoki obstruktsiyani istisno qilish uchun differentsial tashxisda foydalidir[1].

Ammo, kompyuter tomografiyasi qorin boʻshligʻi shikastlanishini tashxislash uchun eng yaxshi alternativ tekshirish usuli hisoblanadi[1].

Kompyuter tomografiyasi jarrohlik amaliyotini yaxshiroq rejalashtirishni va keraksiz laparotomiyalarni kamaytirish imkonini beradi. Shuning uchun shoshilinch yordam boʻlimida oʻtkir qorin ogʻrigʻi boʻlgan katta yoshli bemorlar uchun odatda qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi tavsiya etilmaydi[2].

Tekshiruvni oʻtkazish usullari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorin boʻshligʻi rentgenogrammasining standarti boʻyicha odatda yotgan holatda bitta anteroposterior proyeksiyada tasvir olinadi[3]. Ingichka ichak tutilishini istisno qilish uchun esa ikkita proyeksiyada tasvirlar olinadi. Bular bemor yotgan va tik turgan (bu havo suyuqlik darajasini aniqlash uchun etarli) holatidagi olinadigan tasvirlardir.

Rentgenogrammada jigarning (yoki diafragmaning) yuqori qismidan qov simfiziga qadar boʻlgan hudud toʻliq koʻrinishi kerak. Rentgen tasvirida qorin boʻshligʻining quyidagi organlarining tasvirlarini koʻrishimiz mumkin — jigar, taloq, oshqozon, ichak, oshqozon osti bezi, buyraklar va siydik pufagi.

BSQ

[tahrir | manbasini tahrirlash]
BSQ rentgenogrammasida koʻrilgan yosh boladagi ich qotishi. Doiralar najas moddasining yigʻilganligini koʻrsatadi (najas shaffof boʻlmagan oq rangda boʻlib, qora rangdagi ichak gazlari bilan oʻralgan (oq rangsiz skelet suyaklari va mushaklar bilan adashtirmaslik kerak)).

BSQ B buyraklar, S Siydik yoʻllari va Q qovuq degan maʼnoni anglatadi. BSQ tekshiruvida diafragma koʻrinishi shart boʻlmaydi. Bunda olingan tasvir qov simfizidan boshlab buyraklarning yuqori tomonlarigacha boʻlgan butun siydik tizimini oʻz ichiga oladi[4][5].

BSQ — qorin boʻshligʻining tekis frontal rentgenogrammasidir. U bilan birga koʻpincha koʻkrak qafasining tik posterioanterior proyeksiyasidagi (diafragma ostidagi havoni istisno qilish uchun) va tik turgandagi qorinning (oshqozon-ichak havosi/suv darajasini tekshirish orqali obstruksiyani farqlash uchun) tasvirlari ham olinadi.

Nomiga qaramay, BSQ odatda buyraklar, siydik yoʻllari yoki siydik pufagi patologiyasini tekshirish uchun ishlatilmaydi. Chunki bu tuzilmalarni baholash qiyin (masalan, ichakdagi gazlar tufayli buyraklar koʻrinmasligi mumkin). Ushbu tuzilmalarni rentgenologik baholash uchun tomir ichiga kontrast modda yuborish yordamida oʻtkazilgan pyelogramma deb ataladigan usul tarixan qoʻllangan va bugungi kunda koʻplab muassasalarda KT urografiyasi asosiy tekshiruv usuli sifatida qoʻllanadi[6].

BSQ odatda buyraklardagi toshlar, ichak tutilishi, oʻt pufagi toshlari kabi oshqozon-ichak va buyrak kasalliklarini tekshirish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, BSQ koʻpincha ich qotishini tashxislashda ham samarali hisoblanadi. Chunki rentgenogrammada axlatni osongina koʻrish mumkin.

Oshqozon-ichak trakti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oshqozon ichak traktining yuqori qismlarini rentgen yordamida tekshirishda kontrast moddalardan foydalaniladi. Misol uchun bariy sulfatni suv bilan aralashtirib boʻtqa tayyorlanadi va bemorlarga ichishi soʻraladi. Bariy sulfat enteral qabul qilingandan soʻng raqamli ravishda rentgen suratlari olinadi. Bariy sulfat oshqozon-ichak traktining ichki devorini qoplab, rentgen plyonkasida oq rangda koʻrinadi va oshqozon-ichak traktining tegishli qismlarining koʻrinishini kuchaytiradi.

Oshqozon ichak traktining pastki qismlarini rentgenologik tekshiruvlarida ham kontrast moddalar foydalaniladi. Ammo pastki qism organlarini tekshiruvida kontrast modda ogʻiz orqali emas, balki to`g`ri Ichak orqali huqna qilib bemor organizmiga kiritiladi. Bu usul bilan yoʻgʻon ichakni tekshirish mumkin.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Radiology - Acute indications“. Royal Children's Hospital, Melbourne. Qaraldi: 2017-yil 23-iyul.
  2. ↑ Boermeester, Marie A; Gans, Sarah L.; Stoker, J; Boermeester, Marie A (2012). "Plain abdominal radiography in acute abdominal pain; past, present, and future". International Journal of General Medicine 5: 525–33. doi:10.2147/IJGM.S17410. ISSN 1178-7074. PMID 22807640. PMC 3396109. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3396109. 
  3. ↑ „Abdomen X-ray system and anatomy - Image data and quality“. Radiology Masterclass. Qaraldi: 2016-yil 27-yanvar.
  4. ↑ Frank, Eugene D.. Merrill's Atlas of Radiographic Positioning & Procedures, 12, St. Louis, MO: Mosby Inc., 2012. ISBN 978-0-323-07334-9. 
  5. ↑ Bontrager, Kenneth L.. Textbook of Radiographic Positioning and Related Anatomy, 6, St. Louis, MO: Mosby, Inc., 2005. ISBN 978-0-323-02507-2. 
  6. ↑ Paul Schmitz, MD, et al. Medscape. Kidneys, ureters, and bladder imaging: plain films of the abdomen. Updated 27 Aug 2015. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qorin_boʻshligʻining_rentgenogrammasi&oldid=5191529" dan olindi