Rivvan Hakam

Shimon Xaxam
Tavalludi	1843-yil; Buxoro
Vafoti	1910-yil; Quddus
Kasbi	Ravvin (Quddusdagi buxorolik yahudiylarning bosh ravvinlari)
Dini	Yahudiy

Ravvin Shimon Hakam (ivritcha: שמעון חכם; 1843-yil, Buxoro — 1910-yil, Quddus) Quddusda yashagan buxorolik ravvin boʻlib, ibroniycha diniy kitoblarni Buxoriy tiliga tarjima qilib, savodxonlikni oshirgan.

Ravvin Hakam dindor oilada tugʻilgan va Buxoro yahudiylari orasida diniy uygʻonishga boshchilik qilgan ravvin Yozef Maymonning nevarasi edi. Adabiyotga katta qiziqish bildirgan Hakam ona tili Buxoriy, fors, ivrit va arab tillarida gapirgan. 1870-yilda u Buxoroda „Talmid hakam“ yeshivasini ochdi va bu yerda diniy qonunlar targʻib qila boshladi.

Oʻsha paytda buxorolik yahudiylar faqat diniy qonunlarni bilar, oʻqish, yozish va matematikadan iborat bo'lgan umumiy maʼlumotga ega edilar. Garchi dinni oʻrganishga koʻp vaqt sarflashsa ham, koʻpchilik buxorolik yahudiylar ibroniychani yaxshi bilmas edilar. Forschada bir qancha kitoblar yozilgan boʻlib, ularning koʻplari eski va toʻliq boʻlmagan edi. Hakham diniy kitoblarni buxoro tiliga tarjima qilib, bu holatni oʻzgartirishga qaror qildi^[1]. Lekin oʻsha paytda Buxoroda matbaa boʻlmagani uchun u kitoblarini chop etish uchun Quddusga borardi. 1892-yilda Shimon Xakam Quddusning Buxorodagi tashkilotchilaridan biri boʻlib, u yerda Buxoro sinagogalari, maktablari va bosmaxonalar ochgan^[2]^[3]. Quddusdagi koʻchaga ravvin nomi berilgan^[4].

Buxoroga qaytib kelib, u yerda kitoblarini tarqatdi, Shimon yana Quddusga borib, umrining qolgan yillarini shu yerda oʻtkazdi. 1900-yildan 1910-yilda Shimon vafotigacha boʻlgan davr Buxoro adabiyotidagi eng yaxshi davrlardan biri edi. Hakam butun tanax^(ingl.)oʻzb.ni buxoro tilida qayta yozgan. Shuningdek, u „Likudei dinim“ (1900), „Tushlar va ularning ma’nosi“ (1901), „Yusuf va Zulayho“ (1902), „Fisih bayrami“ (1904) va „Megilat Ester“ (1905) kitoblarini yozgan va tarjima qilgan. Uning dunyoviy tarjimalari qatorida Avraham Mapuning „Ahavat Sion“ (Qissasi Amnun va Tomor) romani bor.

Shimon Xakam hayoti davomida 50 dan ortiq kitob yozgan va buxoro tiliga tarjima qilgan. Uning koʻpgina kitoblari va tarjimalari buxorolik yahudiylar orasida hamon mashhurdir. U 1910-yilda vafot etgan va Quddusdagi Zaytun togʻi^(ingl.)oʻzb.da dafn etilgan.

Manbalar

↑ Dymshits, Valery; Zwolle, Waanders Uitgevers; Emelyanenko, Tatjana; Netherlands), Joods Historisch Museum (Amsterdam. Facing West: Oriental Jews of Central Asia and the Caucasus (en). Antique Collectors Club Limited, 1998. ISBN 978-90-400-9216-9.
↑ Thrower, James. The Religious History of Central Asia from the Earliest Times to the Present Day (en). Edwin Mellen Press, 2004. ISBN 978-0-7734-6417-9.
↑ Goldberg, Harvey E.. Sephardi and Middle Eastern Jewries: History and Culture in the Modern Era (en). Indiana University Press, 1996. ISBN 978-0-253-21041-8.
↑ „חיפוש שם רחוב בירושלים“ (he). www.jerusalem.muni.il. Qaraldi: 2022-yil 4-aprel.

[1] Dymshits, Valery; Zwolle, Waanders Uitgevers; Emelyanenko, Tatjana; Netherlands), Joods Historisch Museum (Amsterdam. Facing West: Oriental Jews of Central Asia and the Caucasus (en). Antique Collectors Club Limited, 1998. ISBN 978-90-400-9216-9.

[2] Thrower, James. The Religious History of Central Asia from the Earliest Times to the Present Day (en). Edwin Mellen Press, 2004. ISBN 978-0-7734-6417-9.

[3] Goldberg, Harvey E.. Sephardi and Middle Eastern Jewries: History and Culture in the Modern Era (en). Indiana University Press, 1996. ISBN 978-0-253-21041-8.

[4] „חיפוש שם רחוב בירושלים“ (he). www.jerusalem.muni.il. Qaraldi: 2022-yil 4-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]