Semyon Gulak-Artemovskiy

Semyon Stepanovich Gulak-Artemovskiy (1813-yil 16-fevral, Gorodishe – 1873-yil 17-aprel, Moskva) – ukrainalik bastakor, qoʻshiqchi (bas-bariton), dramaturg, yozuvchi P. P. Gulak-Artemovskiyning jiyani. Birinchi ukraincha operasi „Zaporojes za Dunaem“ muallifi.

Biografiyasi

11 yoshida Kiyev ilohiyot maktabiga oʻqishga kirgan; 1835—1838-yillarda Kiyev diniy seminariyasida tahsil olgan. Chiroyli baland ovozi boʻlgan; ovoz mutatsiyasidan keyin bariton paydo boʻlgan.

Kiyev mitropoliti Yevgeniy (Bolxovitinov) buyrugʻi bilan Avliyo Sofiya sobori xoriga, 1830-yilda esa – Mixail monastirining xoriga qabul qilingan.

1838-yilda Avliyo Mixail monastirida xizmat qilib yurgan paytlarida M. I. Glinka uning eʼtiborini tortgan, Gulak-Artemovskiyga Sankt-Peterburgga koʻchib oʻtishni taklif qilgan; 1839-yilgacha unga musiqa va vokalni oʻrgatgan, opera sahnasiga tayyorlagan; 1839-yilda oʻz foydasiga bir nechta kontsertlar uyushtirib, uni chet elga oʻqishga yuborish uchun yigʻilgan mablagʻdan foydalangan. Parijga tashrif buyurgan S. Gulak-Artemovskiy Italiyaga yoʻl olgan va bu yerda ikki yillik oʻqishdan soʻng 1841-yilda Florensiya operasida chiqish qilgan.

1842-yilda Sankt-Peterburgga qaytib kelgan va bu yerda 22 yil davomida, 1864-yilgacha Sankt-Peterburgdagi Imperator rus operasida, 1864—1865-yillarda esa Moskvadagi Katta teatrda solist sifatida faoliyatini boshlagan.

S. S. Gulak-Artemovskiy 1846-yilda Katta teatrda M. I. Glinkaning „Ruslan va Lyudmila“ operasining Moskvadagi premyerasida Ruslan rolini ijro etgan.

„Zaporojes na Dunaem“ operasi unga bastakor sifatida shuhrat keltirgan. Opera birinchi marta 1863-yil 25-mayda Sankt-Peterburgdagi Mariinskiy teatrida qoʻyilgan va bir oz muvaffaqiyatga erishgan. Biroq keyingi mavsumda opera musiqasi Motsartdan „qarz olingan“ ligi aniqlangani uchun repertuardan olib tashlangan; muallif unga bir qancha xalq kuylarini qoʻshib, ayrim qismlarini biroz qayta ishlagan^[1]. Shu bilan birga, libretto muallifi Gulak-Artemovskiyning oʻzi boʻlgan va jasur kazak Karas rolini ham ijro etgan. Dmitriy Antonovich 19250-yilda ushbu opera haqida: „Motsartning „Seralyodan oʻgʻirlash“ operasi hech qachon Ukrainada namoyish etilmaydi, ammo „Zaporojes na Dunaem“ har bir ukrainalik teatr ixlosmandlariga yaxshi tanish“ deb yozgan edi^[1].

Gulak-Artemovskiyning ijodiy merosida alohida oʻrinni ukrain qoʻshiqlari, xususan, „Stoit yavir na vodoyu“ (muallif 1838-yildan doʻsti boʻlgan Taras Shevchenkoga bagʻishlangan), „Spat meni ne xochetsya“ va boshqalar egallaydi. Gulak-Artemovskiy 1843-yilda qoʻshiqchilarni tanlash uchun Kiyevga kelgan va 1850-yilda Italiya opera truppasi bilan gastrol safarida boʻlgan.

Anʼanaviy tibbiyot va statistikani xush koʻrgan hamda 1854-yilda „Rossiya imperiyasi shaharlarining statistik-geografik jadvallari“ ni tuzgan.

1873-yil 5-aprelda Moskvada vafot etgan va 33-hududdagi Vagankovskoye qabristoniga dafn qilingan.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Antonovich D. V. Trista rokіv ukraїnskogo teatru. 1619—1919. – Praga, 1925. – S.131-132.

Adabiyotlar

Maliy slovnik іstorії Ukraїni
Olxovskiy Andrіy. Naris іstorії ukraїnskoї muziki. – K.: Muzichna Ukraїna, 2003.

[Триста-1] 1,0 ^1,1 Antonovich D. V. Trista rokіv ukraїnskogo teatru. 1619—1919. – Praga, 1925. – S.131-132.

[1]