Kontent qismiga oʻtish

Rossiyaning Ukrainaga bosqini

Ishoratlarni tahrirla
Vikipediya, erkin ensiklopediya
Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)
Rossiya-Ukraina urushi

Sanalar 24-fevral, 2022-yil(2022-02-24)
Urush yeri Ukraina
Raqiblar
Qoʻllab-quvvatlovchi(lar):
Qoʻmondonlar
RossiyaVladimir Putin
Rossiya Sergey Shoygu
Rossiya Valeriy Gerasimov
Rossiya Aleksandr Dvornikov


Rossiya Oleg Salyukov Denis Pushilin
Leonid Pasechnik

 Ukraina Volodimir Zelenskiy
Ukraina Denis Shmigal
Ukraina Dmitro Kuleba
Ukraina Oleksiy Reznikov
Ukraina Valeriy Zalujniy
Ukraina Ruslan Xomchak
Kuchlar
  • Ukraina bayrogʻi Ukraina  :
  • 209 000 (qurolli kuchlar)
  • 102 000 (harbiylashtirilgan)
  • 900 000 (zaxiralar)[7]
Yoʻqotishlar
Rossiya
Rossiya tomonidan tasdiqlangan:
1 Su-25 yoʻq qilingan[31]
Ukraina tomonidan tasdiqlangan:
50 nafar harbiy halok boʻlgan[32]
2+ qoʻlga olingan[33]
4 ta tank yoʻq qilingan[34]
Oʻnlab zirhli mashinalar yoʻq qilingan[35]
6 ta samolyot urib tushirilgan[35]
3 ta vertolyot urib tushirilgan[36] 		Ukraina
Ukraina tomonidan tasdiqlangan:
40+ soldat halok boʻlgan[37]
Bir necha oʻnlab harbiylar jarohatlangan[38]
1 transport samolyot urib tushirilgan[39]
Rossiya tomonidan tasdiqlangan:
Ukraina harbiy havo bazalari va havo mudofaa tizimlari zararsizlantirilgan[40]
14 nafar soldat taslim boʻlgan[31]
4 ta kombat samolyoti urib tushirilgan[41]
1 kombat vertolyoti urib tushirilgan[42]
4 ta dron urib tushirilgan[42]
17 nafar ukrainalik fuqaro halok boʻldi[43]

2022-yilning 24-fevralida Rossiya Ukrainaga bosqinchilik hujumini boshlagan. Bosqinchilik hujumiga qadar Rossiya Ukraina chegarasi yaqinida uzoq vaqt davomida qoʻshin toʻplab, uning sonini oshirib borgan hamda Ukrainaning NATOga qoʻshilishini qonunan man etish toʻgʻrisidagi talab bilan chiqqan[44]. Bosqin boshlanishidan bir necha kun avval Rossiya Donetsk Xalq Respublikasi va Lugansk Xalq Respublikasi mustaqilligini tan olgan va 2022-yilning 21-fevralida Ukraina sharqidagi Donbass hududiga Rossiya qurolli kuchlari boʻlinmalarini yuborgan.

24-fevral taxminan soat 05:00 EET (UTC+2) da Rossiya prezidenti Vladimir Putin Ukrainani „denatsifikatsiya“ va „demilitarizatsiya“ qilish maqsadida „maxsus harbiy operatsiya“ boshlanganini eʼlon qilgan[45][46]. Oradan daqiqalar oʻtgach, rus askarlari tomonidan Ukraina hududiga havodan hujumlar boshlangan[47]. Ukraina chegara xizmati rus harbiylari Rossiya va Belarus chegara postlari orqali bostirib kirganini maʼlum qilgan[48][49].

Jahondagi koʻpchilik davlatlar ushbu bosqinchilik hujumini qoralab, Rossiyaga qarshi sanksiyalar joriy qilishgan. Hujumga qarshi global namoyishlar boʻlib oʻtayotgan bir paytda Rossiyadagi namoyishlar ommaviy hibsga olishlar bilan qarshilangan[50][51]. Bosqindan avval ham, bosqin davomida ham koʻplab davlatlar Ukrainaga qurol-yarogʻ yetkazib berish orqali yordam koʻrsatishgan[52]. Bunga javoban Putin Rossiya yadroviy kuchlarini shay holatga keltirgan[53]. Rossiya bosqini 2022-yilning sentyabr oyidan muvaffaqiyatsizlikka uchrab, natijada Putin Rossiya hududida qisman safarbarlik eʼlon qilgan.

BMTning Qochqinlar boʻyicha Oliy komissarligi maʼlumotlariga koʻra, 500 mingdan ortiq ukrainalik qochqin hujumning dastlabki toʻrt kuni ichida mamlakatni tark etib, Yevropa boʻylab qochqinlar inqiroziga sabab boʻlgan[54]. 2022-yil may holatiga koʻra, 8,2 million aholi Ukrainani tark etgan, iyun holatiga koʻra esa 8 million aholi Ukraina ichida ichki koʻchishni amalga oshirgan[55].

Boshlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya harbiy boʻlinmalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yilning mart–aprel oylarida Rossiya Rossiya–Ukraina chegarasi yaqinida qoʻshin toʻplashni boshlagan.

2021-yilning martidan apreliga qadar Rossiya Ukraina bilan chegara yaqinida qoʻshin toʻplashni boshlagan. Harbiy askarlar sonini oshirishning ikkinchi bosqichi 2021-yilning oktyabridan 2022-yilning fevraligacha davom etgan. Rossiya 2022-yilning oktyabrida Ukrainaning Xarkiv viloyatida magʻlubiyatga uchradi. Hozirgi kunda 2022-yil 21-dekabrgacha Rossiya Belorussiya hududiga 10 ming kishilik Armiyasini VA bir necha S-400 zenit Raketa komplekslarini joylashtirdi.2023-yilda Ukraina hududiga Belorussiya armiyasi hujum qilish ehtimoli mavjud.

Xalqaro yordamlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu harbiy harakatlar munosabati bilan AQSh Ikkinchi jahon urushi davridagi lend-liz dasturini qayta ishga tushirdi. 2022-yil 9-may kuni AQSh prezidenti Joe Biden Ukrainaga harbiy yordam berish imkonini koʻzda tutuvchi lend-liz toʻgʻrisidagi qonunga imzo chekdi[56].

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic“. Information Telegraph Agency of Russia (27-iyun 2014-yil). 17-noyabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-yanvar 2022-yil.
  2. ↑ „Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states“ (en). The Guardian (6-noyabr 2014-yil). — „The two 'people's republics' carved out over the past seven months by pro-Russia rebels have not been recognised by any countries, and a rushed vote to elect governments for them on Sunday was declared illegal by Kiev, Washington and Brussels.“. 26-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-yanvar 2022-yil.
  3. ↑ „Общая информация“ [General Information] (ru). Official site of the head of the Lugansk People's Republic. — „11 июня 2014 года Луганская Народная Республика обратилась к Российской Федерации, а также к 14 другим государствам, с просьбой о признании её независимости. К настоящему моменту независимость республики признана провозглашенной Донецкой Народной Республикой и частично признанным государством Южная Осетия.“. 12-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-mart 2018-yil. (Wayback Machine saytida 2018-03-12 sanasida arxivlangan)
  4. ↑ „Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders“. CNN (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  5. ↑ „ЗСУ передана партія бойових машин Oncilla“. Мілітарний (27-aprel 2021-yil). 17-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ „Україна закупила в Польщі партію болгарських боєприпасів“. Ukrainian Military Pages (21-aprel 2021-yil). 17-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies, 2021. ISBN 978-1032012278. 
  8. ↑ „Ukraine receives machine guns, surveillance gear from Canada as Russian threats mount“. Global News. 19-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-fevral 2022-yil.
  9. ↑ „Canada sends non-lethal military aid to further support Ukraine“. Government of Canada (4-fevral 2022-yil). 19-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-fevral 2022-yil.
  10. ↑ The Canadian Press. „Canada to give $500M loan, send $7.8M in lethal weapons to Ukraine: Trudeau“. CTV News (14-fevral 2022-yil). 15-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-fevral 2022-yil.
  11. ↑ „"Шепетівський ремонтний завод" отримав партію шасі Tatra від чеської Excalibur Army для РСЗВ "Буревій"“ ["Shepetivka Repair Plant" received a batch of Tatra chassis from the Czech Excalibur Army for MLRS "Storm"] (uk). Defense Express (23-dekabr 2021-yil). — „Нові шасі від Tatra були спеціально доопрацьовані чеською Excalibur Army під вимоги ЗСУ – в рамках виконання державного оборонного замовлення. На ДП "Шепетівський ремонтний завод" прибула партія шасі Tatra для випуску нової української 220-мм реактивної системи залпового вогню "Буревій". [Translated: The new chassis from Tatra was specially modified by the Czech Excalibur Army to the requirements of the Armed Forces – as part of the state defense order. A batch of Tatra chassis has arrived at the Shepetivka Repair Plant to produce a new Ukrainian 220-mm Bureviya multiple rocket launchers.]“. 17-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  12. ↑ „The Czech Republic is sending thousands of artillery shells to Ukraine“ (en-US). Czech Daily (27-yanvar 2022-yil). — „... the (Czech) government decided to donate 4,000 artillery shells to Ukraine for about CZK 37 million. Minister Černochová described it as a gesture of solidarity. Defence Minister Jana Černochová (ODS), who proposed the donation to the cabinet, sees it as a significant act of solidarity. The Czech Republic wants to use the donation to strengthen Ukraine’s defense capabilities. The Czech Republic will send 4006 pieces of 152-millimeter artillery ammunition to Ukraine, worth CZK 36.6 million. It will be transferred through a donation agreement.“. 13-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-fevral 2022-yil.
  13. ↑ 13,0 13,1 „Baltic states step up in arming Ukraine against potential Russian incursion“. Politico (21-yanvar 2022-yil). 21-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-yanvar 2022-yil.
  14. ↑ „First batch of Estonia-donated Javelin missiles arrive in Ukraine“. ERR News (18-fevral 2022-yil). 18-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2022-yil.
  15. ↑ 15,0 15,1 „Estonia donates mobile field hospital to Ukrainian army“. Ukrinform (9-fevral 2022-yil). 12-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-fevral 2022-yil.
  16. ↑ „Latvia delivers Stinger missiles to Ukraine“. LSM (23-fevral 2022-yil). 23-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2022-yil.
  17. ↑ „Lietuva išskraidino karinę paramą Ukrainai – siunčia "Stinger" raketas“ (lt). LRT (13-fevral 2022-yil). 13-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-fevral 2022-yil.
  18. ↑ „UNIAN: Lithuania hands over almost 1 million pieces of ammunition to Ukraine“. Kyiv Post (12-iyun 2019-yil). Qaraldi: 12-fevral 2022-yil.
  19. ↑ „Netherlands to give Ukraine sniper rifles, radars, helmets“. NL Times (18-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  20. ↑ „Turkey, a Sometimes Wavering NATO Ally, Backs Ukraine“. The New York Times (3-fevral 2022-yil). 3-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-fevral 2022-yil.
  21. ↑ „British anti-tank weapons sent to defend Ukraine from Russia“ (en). The Times (18-yanvar 2022-yil). 18-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-yanvar 2022-yil.
  22. ↑ „US small arms and ammo arrive in Ukraine as Pentagon details troops to train country's military“. CNN. 9-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-dekabr 2021-yil.
  23. ↑ „Italy considers offering Ukraine aid, "non-lethal" military help“. Reuters (22-fevral 2022-yil). 23-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  24. ↑ „Slovakia will send mine clearance systems and healthcare material to Ukraine“ (16-fevral 2022-yil). 19-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  25. ↑ „Därför utbildar Sverige ukrainska säkerhetsstyrkor“ [The reason Sweden trains Ukrainian security forces] (sv). Swedish Armed Forces (14-dekabr 2021-yil). 20-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-yanvar 2022-yil.
  26. ↑ „EU delivers emergency civil protection assistance to Ukraine“ (en). ec.europa.eu (19-fevral 2022-yil). 20-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-fevral 2022-yil.
  27. ↑ „"Киберпартизаны" заявили о взломе серверов БЖД и выставили ультиматум режиму“. Charter 97 (24-yanvar 2022-yil). 25-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
  28. ↑ „Білоруські "кіберпартизани" зламали сервер залізниці, щоб не пустити російські війська в країну“. LB.ua (25-yanvar 2022-yil). 25-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
  29. ↑ „Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans“ (en). The New York Times (10-yanvar 2022-yil). 22-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-yanvar 2022-yil. „American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000.“.
  30. ↑ „The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine.“ (en-US). The New York Times (18-fevral 2022-yil). 18-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2022-yil.
  31. ↑ 31,0 31,1 „Russia Says Destroyed Over 70 Ukraine Military Targets“ (en). The Moscow Times (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  32. ↑ „Russia-Ukraine live news: Moscow launches full-scale invasion“. Al Jazeera (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  33. ↑ „Ukrainian military says it captured two Russian soldiers“. The Jerusalem Post | JPost.com. 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  34. ↑ „Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed“ (en). Reuters (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  35. ↑ 35,0 35,1 „Ukraine shoots down several Russian aircraft, country's military claims“ (en). Newsweek (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  36. ↑ „Ukrainian Interior Ministry says Russian helicopter shot down in Kyiv region, and CNN has geolocated footage“. CNN (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  37. ↑ „Ukraine says more than 40 of its soldiers, 10 civilians killed“. www.timesofisrael.com (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  38. ↑ „Ukraine FM says Russia carrying out 'full-scale attack'“ (en). Al Arabiya English (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  39. ↑ „Ukrainian military plane shot down, five killed – authorities“ (en). Reuters (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  40. ↑ „Explosions heard across Ukraine as Russian military operation begins“ (en). Al Arabiya English (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  41. ↑ „Russian Defense Ministry Statement 24.02.22“ (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  42. ↑ 42,0 42,1 „Russia Says Destroyed Over 70 Military Targets, Including 11 Airfields In Ukraine“. NDTV.com (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  43. ↑ 13 killed in Southern Ukraine, [1] (Wayback Machine saytida 24-fevral 2022-yil sanasida arxivlangan) 3 killed in Mariupol and 1 killed in Kharkiv, [2] total of 17 reported killed
  44. ↑ „Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want?“ (en). BBC News (24-fevral 2022-yil). 19-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  45. ↑ „Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine“. Reuters (24-fevral 2022-yil).
  46. ↑ „Putin urush ochdi. Asosiy maʻlumotlar“. Kun.uz (24-fevral 2022-yil). Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  47. ↑ https://zamin.uz/uz/dunyo/97598-rossiya-butun-ukraina-osmonida-ustunlikni-qolga-kiritgani-haqida-malum-qildi.html
  48. ↑ „Russia attacks Ukraine“. CNN (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  49. ↑ „Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии“. Interfax (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  50. ↑ Morin, Rebecca. „World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates“. USA Today (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  51. ↑ Stewart, Briar; Seminoff, Corinne; Kozlov, Dmitry „More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion“. CBC News (24-fevral 2022-yil). 24-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  52. ↑ „NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine“. Al Jazeera (25-fevral 2022-yil). 27-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-fevral 2022-yil.
  53. ↑ Heintz, Jim; Isachenkov, Vladimir; Karmanau, Yuras; Litvinova, Dasha „Putin puts nuclear forces on high alert, escalating tensions“ (en). AP News (27-fevral 2022-yil). Qaraldi: 3-mart 2022-yil.
  54. ↑ „Mapped: Where Ukrainian refugees are fleeing to“. Axios (28-fevral 2022-yil). 1-mart 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-mart 2022-yil.
  55. ↑ „Needs Growing for Over 8 Million Internally Displaced in Ukraine“ (2022-yil 10-may). Qaraldi: 2023-yil 22-iyun.
  56. ↑ „Lend-liz haqida: SSSR AQSh yordamisiz nemislarni yenga olarmidi?“. 


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rossiyaning_Ukrainaga_bosqini&oldid=4077507" dan olindi