Kontent qismiga oʻtish

Saki aerodromida portlashlar (2022)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Qrimning Novofedorivka shahridagi Saki aeroportida 2022-yil 9-avgust kuni Rossiyaning Ukrainaga harbiy amaliyoti paytida bir qator yirik portlashlar sodir bo‘ldi[1][2]. Aeroport Rossiya-Ukraina urushining bir qismi boʻlgan Qrimning 2014-yilda anneksiya qilinishi paytida Rossiya kuchlari tomonidan bosib olingan edi.


Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Saki“ aerodromi Qrimning Saki viloyatida joylashgan. 1991-yilgacha SSSR Harbiy havo kuchlari, 1991-yildan 2014-yilgacha Ukrainaning 10-dengiz aviatsiyasi brigadasi tomonidan ishlatilgan. Qrimning Rossiya Federatsiyasiga qoʻshilishi paytida u Rossiya Aerokosmik kuchlarining 43-qiruvchi aviatsiya polkini joylashtirgan rus qoʻshinlari tomonidan bosib olindi.

Saki aerodromi. 2010-yil

Ushbu bazada Rossiya armiyasi Su-30SM koʻp maqsadli qiruvchi samolyotlarini, Su-24M bombardimonchi samolyotlarini va Su-24MR razvedka samolyotlarini, Il-76 harbiy transport va boshqa samolyotlarni joylashtirdi[3].

2022-yilda Ukrainaga keng koʻlamli bosqin boshlanganidan beri rus qoʻshinlari ushbu bazadan Ukrainaning janubiy hududlariga hujum qilish uchun foydalanganlar. 43-polk Ukraina janubidagi rus qoʻshinlarini qoʻllab-quvvatlovchi aviatsiya guruhining asosi boʻlib xizmat qiladi. Umuman olganda, harbiy kampaniyada rus armiyasi Rossiya, Belorussiya va Qrimdagi 40 ga yaqin aerodromlardan foydalanadi[4], ulardan 5 tasi Qrim yarim orolida joylashgan[5] .

Halokat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil 9-avgust kuni taxminan soat 15:20[6] da aerodromda bir qator kuchli portlashlar sodir boʻldi: birinchi portlash, soʻngra turli joylarda bir vaqtning oʻzida ikkita kuchli portlash, birozdan soʻng uchinchi kuchli portlash ovozi eshitildi[7]. Guvohlar turli xil portlashlarni aytihmoqda: dastlab ular toʻrtta, keyin 6-7 va 15 dan[8][9] — 20 tagacha haqida gapirishmoqda. Ikkita bir xil yirik portlash bir vaqtning oʻzida bir-biridan kamida 750 metr masofada sodir boʻlgan. Koʻrinishidan, ular oʻq-dorilar omborlaridagi qurol-yarogʻlar tufayli sodir boʻlgan.

Aerodromning sunʼiy yoʻldosh tasvirlarida bir xil oʻlchamdagi uchta krater, vayron boʻlgan binolar, kuygan yerlarning katta maydoni, vayron qilingan va shikastlangan samolyotlar koʻrsatilgan. Fotosuratlardan shikastlangan samolyotlar sonini aniq aniqlash qiyin. Bundan tashqari, portlash joylaridan 600-800 metr uzoqlikdagi avtoturargohda koʻplab yonib ketgan va shikastlangan mashinalar tasvirlangan video tarmoqqa joylashtirildi (samolyotlar ancha yaqinroq edi).

Portlashlardan 4 soat oldin olingan sunʼiy yo‘ldosh tasvirlarida aerodromda ko‘plab harbiy samolyotlar va omborlar borligi ko‘rsatilgan. Konflikt razvedka guruhida oʻn ikkita Su-24, oʻnta Su-30SM va bitta Il-76 mavjud.

Portlashlar yongʻin bilan birga boʻlgan.

Yoʻqotishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qrim Sogʻliqni saqlash vazirligi soat 20:00 holatiga koʻra yetti nafar, jumladan, ikki bola yaralanganini maʼlum qildi. Ertasi kuni mahalliy maʼmuriyat 14 kishi yaralangani va bir kishi halok boʻlgani haqida xabar berdi . Qrim Respublikasi rahbari Sergey Aksyonov portlashlarga javoban yarim oroldagi „terror tahdidi“ning sariq darajasini 24 avgustgacha uzaytirdi. Aerodrom atrofida 5 kilometrlik kordon zonasi tashkil etildi va Novofedorovkada munitsipal favqulodda vaziyat rejimi joriy etildi[10][11].

Ukraina rasmiylari hujum uchun mas’uliyatni oʻz zimmasiga olmadi, biroq oʻtgan kun ichida toʻqqizta rus samolyoti yoʻq qilinganini maʼlum qildi. Ijtimoiy tarmoqlarda tasdiqlanmagan tasvirlarda kamida bitta qiruvchi samolyot aeroportda yoʻq qilingani koʻrsatilgan.[11] Ukrainaning yuqori martabali harbiy amaldori anonim ravishda bu portlashlarni maxsus kuchlar va partizanlar guruhi uyushtirganini aytdi[10]. Sunʼiy yoʻldoshdan olingan suratlarda asfalt yo‘llar yoʻq qilingan. Su-24 va Su-30 kabi kamida sakkizta samolyotning jiddiy zarar koʻrganini aniqladi[12][13].

2022-yil 12-avgust kuni Ukraina ichki ishlar vaziri Denis Monastyrskiyning maslahatchisi Anton Xerashchenko portlashlar oqibatida 60 nafar uchuvchi va texnik halok bo‘lgan, 100 kishi yaralanganini daʼvo qildi[14].


Bir qator kutilmagan portlashlar Yevpatoriyada vaqtinchalik tirbandliklarga sabab boʻldi. Kerch koʻprigi boʻylab Qrimdan chiqish yoʻlida ham yirik tirbandliklar paydo boʻldi.

Natijalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aerodrom yaqin joylashgan binoning shikastlangan derazalari

10-avgust kuni Qrimdagi ishg‘olchi hukumat jarohatlanganlar soni 13 nafarga yetganini, bir kishi halok bo‘lganini maʼlum qildi[15].

Ukraina Qurolli kuchlari havo bazasiga qilingan hujum natijasida Rossiyaning 9 samolyoti yo‘q qilinganini maʼlum qildi[16].

10-avgust kuni portlashlar oqibatlarining sunʼiy yoʻldosh tasvirlari eʼlon qilindi, ular yordamida Oryx guruhi tadqiqotchilari aviabazada 10 ta rus samolyotining yoʻq qilinganini / zarar koʻrganligini tasdiqladilar[17][18]:

  • 4 Su-24
  • 3 ta Su-30M
  • 2 ta Su-24 taʼmirlab boʻlmaydigan darajada shikastlangan
  • 1 ta Su-30 taʼmirlab boʻlmaydigan darajada shikastlangan

Ukraina harbiy sayti bergan ma‘lumotiga koʻra:[19]

  • 4 Su-24
  • 3 ta Su-30SM
  • 1 ta Su-30SM shikastlangan
  • Taʼkidlanishicha, 3 ta Su-24 shikastlangan

Qrim Respublikasi rahbari Sergey Aksyonovning soʻzlariga koʻra, Novofedorovkada 62 ta koʻp qavatli uy, 20 ta savdo obyekti, shuningdek, xususiy uylar fuqarolik infratuzilmasidan zarar koʻrgan. Uylarning deraza va eshiklari singan, gaz taʼminoti uzilgan[20] . Dastlabki maʼlumotlarga koʻra, fuqarolik infratuzilmasiga etkazilgan zarar 200 million rublga baholangan[21]


Qrimdan kelayotgan sayyohlarning parvoziga aviabazada ketma-ket portlashlar sabab boʻldi. Kerch koʻprigi hududida yarim oroldan chiqishda katta tirbandlik paydo boʻldi[22].

Associated Press agentligining taʼkidlashicha, harbiy aerodromga hujum, agar Ukraina tomonidan amalga oshirilgan boʻlsa, harbiy harakatlar boshlanganidan beri Qrimdagi rus qoʻshinlariga maʼlum boʻlgan birinchi yirik hujumdir[23].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „В окупованому Криму пролунали вибухи: де знаходиться Новофедорівка“. Зеркало недели | Dzerkalo tijnya | Mirror Weekly. Qaraldi: 2022-yil 10-avgust.
  2. ↑ Triebert, Christiaan. „Explosion Rocks Russian Air Base in Crimea“. New York Times (2022-yil 9-avgust). Qaraldi: 2022-yil 10-avgust.
  3. ↑ Taras Safronov, Rozgrom aerodromu „Saki“: xronologіya і vtrati // Мілітарний, 11 serpnya 2022
  4. ↑ „«Відкрите небо»: звідки російські літаки атакують Україну“. Радіо «Свобода» (2022-yil 21-mart). 2022-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  5. ↑ „ВСУ: Аэродром в Новофедоровке использовался армией РФ для нанесения авиаударов по территории Украины“. Польское радио (2022-yil 10-avgust). 2022-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ „Five injured as blasts rock Russian air base in annexed Crimea“ (en). Reuters (2022-yil 9-avgust). 2022-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ Taras Safronov, Rozgrom aerodromu „Saki“: xronologіya і vtrati // Мілітарний, 11 serpnya 2022
  8. ↑ „Біля авіабази росіян у Криму пролунали потужні вибухи“. 24tv.ua. Qaraldi: 2022-yil 9-avgust.
  9. ↑ „У Криму на авіабазі російських окупантів під Саками пролунали потужні вибухи (фото, відео)“. novynarnia.com (2022-yil 9-avgust).
  10. ↑ 10,0 10,1 Schwirtz, Michael. „Ukraine Live Updates: Damage in Air Base Blasts Appears Worse Than Russia Claimed“ (en-US). The New York Times (2022-yil 10-avgust). Qaraldi: 2022-yil 10-avgust.
  11. ↑ 11,0 11,1 „Russia-Ukraine war: Kyiv says nine Russian planes destroyed in past 24 hours – live“ (en). the Guardian (2022-yil 10-avgust). Qaraldi: 2022-yil 10-avgust.
  12. ↑ „Satellite photos contradict Russia’s account of damage by explosions at a base in Crimea.“ (en). New York Times (2022-yil 11-avgust). Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  13. ↑ „Russian warplanes destroyed in Crimea airbase attack, satellite images show“ (en). the Guardian (2022-yil 11-avgust). Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  14. ↑ Bigg, Matthew Mpoke. „A Ukrainian official’s account of the Crimea explosions further contradicts Russia’s.“ (en-US). The New York Times (2022-yil 12-avgust). Qaraldi: 2022-yil 12-avgust.
  15. ↑ „У Криму кількість постраждалих від вибуху на авіабазі зросла до 13 осіб. У Новофедоріці надзвичайний стан“ (uk). babel.ua. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  16. ↑ „Втрачені Росією минулої доби 9 літаків було знищено ударом по аеродрому в Криму, - Повітряні сили ЗСУ. Новини війни в Україні“ (uk). espreso.tv. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  17. ↑ „З'явились супутникові знімки знищених російських літаків у Криму | Yespreso“ (uk). espreso.tv. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  18. ↑ Oryx. „List Of Aircraft Losses During The 2022 Russian Invasion Of Ukraine“. Oryx. Qaraldi: 2022-yil 11-avgust.
  19. ↑ Safronov. „Розгром аеродрому “Саки”: хронологія і втрати“. Mil.in.ua (2022-yil 11-avgust).
  20. ↑ Taras Safronov, Rozgrom aerodromu „Saki“: xronologіya і vtrati // Мілітарний, 11 serpnya 2022
  21. ↑ Uщerb ot vzrivov v krimskoy Novofedorovke predvaritelno sostavil 200 mln rubley
  22. ↑ „Туристы побежали из Крыма после взрывов на авиабазе под Саками“ (ru). The Moscow Times (2022-yil 9-avgust). Qaraldi: 2022-yil 13-avgust.
  23. ↑ Susie Blann. „Large explosions rock Russian military air base in Crimea“ (en). Associated Press (2022-yil 10-avgust). Qaraldi: 2022-yil 13-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Saki_aerodromida_portlashlar_(2022)&oldid=3762636" dan olindi