„Rwanda Nziza“ (Kinyarwanda: [ɾɡwɑː.ndɑ nzǐː.zɑ], „Goʻzal Ruanda“) 2002-yil 1-yanvardan beri Ruandaning milliy madhiyasi hisoblanadi. U 1962-yildan beri davlat madhiyasi boʻlgan „Rwanda Rwaku“ning oʻrnini egalladi.[1]
1962-yilda Belgiyadan mustaqillikka erishgan Ruandaning asl madhiyasi „Rwanda Rwaku“ („Bizning Ruanda“) deb nomlangan. Mustaqillikka Ruanda inqilobidan keyin yuqori keskinlik davrida erishildi. Ozchilik tutsi guruhining asrlar davomida hukmronligi atigi uch yil ichida agʻdarildi, koʻpchilik hutular kuchli qoʻzgʻoloni natijasida hokimiyatni qoʻlga kiritdi va buning natijasida 100 000 dan ortiq kishi qoʻshni davlatlardan boshpana izlashga majbur boʻldi. Grégoire Kayibanda va Juvénal Habyarimana prezidentlik qilgan keyingi oʻttiz yil zoʻravonlik davrlarining davom etishi bilan kechdi.[2] 1990-yillarda Paul Kagame preziden boʻlishi bilan fuqarolik urushi nihoyasiga yetdi. Prezident Habyarimananing oʻldirilishi va 1994-yilgi Ruanda genotsidi qonli voqealarga sabab boʻldi, unda 500 000 dan 1 000 000 gacha tutsi xalqi halok boʻldi va siyosiy jihatdan moʻtadil xutular muvaqqat hukumat buyrugʻi bu ishni amalga oshirdi.
1994-yil iyulida Kagamening armiyasi mamlakat ustidan nazorat oʻrnatgach, genotsid tugatildi. Birlik hukumati mamlakat ustidan nazoratni oʻz qoʻliga olgach, „kelishuv“ davri boshlandi. Kagame shu paytdan boshlab de-fakto yetakchi edi va 2000-yilda prezidentlik lavozimini egalladi.[3] Ushbu saʼy-harakatlarning bir qismi sifatida va goʻyoki mamlakatning zoʻravon oʻtmishidan tanaffus qilish uchun hukumat mamlakat ramzlarini, jumladan bayroq, gerb va davlat madhiyasini tubdan qayta koʻrib chiqishni qabul qildi.[4] Biroq, oʻsha paytda baʼzi Ruandaliklar aytilgan fikrga shubha bildirishgan va bularning barchasini hukmron Ruanda vatanparvarlik frontining belgilangan davlat ramzlarini oʻzgartirish orqali oʻz siyosiy hokimiyatini taʼminlashga urinishi sifatida qarashgan.[5]
Yangi davlat madhiyasining matni va musiqasini buyurtma qilish uchun hukumat milliy tanlov uyushtirdi. Karubanda qamoqxonasidagi Faustin Murigo tomonidan yozilgan soʻz va Ruanda armiyasi cholgʻu orkestrining aʼzosi kapitan Jean-Bosco Hashakaimana ohangi bilan „Rwanda Nziza“ gʻolib deb topildi. „Rwanda Nziza“ 2002-yil 1-yanvarda Ruandaning rasmiy madhiyasiga aylandi.
III
Abakurambere b’intwari
Bitanze batizigama
Baraguhanga uvamo ubukombe
Utsinda ubukoroni na mpatsibihugu
Byayogoje Afurika yose
None uraganje mu bwigenge
Tubukomeyeho uko turi twese.
I
Rwanda, nchi yetu nzuri na yenye
kupendwa na milima, maziwa na volkano
Nchi ya Mama, ingejazwa furaha kila wakati
Sisi watoto wako wote: Abanyarwanda
Wacha tuimbe mngʻao wako na tutangaze ukweli wako wa hali ya juu
Wewe, kifua cha mama yetu sisi sote
Ungeweza kupendwa milele, mafanikio na funika sifa.
II
Urithi wenye thamani, kwamba Mungu analinda kwako
Ulijaza sisi bidhaa zenye bei kubwa
Tamaduni yetu ya kawaida hututambulisha
Lugha yetu moja inatuunganisha Kwamba akili zetu,
dhamiri zetu na vikosi vyetu Kukujaza utajiri anuwai
Kwa maendeleo yasiyokoma tena.
III
Wazee wetu wenye nguvu
Walijitolea miili na roho
mbali na kukufanya wewe kuwa taifa kubwa
Ulishinda nira ya ukoloni-ubeberu ambayo imeharibu
Afrika kabisa na furaha yako ya uhuru wako
huru imepatikana ambayo kila mara tutatetea.
IV
Kudumisha hii Cape, Mpendwa Rwanda,
Kudumu, tunajitolea kwa ajili yako Ili amani itawale nchi nzima
Kwamba uko huru na kizuizi chochote
Kwamba uamuzi wako unakodisha maendeleo
Kwamba una uhusiano mzuri na nchi zote
Na kwamba hatimaye kiburi chako kinastahili heshima yako.}}
I
Rwanda, notre beau et cher pays
Paré de collines, de lacs et de volcans
Mère-patrie, sois toujours comblée de bonheur
Nous tous tes enfants: les Rwandais
Chantons ton éclat et proclamons tes hauts faits
Toi, Giron maternel de nous tous
Sois à jamais admiré, prospère et couvert d’éloges.
II
Précieux héritage, que Dieu te protège
Tu nous as comblés de biens inestimables
Notre culture commune nous identifie
Notre unique langue nous unifie
Que notre intelligence, notre conscience et nos forces
Te comblent de richesses diversifiées
Pour un développement sans cesse renouvelé.
III
Nos valeureux aïeux
Se sont donnés corps et âmes
Jusqu’à faire de toi une grande Nation
Tu as eu raison du joug colonialo-impérialiste
Qui a dévasté l’Afrique tout entière
Et te voici aise de ton indépendance souveraine
Acquis que sans cesse nous défendrons.
IV
Maintiens ce cap, Rwanda bien-aimé
Debout, nous nous engageons pour toi
Afin que la paix règne dans tout le pays
Que tu sois libre de toute entrave
Que ta détermination engage le progrès
Qu’excellent tes relations avec tous les pays
Et qu’enfin ta fierté te vaille estime.}}
I
Rwanda, our beautiful and dear country
Adorned of hills, lakes and volcanoes
Motherland, would be always filled of happiness
Us all your children: Abanyarwanda
Let us sing your glare and proclaim your high facts
You, maternal bosom of us all
Would be admired forever, prosperous and cover of praises.
II
Invaluable heritage, that God protects to you
You filled us priceless goods
Our common culture identifies us
Our single lang uage unifies us
That our intelligence, our conscience and our forces
Fill you with varied riches
For an unceasingly renewed development.
III
Our valorous ancestors
Gave themselves bodies and souls
As far as making you a big nation
You overcame the colonial-imperialistic yoke
That has devastated Africa entirely
And has your joy of your sovereign independence
Acquired that constantly we will defend.
IV
Maintain this cape, beloved Rwanda,
Standing, we commit for you
So that peace reigns countrywide
That you are free of all hindrance
That your determination hires progress
That you have excellent relations with all countries
And that finally your pride is worth your esteem.
Ruanda davlat madhiyasi