Ruhobod masjidi

Masjid
Ruhobod masjidi oʻzbekcha: Ruhobod jome masjidi / Руҳобод жоме масжиди forscha: جمعه مسجد روح اباد‎‎
Shahar	Samarqand
Yoʻnalishi	Sunniy
Masjid turi	Juma masjidi
Meʼmoriy uslub	Islom meʼmorchiligi va Orta Osiyo binokorligi
Binokorlik	1880-1882-yillar—{{{Qurilib bitkazildi}}}
Maqomi	Faoliyat yuritadi
Umumiy maydoni	115 m²
Bino maydoni	70 m²
Tarovih

Ruxobod masjidi Oʻzbekistonning Samarqand shahrining tarixiy markazida joylashgan juma masjididir. U Ruxobod koʻchasida, Ruxobod maqbarasi va Goʻri Amir maqbarasidan uncha uzoq boʻlmagan joyda joylashgan boʻlib, Ruxobod madrasasi bilan tutashgan. Taniqli maʼrifatparvar va jadidchi Xoʻja Muin Shukrullaev tugʻilib yashagan masjidning janub tomonida tarixiy uy va hovli tutashgan. Masjid Oʻzbekiston DUM Samarqand boʻlimiga boʻysunadi.

Ruhobod masjidi minorasi

Masjidning sharqdan koʻrinishi

Imom Mir Said Sharif va Xoja Muin Shukrullohning tarixiy uyi

Hozirgi Ruhobod masjidi oʻrnida, hech boʻlmaganda , Ruhobod maqbarasi qurilgan davrdan beri qadimiy masjid boʻlgan. Bu yerda Mirzo Ulugʻbek davrida masjid qurilgani haqida maʼlumotlar bor. 1880—1882 yillarda Ruhobod maqbarasi atrofini obodonlashtirish loyihasi doirasida koʻhna masjid oʻrnida yangi masjid qurildi. Ruhobod madrasasi ham xuddi shu davrda qurilgan. Bu uchta imorat ham Goʻri Amir maqbarasidan boshlanib, Samarqand qal’asining janubiy darvozasigacha boʻlgan mashhur „Shoh-Rah“ (Shoh yoʻli) asfalt yoʻlining chap tomonida joylashgan edi. Bu yoʻlning bir qismi hozirgi Ruhobod koʻchasi boʻlib, u Sovet davrida " Qizil tong " deb atalgan. Masjidning hozirgi binosi 1903-yilda qurilgan. 1960-yillargacha masjid, madrasa va Ruhobod maqbarasi atrofi shu nomdagi katta mahallaning bir qismi boʻlib, bu yerda shaxsiy uylar, choyxonalar va boshqa jamoat binolari boʻlgan. Keyinchalik u mahallaning aksariyati shoʻrolar davrida buzilib, katta yashil bogʻga aylantirilgan.

Ruhobod jomeʼ masjidi oʻz faoliyati davomida koʻp marta qayta qurilib, obodonlashtirildi. Masjid pastak tepalikda joylashgan boʻlib, u pishiq gʻisht bilan ishlangan. Hozirgi vaqtda u bir qavatli baland shiftli bino boʻlib, sharqiy va shimoliy tomondan ayvon bilan oʻralgan boʻlib, uning yogʻoch shifti anʼanaviy rang-barang naqsh va bezaklar bilan bezatilgan. Ayvonda marmar asosli 12 ta yogʻoch oʻyilgan ustunlar bor. Masjidda bir nechta hujra va xizmat xonalari ham mavjud. Masjid hududiga kiraverishda kichik minora qurilgan. Juma namozida musulmonlar nafaqat masjid binosi ichida va ayvon ostida, balki masjid hududi hisoblangan kuydirilgan gʻishtdan yasalgan tepalikda ham joylashadilar. 1920-yillarda masjid va madrasa yopilgan, maqbaradan boshqa maqsadlarda foydalanilgan. Masjid hududida turli davrlarda korxonalar, kutubxona, madaniyat uyi boʻlgan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, masjid kapital taʼmirlanib, yana dindorlar va sayyohlar uchun ochildi.

1880-yillarning oxiri va 1890-yillarda masjid imom- xatibi Xoja Muin Shukrullayevning bobosi — arab, fors va oʻzbek tillarini yaxshi bilgan imom Mir Said Sharif boʻlgan. Janub tomondan Ruhobod jome masjidiga tutashgan imom Mir Said Sharif va Xoʻja Muin Shukrullaevlar istiqomat qilgan tarixiy uy saqlanib qolgan. Uyga kiraverishda Xoʻja Muin Shukrullaev byusti oʻrnatilgan, suvenir doʻkoni ishlamoqda.

Masjid ayvon shifti

Ruhobod masjidining ayvon shifti Samarqanddagi eng chiroyli yogʻoch shiftlardan biridir. Bu ayvonning shifti anʼanaviy rang-barang naqsh va bezaklar bilan bezatilgan.

Adabiyotlar va manbalar

• Ruhobod maqbarasi — Natsionalnaya ensiklopediya Uzbekistana (uzb.) . — Toshkent, 2000-2005 y.
• Ходжа-Ахрарская часть. 
• Sammuslim.uz saytida Ruhobod masjidi (mavjud havola)</link>
• Masjid.uz saytida Ruhobod masjidi
• Yandex-da Ruhobod masjidi. Kartalar