Raisa Azarx

Raisa Moiseevna Azarx
Tavalludi	1897-yil 2-may; Shcherbinovka, Yekaterinoslav gubernatorligi, hozirgi Rossiya imperiyasi Donetsk viloyati
Vafoti	1971-yil 9-noyabr; Moskva
Fuqaroligi	SSSR
Kasbi	Shifokor; Yozuvchi
Mukofotlari

Raisa Moiseevna Azarx (1897-yil yil 2-may, Shcherbinovka, Yekaterinoslav viloyati (hozirgi Toretsk, Donetsk viloyati, Ukraina) — 1971-yil 9-noyabr, Moskva) — sovet shifokori, yozuvchi, esseist, memuarist, Oktabr inqilobi va fin inqiloblari qatnashchisi. Ikkinchi jahon urushida Ispaniyada koʻngilli ravishda ishtirok etgan (1936). 1917-yildan Kommunistik partiya aʼzosi.

Tarjimayi holi

1917-yilda Xarkov universitetining tibbiyot fakultetini tamomlagan. 1917-yil Moskvadagi oktabr qurolli qoʻzgʻoloni ishtirokchisi.

Raisa Azarx Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining aʼzosi boʻlgan. Rossiyadagi fuqarolar urushi qatnashchisi. Maxsus Vyatka diviziyasining komissari. Keyinchalik sanitar otryadlarga rahbarlik qilgan, Ukraina fronti sanitariya boʻlimi boshligʻi, 5-Qizil Armiya sanitariya xizmati boshligʻi, Transbaykaliya Bosh Sanupr boshligʻi.

Sibirda tif epidemiyasiga qarshi kurash tashkilotchisi. Sovet Rossiyasidagi Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan birinchi ayollardan (1928).

Fuqarolar urushi tugagandan soʻng — Rostov-Don va Tomskda partiya va kasaba uyushmalari ishida qatnashgan.

Bir qancha jurnal va gazetalarning muharriri. Qizil professorlar institutining adabiyot boʻlimida oʻqigan. U Rossiya Proletar Yozuvchilar uyushmasi (RAPP) aʼzosi boʻlgan. 1934-yildan Sovet Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi. U Ukrainaning oʻsha paytdagi poytaxti Xarkovda yashagan va u yerda Ukraina Davlat nashriyotida ishlagan.

Mate Zalkaning rafiqasi. Ispaniya Respublika armiyasining 12-xalqaro brigadasi qoʻmondoni etib tayinlangan oʻsha paytda eri bilan birga 1936-yil noyabr oyida noqonuniy ravishda Ispaniyaga ketgan. 1936—1937-yillarda — Ispaniya fuqarolar urushi qatnashchisi, Respublika armiyasi va Sogʻliqni saqlash vazirligi maslahatchisi. Respublika armiyasining sanitariya boʻlinmalari tashkilotchisi^[1].

1937-yilda Azarx hibsga olingan A.I.Gudz aloqada boʻlgan. Gudz trotskiychilar bilan aloqada boʻlgan va KPK orqali, KPSS (b) tarixini Trotskiy ruhida buzib koʻrsatganligi uchun partiyaviy jazo oldi.

1937-yil 25-aprelda N.I.Yejov I.V.Stalinga maxsus xabarda yozuvchi R.M.Azarchni hibsga olishni takli qilishgan. Garchi rozilik berilgan boʻlsa ham hibsga olish amalga oshmadi^[2].

1939-yilda Qizil Armiyaning Polshadagi kampaniyasi paytida, soʻngra Sovet-Fin urushi (1939—1940) paytida unga SSSR NPO tomonidan ruxsat berildi.

Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi. 1941—1944-yillarda bir qator gazetalarda urush muxbiri boʻlgan.

1947-yilda Raisa Azarx Anna Alliluyeva bilan tanishligi sababli hibsga olingan, 1954-yilgacha qamoqda olingan^[3].

Azarx Moskvadagi Novodevichy qabristoniga dafn qilingan.

Asarlari

Azarxning asarlari 1917-yilda chop etishni boshladi. Bir qancha kitoblar, jumladan xotiralar muallifi:

Oktyabr v Moskve: Vospominaniya. Simbirsk: Simbirsk, 1923.
Borba prodoljaetsya. M., L.: Zemlya i fabrika, 1930.
„Pyataya armiya“ (1935)
Sini naroda- M.: 1942.
Otvajniye povest M.:Transjeldorizdat, 1942.
Doroga chesti: Roman-xronika. M.: sov.pisatel, 1956
Doroga chesti: Roman-xronika. M.: sov.pisatel, 1959
U velikix istokov. M.: Voyenizdat, 1967.

Manbalar

↑ Yevreyskaya gazeta. Aprel 2007- № 04 (56)Andoza:Недоступная ссылка
↑ „Спецсообщение Н. И. Ежова И. В. Сталину с предложением об аресте писательницы Р. М. Азарх. 25 апреля 1937 г.“. 6-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2013-yil.
↑ „Спасибо, верная Ада! : глава из книги // Антонов-Овсеенко А. В. Враги народа. - М. : Интеллект, 1996. - С. 353–363“. 24-sentabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-avgust 2013-yil.

Adabiyotlar

Raisa Azarx Izhevsk yaqinidagi janglar haqida^{[sayt ishlamaydi]} (mavjud havola)

Havolalar

Azarx Raisa Moiseevna
Siz kimsiz, doktor Azarch? (Wayback Machine saytida 31-oktabr 2020-yil sanasida arxivlangan)

[1] Yevreyskaya gazeta. Aprel 2007- № 04 (56)Andoza:Недоступная ссылка

[2] „Спецсообщение Н. И. Ежова И. В. Сталину с предложением об аресте писательницы Р. М. Азарх. 25 апреля 1937 г.“. 6-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2013-yil.

[3] „Спасибо, верная Ада! : глава из книги // Антонов-Овсеенко А. В. Враги народа. - М. : Интеллект, 1996. - С. 353–363“. 24-sentabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-avgust 2013-yil.

[1]

[2]

[3]