Shams Pahlaviy
Shams Pahlaviy (forscha: شمس پهلوی ; 28-oktyabr 1917-yil – 29-fevral 1996-yil) — pahlaviylar sulolasining Eronning oxirgi shohi Muhammad Rizo Pahlaviyning katta singlisi. Akasi hukmronligi davrida u Qizil Arslon va Quyosh jamiyatining prezidenti boʻlgan.[1]
Biografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shams Pahlaviy 1917-yil 28-oktabrda Tehronda tugʻilgan.[2] U Rizo shoh va uning turmush o'rtog'i Toj ol-Molukning katta qizi edi.[2]
1932-yilda Tehronda Ikkinchi Sharq ayollari qurultoyi tashkil etilganda uning prezidenti Shams Pahlaviy, kotibi esa Sodiq Davlatobodiy boʻlgan.
1936-yil 8-yanvarda u onasi va singlisi bilan Ashraf shohning ayollarni ijtimoiylashuvga jalb qilish harakatining bir qismi boʻlgan Kashf-e hijobda (pardaning bekor qilinishi) katta ramziy rol o'ynadi. Tehron oʻqituvchilar kollejining bitiruv marosimida ishtirok etishdi.[3]
Shams Pahlaviy 1937-yilda otasining qat'iy buyrug'i bilan Eronning o'sha paytdagi bosh vaziri Mahmud Jomning o'g'li Feridun Jomga turmushga chiqdi, ammo bir-birida ko‘ngli bo‘lmagan er-xotin Rizo Shoh vafotidan so'ng darhol ajrashishdi.[2]
1941-yilda Angliya — Sovet qoʻshinlarining Eronga bostirib kirishidan keyin Rizo shoh taxtdan tushurilganidan soʻng Shams va uning eri otasi bilan Port-Luis (Mavrikiy) va keyinroq Janubiy Afrikaning Yoxannesburg shahriga surgun qilingan.[4] U ushbu surgunlar xotirasini 1948-yilda Ettela'at gazetasining oylik bo'limlarda nashr etdi.
Ikkinchi marta Mehrdod Pahlbodga turmushga chiqqanidan soʻng qisqa muddatga martaba va unvonlaridan mahrum boʻlgan va 1945-yildan 1947-yilgacha Qoʻshma Shtatlarda yashagan. Keyinchalik sud bilan yarashuvga erishildi va er-xotin Tehronga faqat Abadan inqirozi paytida yana ketish uchun qaytib kelishdi. U 1940-yillarda katoliklikni qabul qilgan.[5] Malika Shamsni shohning eng yaqin do'sti Ernest Perron diniga qaytishga ko'ndirgan.[6] Uning eri va bolalari undan keyin katoliklikni qabul qildilar.
Akasi hukmronligini tiklagan 1953-yilgi to'ntarishdan so'ng Eronga qaytganidan so'ng, u singlisi malika Ashraf Pahlaviynikidan farqli o'laroq, jamoatchilik orasida past obro'ni saqlab qoldi va o'z faoliyatini otasidan meros qolgan ulkan boylikni boshqarish bilan cheklab qo'ydi.
1960-yillarning oxirida u Frank Lloyd Rayt fondi meʼmorlariga Karaj yaqinidagi Mehrshahrda Morvarid saroyi va Mozandaronning Chalous shahridagi Villa Mehrafarin saroyini qurishni topshirdi.
U Islom inqilobidan keyin Eronni tark etgan va 1996-yilda Santa-Barbaradagi mulkida saraton kasalligidan vafot etgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mehdi Sharif. „I cannot blame them“. The Iranian (24-iyun 2002-yil). Qaraldi: 5-noyabr 2012-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Shams Pahlavi“. Fouman. 2013-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-fevral 2013-yil.
- ↑ Guity Nashat „Introduction“, . Women in Iran from 1800 to the Islamic Republic Lois Beck: . Urbana and Chicago, IL: University of Illinois Press, 2004 — 16-bet. ISBN 978-0-252-07189-8.
- ↑ Shaul Bakhash (2019). „'This is a Prison…A Death in Life': Reza Shah's troubled exile on the Island of Mauritius“. Middle Eastern Studies. 55-jild, № 1. 128-bet. doi:10.1080/00263206.2018.1501681.
- ↑ Fakhreddin Azimi. Quest for Democracy in Iran: A century of struggle against authoritarian rule. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009 — 237-bet. ISBN 978-0-674-02036-8.
- ↑ Abbas Milani. (2011).