Kontent qismiga oʻtish

Romulus Silvius

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Romulus Silvius
Jins erkak


Romulus Silvius (lotincha: Romulus Silvius)-Alba Longaning afsonaviy qiroli. Afsonalarda uni xudolarga qarshi chiqqan va Yupiter tomonidan jazolangan nopok zolim sifatida tasvirlashgan.

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Filippo de Rossining „Ritratto di Roma antica“ asaridan Aeneidlarning genealogik daraxti. 1654

Afsonalarga koʻra, Alba Longa, Ascanius tomonidan Laviniya koloniyasi shahar sifatida tashkil etilgan. Shahar Lotin Ittifoqining poytaxti va muhim diniy markaz edi. Alba Longani Askaniyning ukasi yoki oʻgʻlining avlodlari boʻlgan Silviylar oilasidan boʻlgan qirollar boshqargan. Bu suloladan, ona tomondan, Rim asoschilari boʻlgan egizaklar Romul va Rem[1].

XVIII asr fransuz tarixchisi Lui de Bofort birinchi boʻlib Alba Longa qirollari roʻyxatining sunʼiyligi haqida fikr bildirdi. Bu nazariya keyingi olimlar tomonidan qoʻllab-quvvatlandi va umumiy qabul qilingan[2]. Roʻyxat Troyaning qulashi va Rimning tashkil etilishi oʻrtasidagi uch yuz yillik boʻshliqni toʻldirishga xizmat qildi. Kirbi Smit roʻyxatni yunon olimi Aleksandr Polyhistor yaratganiga ishongan. U shuningdek, roʻyxatni shakllantirishda Eneydan kelib chiqqanligini va shuning uchun Alba Longa qirollari bilan qarindoshligini daʼvo qilgan Yuliyning patritsiylar oilasi vakillari ishtirok etishi mumkinligini taxmin qildi[3]. XX asrdagi arxeologik kashfiyotlar roʻyxatni Kvint Fabius Piktor yoki uning oʻtmishdoshlaridan biri tomonidan tuzilgan deb hisoblash imkonini berdi. Aleksandr Grandazzi maʼlumotlariga koʻra, asl roʻyxat miloddan avvalgi IV asr oʻrtalarida yaratilgan[2].

Koʻpgina qadimgi mualliflar Alba Longaning oʻninchi qiroli Agrippa Silviusni Romulusning otasi deb atashadi, faqat Metamorfozadagi Ovid va Jon Zonara uni Tiberinning oʻgʻli deb atashadi va shu bilan bir avlodni oʻtkazib yuborishadi. Shuningdek, Ovid Romulusning ukasi— Akrot haqida gapiradigan yagona odam. Shunisi eʼtiborga loyiqki, „Fastah“da shoir umumeʼtirof etilgan versiyaga amal qiladi va shohning otasini Agrippa deb ataydi[3].

Galikarnaslik Dionisiyning yozishicha, u 19 yil hukmronlik qilgan. Roland Laroche bu raqamni sunʼiy deb hisobladi. salafi Romulus hukmronligi asosida—41 yil, ularning umumiy hukmronligi oʻttiz yil roppa-rosa ikki avlod, 60 yil davom etdi[4].

Qadimgi mualliflar qirolga turlicha nom berishgan. Tit Liviy va Kesariyalik Evseviy uni Romul, Dionisiy—Allodiy, Ovid—Remul, Diodor Sikuly—Arramulius, Avreliy Viktor—Aremul, Zonara—Amulius deb atashadi. Qirolning ismlari Rim asoschisi nomidan koʻtariladi: Romulus, Remulus, Aremulus va uning amakisi—mulius nomidan. Arramuli varianti buzilgan manba yoki Amulius va Romulus nomlarining birlashishi natijasida paydo boʻlgan. Allodiy va Amulius ismlarining oʻziga xosligini Konrad Triber[5][3][6]isbotlagan.

Konrad Tiberning soʻzlariga koʻra, Romulus nomi qirollik roʻyxatiga Oktavian Avgustga xushomad qilish uchun kiritilgan (xuddi qirol Agrippa Silviya nomi imperatorning sherigi Mark Vipsaniya Agrippani koʻrsatishi kerak edi). Oktavian Romul ismini oʻzining yangi ismining variantlaridan biri deb hisoblagan[5].

Jeykob Xakert . Alban koʻli va Gandolfo qal’asining koʻrinishi. 1800

Qadimgi tarixchilarning asarlarida Romulus Silvius Yupiter xudosiga qarshi chiqqan magʻrur zolim sifatida namoyon boʻladi. Diodorning soʻzlariga koʻra, momaqaldiroq paytida qirol oʻz askarlariga qalqonlarini nayza bilan urishni buyurgan. Va u askarlari Xudodan koʻra koʻproq shovqin qiladi, deb aytdi. Dionisiyning soʻzlariga koʻra, Allodiy chaqmoqning oʻxshashligini va momaqaldiroq tovushlarini chiqaradigan mexanizmni yasashni buyurgan. Ularning yordami bilan podshoh odamlarni yolgʻon alomatlar bilan qoʻrqitdi. Tez orada qirol chaqmoq bilan oʻldirildi, boʻronga tushib, Alban koʻliga uloqtirildi. Boshqa bir versiyaga koʻra, zilzila paytida qirol oʻz saroyi bilan birga Alban koʻliga tushib ketgan. Dionisiyning soʻzlariga koʻra, tiniq havoda suv oqimi past boʻlganida, saroy xarobalari koʻrinardi[3][6].

Kirbi Smitning soʻzlariga koʻra, Romulus Silvia afsonasi yunon tarixchilari tomonidan ikkita hikoyani birlashtirib yaratilgan. Birinchisi, Albani koʻli tubida choʻkib ketgan shahar haqidagi mahalliy afsonadir. Hatto 19-asrda ham mahalliy aholi shunga oʻxshash afsonani aytishgan. Ikkinchi syujet yunon qahramoni Salmoneus[3] haqidagi „shubhali oʻxshash“ afsonadir. Rus tadqiqotchisi Aleksandr Koptev uchinchi Rim qiroli Tullus Hostilius ham xuddi shunday oʻlim bilan vafot etganini taʼkidladi. Notoʻgʻri munosabat va takabburlik uchun Yupiter tomonidan jazolandi[7].

Ovidning yozishicha, Romul Silviyning oʻrniga uning ukasi Akrot boʻlishi kerak edi, lekin u hokimiyatni Romulusning oʻgʻli Aventin Silviyga topshirdi[8][2]. Jerom yilnomasi Aventinni qirolning toʻngʻich oʻgʻli deb ataydi va kichigi-Yuliyni eslatib oʻtadi. Yuliyning nevarasi Rim asoschisining Quirinus xudosiga aylanishiga guvoh boʻlgan patritsiy Prokul Yuliy edi[9].

Avgust forumida Alba Longaning boshqa qirollarining haykallari bilan bir qatorda Romul Silvius haykali ham oʻrnatildi[10].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ieronim Stridonskiy. Xronika Ieronima :[angl.]—The Tertullian Project, 2005.
  • Publiy Ovidiy Nazon. Metamorfozi / Perevod s latinskogo S. V. Shervinskogo. Primechaniya F. A. Petrovskogo.—Moskva : Xudojestvennaya literatura, 1977.

Adabiyot

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Koptev A.V. Rim i Alba: k probleme nasledovaniya sarskoy vlasti v arxaicheskom Rime // Problemi evolyutsii obщestvennogo stroya i mejdunarodnix otnosheniy v istorii zapadnoevropeyskoy sivilizatsii / Nekrasov Yu.K. — Vologda : Rus, 1997.
  • Jane DeRose Evans. The Forum Augustum // The Art of Persuasion: Political Propaganda from Aeneas to Brutus : [angl.]—University of Michigan Press, 1992.—176 p.—ISBN 9780472102822.
  • Alexandre Grandazzi. Chapitre X. Les Rois d’Albe : analyse d’une tradition // Alba Longa, histoire d’une légende. Recherches sur l’archéologie, la religion, les traditions de l’ancien Latium : [fr.]—École française de Rome, 2008.—P. 731—890.— 988 p.—ISBN 9782728308323.
  • Robin Hard, H. J. Rose. Aeneas, Romulus and the origins of Rome // The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Roseʼs „Handbook of Greek Mythology“ : [angl.].—Psychology Press, 2004.— 753 p.—ISBN 9780415186360.
  • Roland A. Laroche. The Alban King-List in Dionysius I, 70-71: A Numerical Analysis : [angl.] // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte.—1982.— Vol. 31, № 1.— P. 112-120.—ISSN 00182311—JSTOR 4435792.
  • Kirby F. Smith. On a legend of the Alban lake told by Dionysius of Halicarnassus : [angl.] // American Journal of Philology.—1895.— Vol. 16, № 2.—P. 203—210.— ISSN 00029475.—JSTOR 287869.
  • William Smith. ALBA LONGA // Dictionary of Greek and Roman Geography : [angl.]—Walton & Maberly, 1854.—Vol. 1—P. 87—89.
  • Conrad Trieber. Zur Kritik des Eusebios. I. Die Königstafel von Alba Longa : [nem.] // Hermes.—1894.— Bd. 29, H. 1.—S. 124—142—ISSN 00180777.—JSTOR 4472427.
  1. ↑ Smith 1854.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Grandazzi 2008.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Smith 1895.
  4. ↑ Laroche 1982.
  5. ↑ 5,0 5,1 Trieber 1894.
  6. ↑ 6,0 6,1 Hard 2004.
  7. ↑ Коптев 1997.
  8. ↑ Овидий 1977.
  9. ↑ Иероним 2005.
  10. ↑ Evans 1992. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Romulus_Silvius&oldid=2787310" dan olindi