Kontent qismiga oʻtish

Shimoliy oqim 2

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Shimoliy oqim 2 xaritasi
Mamlakat: Rossiya
Germaniya
Koordinatalar:


Umumiy yoʻnalish: Sharq-gʻarb-janub
Boshlanishi: Ust-Luga, Rossiya
Yoʻnalishi: "Finlandiya ko'rfazi va Boltiq dengizi"
Tugashi: Greifsvald yaqinidagi Lubmin, Germaniya
Umumiy maʼlumotlar
Turi: Tabiiy gaz
Hamkorlar: Gazprom
Uniper
Wintershall Dea
OMV
Engie
Royal Dutch Shell
Operator: Shimoliy oqim 2 AG
Quvurlar ishlab chiqaruvchisi: EUROPIPE
OMK
Chelyabinsk quvur prokat zavodi (Chelpipe)
Quvurlarni oʻrnatuvchi: Allseas group (2019-yil 21-dekabrgacha)
Quvur qatlami: Pioneering Spirit
Solitaire
C10
Akademik Cherskiy
Fortuna
Maqomi: Toʻxtatilgan
Texnik maʼlumotlar
Uzunligi: 1, 230 km
Maksimal haydash: 55 milliard m³
Diametri: 1, 220 mm
Kompressor stansiyalari soni: 1
Kompressor stansiyalari: Slavyanskaya
Vebsayt: www.nord-stream2.com (Wayback Machine saytida 1-mart 2022-yil sanasida arxivlangan)
Sharqiy Yevropaning asosiy gaz quvurlari va ularning Shimoliy oqim bilan tutashuvi

Shimoliy oqim 2 (inglizcha: Nord Stream 2 ruscha: Северный поток – 2) — uzunligi 1, 234 km Gazprom va Yevropaning bir qancha energetika kompaniyalari tomonidan moliyalashtirilgan Boltiq dengizi orqali Rossiyadan Germaniyaga boradigan gaz quvuri. Uning qurilishi 2011-yilda boshlangan boʻlib, „Shimoliy oqim“ liniyasini kengaytirish va yillik quvvatni ikki baravar 110 mlrd kub metr ga yetkazish rejasi tuzilgan. U 2021-yil sentabrida qurib bitkazilgan, ammo hali foydalanilmagan. Ishga tushirilmaganining sababi Rossiya undan Ukrainadagi urush tufayli Yevropada geosiyosiy ustunlik uchun foydalanishidan qoʻrqib, siyosiy qarama-qarshiliklar markaziga aylangani edi.

Loyihani qoʻllab-quvvatlagan Germaniya kansleri Olaf Scholz 2022-yil 22-fevralda[1] Donetsk Xalq Respublikasi va Lugansk Xalq Respublikasini Rossiya Davlat Dumasi va Prezident Putin tomonidan rasman tan olinganidan keyin[2] 2022-yilgi Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi oldidansertifikatlashni toʻxtatdi.

2022-yilning 26-sentabrida Daniya va Shvetsiya rasmiylari Shimoliy oqimning ikkala liniyasida bir qator portlashlar sodir boʻlgani haqida xabar berishdi: natijada qator gaz sizib chiqishiga holatlari sodir boʻldi. Yevropa Ittifoqi hodisani nomaʼlum jinoyatchi tomonidan qasddan qilingan sabotaj deb hisoblaydi[3].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilda Shimoliy oqim AG ikkita qoʻshimcha liniyadan iborat kengaytirish loyihasini baholashni boshladi. 2) yillik quvvatni 110 mlrd kub metrgacha ikki baravar oshirish rejasini qoʻydi.

2012-yil avgust oyida Shimoliy oqim AG Finlandiya va Estoniya hukumatlariga uchinchi va toʻrtinchi yoʻnalishlar uchun suv osti eksklyuziv iqtisodiy zonalarida marshrutni oʻrganish uchun murojaat qildi[4]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Qoʻshimcha quvurlarni Buyuk Britaniyaga yoʻnaltirish koʻrib chiqildi, ammo bu rejadan voz kechildi[5]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[5]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

2015-yil yanvar oyida Gazprom Rossiyaga nisbatan Yevropa Ittifoqi sanksiyalari tufayli mavjud liniyalar faqat yarim quvvatda ishlayotganligi sababli kengaytirish loyihasi toʻxtatilganini eʼlon qildiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad nameManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

2015-yil iyun oyida Gazprom, Royal Dutch Shell, Yevropa elektr kompaniyasi (E.ON), Avstriya mineral neft boshqarmasi aktsiyadorlik kompaniyasi (OMV) va Engie (Fransiya kommunal kompaniyasi) kompaniyalari oʻrtasida „Shimoliy oqim 2“ ni qurish boʻyicha kelishuv imzolanganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad nameManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Polsha qoʻshma korxona yaratishga toʻsqinlik qilganligi sababli, 2017-yil 24-aprelda Uniper, Wintershall, Engie, OMV va Royal Dutch Shell oʻzaro hamkorlikni rivojlantirish uchun masʼul boʻlgan Gazpromning shoʻba korxonasi boʻlgan Shimoliy oqim 2 AG bilan moliyalashtirish shartnomasini imzoladilar[6].

2018-yilning 31-yanvarida Germaniya „Shimoliy oqim 2“ loyihasini taqdim etdi.  Germaniya suvlarida va Lubmin yaqinidagi quruqlikdagi hududlarda qurilish va foydalanish uchun ruxsatnoma berildiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. 2018-yil may oyida Greifswald soʻnggi nuqtasida qurilish boshlandi[7]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.


2019-yil yanvar oyida AQShning Germaniyadagi elchisi Richard Grenell „Shimoliy oqim“ qurilishida ishtirok etgan kompaniyalarga maktub yoʻlladi. Maktub mazmuni ularni loyiha ustida ishlashni toʻxtatishga chaqirish va mamlakatlarga sanksiyalar qoʻllash ehtimoli bilan tahdid qilishdan iborat edi[8]. 2019-yil dekabr oyida respublikachi senatorlar Ted Kruz va Ron Jonson ham Allseas egasi Edvard Xeremani quvurdagi ishlarni toʻxtatib turishga chaqirib, Qoʻshma Shtatlar aks holda sanksiyalar qoʻllashi haqida ogohlantirgan[9]. Kruz 2021-yil 8-noyabrda sanktsiyalarni qoʻllash uchun bunday qonun loyihasini rasman taklif qildi[10].

2019-yilning 21-dekabrida Allseas kompaniyasi sanksiyalarni oʻz ichiga olgan 2020-moliya yili uchun AQSh Milliy mudofaa ruxsatnomasi toʻgʻrisidagi qonunning kuchga kirishini kutgan holda, shirkat Shimoliy oqim 2 quvurlarini oʻtkazish faoliyatini toʻxtatganini eʼlon qildi[11][12].

2020-yilning may oyida nemis energetika regulyatori „Shimoliy oqim 2“ gaz egalik huquqini uzatishdan ajratishni talab qiluvchi raqobat qoidalaridan istisno qilishni rad etdi[13]. 2020-yil avgust oyida  Polshaning monopoliyaga qarshi nazorat organi UOKiK tomonidan boshlangan tergov bilan hamkorlik qilmagani uchun Polsha Gazpromni 50 million yevro jarimaga tortdi. UOKiK „Gazprom“ va loyihani moliyalashtiruvchi kompaniyalarga qarshi raqobat qoidalariga asoslanib, ular Polsha hukumatining ruxsatisiz quvurda ishlashni davom ettirganlikda gumon qilgan[14].

2020-yil dekabr oyida Rossiyaning „Akademik Cherskiy“ quvur yotqizuvchi kemasi quvur yotqizishni davom ettirdi[15]. Yanvar oyida yana bir quvur qatlami boʻlgan Fortuna quvurni tugatish uchun Akademik Cherskiy bilan kuchlarni birlashtirdi[16]. 2021-yil 4-iyun kuni Vladimir Putin „Shimoliy oqim-2“ning birinchi liniyasi uchun quvur yotqizish ishlari toʻliq yakunlanganini maʼlum qildi. 10-iyun kuni quvur uchastkalari ulandi[17]. Ikkinchi liniyani yotqizish 2021-yil sentabr oyida yakunlandi[18].

2021-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Entoni Blinken „Shimoliy oqim 2“ ni batamom tugatish haqida gapirdi.   2021-yil iyul oyida AQSh Ukrainani Germaniya bilan quvur boʻyicha boʻlajak kelishuvni tanqid qilmaslikka chaqirdi[19][20]. 20-iyul kuni Jo Bayden va Angela Merkel, agar Rossiya „Shimoliy oqim“dan „siyosiy qurol“ sifatida foydalansa, AQSh sanksiyalar joriy qilishi mumkinligi haqida yakuniy kelishuvga erishdi. Kelishuv Polsha va Ukrainaning Rossiya gaz taʼminotidan uzilishining oldini olishga qaratilgan. Ukraina 2024-yilgacha yashil texnologiya uchun 50 million dollar kredit oladi va Germaniya gaz tranziti sababli kelib chiqadigan toʻlovlarni qoplash uchun Ukrainaning yashil energiyaga oʻtishini ragʻbatlantirishda milliard dollarlik jamgʻarma tuzadi. Agar Rossiya hukumati rozi boʻlsa, Rossiya gazini Ukraina orqali tranzit qilish boʻyicha shartnoma 2034-yilgacha uzaytiriladi[21][22][23].

2021-yil 16-noyabrda Germaniya energetika regulyatori „Shimoliy oqim 2“ loyihasini tasdiqlashni toʻxtatganidan soʻng Yevropada tabiiy gaz narxi 17 foizga oshdi[24][25].

2021-yil 9-dekabr kuni Polsha bosh vaziri Mateush Moravetski Germaniyaning yangi tayinlangan kansleri Olaf Scholzni „Shimoliy oqim 2“ ning ishga tushirilishiga qarshi chiqishga va Rossiya bosimiga berilmaslikka chaqirdi. Rimga tashrifi chogʻida Moravetski shunday degan edi: „Men kansler Scholzni Rossiya bosimiga berilmaslikka va „Shimoliy oqim 2“ dan Ukraina, Polsha, Yevropa Ittifoqiga qarshi shantaj quroli sifatida foydalanishga yoʻl qoʻymaslikka chaqiraman“[26].

Scholz 2022-yil 22-fevralda Rossiyaning Donetsk va Lugansk respublikalarini tan olishi hamda DXR va LXR nazoratidagi hududga qoʻshinlarni joylashtirishi munosabati bilan „Shimoliy oqim 2“ni sertifikatlashni toʻxtatdi[27].

Shimoliy oqim 2 AG 2022-yil 1-mart kuni bankrotlik toʻgʻrisida ariza berdi va Shveysariyaning Zug shahridagi shtab-kvartirasidan barcha 106 nafar xodimini ishdan boʻshatdi[28].

2022-yilning 26-sentabrida Daniyaning Bornholm oroli yaqinida katta bosimning yoʻqolishi va katta gaz chiqishi belgilari haqida xabar berildi[29]. Koʻp oʻtmay, Daniya va Shvetsiya iqtisodiy zonalarida ikkita quvurdan gaz sizib chiqishi aniqlandi. Maʼlumotlar gaz sizib chiqqanidan bir kun oʻtib aniqlashtirildi. Shvetsiya politsiyasi voqea yuzasidan tergov boshlagan va uni „katta sabotaj“ deb atagan. Tergov boshqa tegishli idoralar hamda Shvetsiya xavfsizlik xizmati bilan hamkorlikda olib borilmoqda[30]. Xuddi shunday tergov Daniyada ham ochilgan. Ikki davlat yaqin aloqada boʻlib, Boltiqboʻyi mintaqasidagi boshqa davlatlar va NATO bilan ham aloqada[31]. 2022-yilgi Shimoliy oqimdagi gaz sizib chiqishi tez orada sabotaj deb topildi. 2022-yil 29-sentabrda Shvetsiya qirgʻoq qoʻriqlash xizmati Shimoliy oqim 2’dan ikkinchi gaz sizishi chiqayotganini tasdiqladi[32].

Rivojlanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ishlab chiqarishning turli texnologik bosqichlarini koʻrsatadigan Shimoliy oqim 2 quvurlari: korroziyaga qarshi polietilenni qoʻllash, shundan soʻng — temir-beton quvur koʻrinishi

Xarajatlar va moliyalashtirish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Shimoliy oqim 2" uchun Uniper, Wintershall Dea, OMV, Engie va Royal Dutch Shell kreditlari rejalashtirilgan 9,5 milliard yevrolik xarajatlarning 50 foizini qoplaydi.  Qolgan qismini esa Gazprom moliyalashtirmoqda[33].

Loyiha kompaniyalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy oqim 2 shtab-kvartirasi Shveysariyaning Zug shahrida joylashgan. Rossiya davlat energetika kompaniyasi Gazprom[33] ning shoʻba korxonasi boʻlgan Shimoliy oqim 2 AG tomonidan ishlab chiqilgan va boshqariladiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Pudratchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pioneering Spirit quvur yotqizish bilan shugʻullanadigan kemalardan biri.

Shimoliy oqim 2 2 Allseas kompaniyasi tomonidan Pioneering Spirit va Solitaire quvur yotqizuvchi kemalar[34] yordamida yotqizilgan, Germaniya hududidagi dengiz qismining Saipem kompaniyasi C10 quvur yotqizuvchi kemasi tomonidan yotqizilgan qismi bundan mustasno[35]. Quvurlar EUROPIPE, OMK va Chelyabinsk quvur prokat zavodi (Chelpipe) tomonidan ishlab chiqarilgan va Wasco Coatings Europe tomonidan qoplangan. Blue Water Shipping kompaniyasi Germaniya, Finlandiya va Shvetsiyada Wasco uchun quvur liniyasi segmentlarini tashish va saqlash bilan shugʻullangan. Boskalis va Van Oordning qoʻshma korxonasi qurilishning tayyorgarlik bosqichida toshlarni joylashtirishni amalga oshirgan. Kvaerner Rossiyadagi quruqlikdagi inshootlarning qurilish va mashinasozlik ishlari bilan shugʻullangan[35].

Texnik xususiyatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mamlakat Uzunlik Izoh Ruxsat Qurilish
Rossiya Federatsiyasi 118 km Quruqlikka tushish, Boltiq dengizi (hududiy suvlar)
Finlandiya 374 km Boltiq dengizi (eksklyuziv iqtisodiy zona) 2018-04-05 Finlandiya EEZdan foydalanishga hukumat roziligi berildi. 2018-04-12 Suv toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq quvurlarni qurish va foydalanish uchun ruxsat[36] 21.08.2019 Oʻrnatish tugallandi[37]
Shvetsiya 510 km Boltiq dengizi (eksklyuziv iqtisodiy zona) 2018-06-07 marshrutning Shvetsiya qismi uchun qurilish va foydalanishga ruxsatnoma[38]
Daniya 147 km Boltiq dengizi (eksklyuziv iqtisodiy zona) 2019-10-30 Daniya energetika agentligi Janubi-Sharqiy yoʻnalish qurilishiga ruxsat berdi[39][40]
Germaniya 85 km Boltiq dengizi (Eksklyuziv iqtisodiy zona va hududiy suvlar), quruqlikka tushish 2018-01-31

Rossiya va Daniya uchastkasidan tashqari, „Shimoliy oqim 2“ yoʻnalishi asosan „Shimoliy oqim 1“ quvuri yoʻnalishi boʻylab boradi[5]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Rossiyaning quruqlikdagi quvur liniyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy oqim 2 ni harakatlantirish uchun, 2, 866 km yangi quvur liniyasi va uchta kompressor stansiyasi qurilgan va beshta mavjud kompressor stansiyasi kengaytirilganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Oziqlantirish quvuri Gryazovetsdan boshlanadi va Shimoliy chiroqlar quvurining mavjud yoʻnalishi boʻylab boradi. Volxovda quvur janubga burilib, Ust-Luga yaqinidagi Slavyanskaya kompressor stantsiyasigacha davom etadi.

Boltiq dengizi dengiz quvuri

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shimoliy oqim 2 quvurlari korroziyaga qarshi qoplamalar bilan ishlov berishdan oldin

„Shimoliy oqim 2“ Ust-Luga porti yaqinidagi „Slavyanskaya“ kompressor stansiyasidan boshlanadi. Quvrning bu qismi 2.8 km uzunlikka ega. Leningrad viloyatining Kingiseppskiy tumanidagi Bolshoye Kuzyomkino (Narvusi) qishlogʻining janubi-sharqida, Estoniya chegarasiga yaqin tarixiy Ingria hududida. A 3.2 km quruqlikdagi quvur liniyasi kompressor stansiyasidan Narva koʻrfazi qirgʻogʻidagi Kurgal yarim orolidagi quruqlikka qadar oʻtadi[35]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Soykin yarim orolidagi Kolganpya (Kolkanpää)dagi quruqlik nuqtasi ham muqobil sifatida koʻrib chiqilgan. Rossiya qismidan tashqari „Shimoliy oqim 2“ yoʻnalishi asosan shimoliy yoʻnalishi boʻylab boradi[5]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Rossiyaning quruqlikdagi 114 kmli qism Rossiya hududiy suvlari orqali Finlandiya iqtisodiy zonasiga oʻtadi. Finlandiya boʻlimi — 374 km va Shvetsiyaning iqtisodiy zonasida keyingi boʻlim 510 km uzunlikka ega[35]. 147 km esa Daniya uchastkalari Bornholmdan janubi-sharqda joylashgan Daniya kontinental shelfida joylashgan[41]. Quvurning Germaniya hududidan oʻtuvchi qismi 85 kmdan iborat dengiz quvuri va 29 km dan iborat quruqlikni Shimoliy oqim 2 qabul qilish terminali bilan bogʻlaydi[35]. Shimoliy oqim 2 ikkita parallel chiziqqa ega, ularning har biri yiliga 27.5 mlrd metr kub ga teng tabiiy gazni haydaydi[42][35].

Oʻrta va Gʻarbiy Yevropa quvurlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy oqim 2 NEL quvur liniyasi va OPAL quvur liniyasiga asosan parallel ravishda joylashgan Yevropa gaz quvur liniyasiga (EUGAL) ulangan[35][43].

Huquqiy jihatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevropa Ittifoqining gaz direktivasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻzgartirilgan gaz direktivasiga koʻra, Yevropa Ittifoqi gaz bozori qoidalarini Yevropa Ittifoqining ichki gaz bozoriga kiruvchi tashqi quvurlarga ham qoʻllaydi. Qonun 2019-yil 23-maydan keyin qurib bitkazilgan va oʻzgartirishlar kiritilgan direktiva kuchga kirgan barcha quvurlarga taalluqlidir[44][45]. Qoʻshimcha huquqiy muammolar xalqaro savdo huquqi[46] va Shimoliy oqim 2 ning Bornholm atrofidagi Daniya hududiy suvlari orqali oʻtishi bilan bogʻliq dengiz huquqi bilan bogʻliq[47].

Shimoliy oqim 2 AG oʻzgartirilgan direktivani bekor qilish uchun Yevropa Ittifoqi Adliya sudida sud jarayoniga ariza bergan va Energiya Xartiyasi Shartnomasi doirasida YeIga qarshi arbitrajni ham boshlagan[44][48]. Rossiya Energetika Xartiyasi Shartnomasini ratifikatsiya qilmagan va uning vaqtinchalik qoʻllanilishini toʻxtatgan boʻlsa-da, Yevropa Ittifoqi ham, Shimoliy oqim 2 AG ning doimiy offisi joyi boʻlgan Shveysariya ham uning shartnoma tomonlari hisoblanadi.

AQSh sanksiyalari va undan keyingi voz kechish va muzokaralar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil iyun oyida AQShning Rossiyaga qarshi yangi sanksiyalari AQSh Senatida[49][50][51] ovozning 98-2 koʻpchilik ovozi bilan, prezident Tramp Rossiyaga nisbatan joriy sanksiyalarni yumshatadi degan xavotirlar tufayli quvur liniyasini nishonga olgan[52]. Sanksiyalar Germaniya, Fransiya, Avstriya va Yevropa Komissiyasi tomonidan keskin tanqid qilindi, ular Qoʻshma Shtatlar Yevropaning energiya taʼminotiga tahdid solayotganini taʼkidladilar[53]. Avstriya kansleri Kristian Kern va Germaniya tashqi ishlar vaziri Zigmar Gabriel qoʻshma bayonotida „Yevropaning energiya taʼminoti Amerika Qoʻshma Shtatlari uchun emas, Yevropaning masalasidir“ deb bayonot berdi[54]. Shuningdek, ular: „Germaniya, Avstriya va Yevropaning boshqa davlatlari kompaniyalari Rossiya bilan „Shimoliy oqim 2“ kabi tabiiy gaz loyihalarida ishtirok etsalar yoki ularni moliyalashtirsa, ularni AQSh bozorida jazolash bilan tahdid qilish Yevropaga Amerika munosabatlariga nisbatan mutlaqo yangi va juda salbiy sifatni kiritadi“ dedilar[55]. Engie kompaniyasining bosh ijrochi direktori Isabelle Kocher Amerikaning loyihalarga qaratilgan sanksiyalarini tanqid qildi va bu Amerika gazini Yevropada targʻib qilishga urinish ekanligini aytdi[56]. Germaniya moliya vaziri Olaf Scholz sanksiyalarni „Germaniya va Yevropaning ichki ishlariga qattiq aralashuv“ deb atagan boʻlsa, Yevropa Ittifoqi vakili „qonuniy biznes yurituvchi Yevropa Ittifoqi kompaniyalariga nisbatan sanksiyalar qoʻllanilishini“ tanqid qildi[57]. Germaniya tashqi ishlar vaziri Heiko Maas tvitterda „Yevropaning energiya siyosati AQShda emas, Yevropada hal qilinadi“ deb yozdi. Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov ham sanksiyalarni tanqid qilib, Qoʻshma Shtatlar Kongressi „Rossiya-AQSh munosabatlarini buzish uchun hamma narsani qilish istagidan tom maʼnoda qutila olmayotganini“ aytdi[58]. Germaniya Sharqiy Biznes Assotsiatsiyasi bayonotida „Amerika suyultirilgan gazini Yevropaga sotmoqchi, buning uchun Germaniya terminallar qurmoqda. Agar biz AQSh sanksiyalari raqobatchilarni Yevropa bozoridan siqib chiqarishga qaratilgan degan xulosaga kelsak, AQSh bilan ikki tomonlama loyihalarga boʻlgan ishtiyoqimiz sezilarli darajada soviydi“[59] degan edi.

"Shimoliy oqim 2" bo‘yicha protokollar imzolangan „Shimoliy oqim“ning ochilish marosimi

2019-yil yanvar oyida AQShning Germaniyadagi elchisi Richard Grenell „Shimoliy oqim 2“ qurilishida ishtirok etgan kompaniyalarga maktub yoʻllab, ularni loyiha ustida ishlashni toʻxtatishga chaqirdi va sanksiyalar qoʻllash ehtimoli bilan tahdid qildi[60]. 2019-yil dekabr oyida AQSh Kongressi gaz quvuri ustida ishlayotgan kompaniyalar va hukumatlarga qarshi sanksiyalarni maʼqulladi, bunga Germaniya tashqi ishlar vaziri Xayko Maas javob berib, AQShni Yevropaning energiya siyosatiga aralashmaslikka chaqirdi[61]. AQSh Senati Tramp maʼmuriyatining quvur boʻyicha jazo choralarini oʻz ichiga olgan mudofaa qonunini bekor qilish uchun ovoz berganidan soʻng, AQSh Davlat departamenti kompaniyalarni ular duch keladigan sanksiyalar xavfi haqida ogohlantirib, ularni loyihadan chiqishga chaqirdi[62]. PolitiFact „fakt tekshiruvi“ga koʻra, sanksiyalar quvur qurilishiga toʻsqinlik qilmagan[63].

2019-yil dekabr oyida demokratlar va respublikachilarning qoʻllab-quvvatlashi bilan AQSh Kongressi yillik mudofaa siyosati toʻgʻrisidagi qonun loyihasining bir qismi sifatida quvur qurilishiga yordam beradigan har qanday firmaga sanksiya kiritdi[64][65][66][12][67]. Rossiya bu ishni bajarish uchun oʻz kemalarini taʼminlamaguncha quvur qurilishi bir yil davomida toʻxtab qoldi[68].

2021-yil yanvarida boʻlib oʻtadigan prezident Jo Baydenning inauguratsiyasidan soʻng, Oq uy AQShning loyihaga „Shimoliy oqim 2“ Yevropa uchun yomon kelishuv ekanligiga ishonishda davom etishini va uning maʼmuriyati yangi sanksiyalarni „koʻrib chiqishini“ yana bir bor tasdiqladi. NBC News tomonidan fevral oyidagi hisobotida keltirilgan Kongress yordamchilari fikriga koʻra, sanksiyalarni Kapitoliy tepaligida „ikki partiyaviy kuchlar qoʻllab-quvvatlangan“[69][70][71].

2021-yil 19-mayda Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidenti Jo Bayden „Shimoliy oqim 2 AG“ va uning bosh direktori Mattias Uornigga nisbatan sanksiyalardan voz kechdi, bunga AQShdagi respublikachi va demokrat qonunchilar qarshi chiqdi[72][73]. Respublikachi senator Jim Rish bu „Putinga sovgʻa boʻldi va faqat Qoʻshma Shtatlarni zaiflashtiradi“ deb fikr bildirdi[74]. Rossiya va Germaniya rasmiylari sanksiyalardan voz kechishni olqishladilar, biroq „Naftogaz“dan Yuriy Vitrenko bu harakatni tanqid qildi va Ukraina Vashingtonni quvurni toʻxtatish uchun sanksiyalar joriy etish uchun bosim oʻtkazishini aytdi[75]. 25-may kuni Oq uyda prezident Bayden jurnalistlarga gaz quvuri qurilishi deyarli yakunlangani va Yevropa bilan munosabatlarga putur yetkazishi sababli sanksiyalardan voz kechganini aytdi[76]. Bayden maʼmuriyatining siyosatiga norozilik sifatida senator Ted Kruz oʻnlab diplomatik nomzodlarni ilgari surdi va CNN telekanaliga „Shimoliy oqim 2“ ga federal qonun talab qiladigan sanksiyalar joriy etilishi bilanoq, men blokirovkalarni olib tashlashni sabrsizlik bilan kutaman", dedi[77][78]. PolitiFact maʼlumotlariga koʻra, Germaniya va Rossiyaga berilgan bu ijobiy signal Ukraina boʻyicha muzokaralarni qayta boshlash boʻyicha samarali natija beradi[63].

2021-yilning 19-mayida AQSh hukumati toʻrtta rus kemasi va Rossiyaning beshta boshqa sub’ektiga nisbatan sanksiyalar kiritgan holda, „Shimoliy oqim 2 AG“ loyihasida ishtirok etgan asosiy kompaniyaga nisbatan sanksiyalardan voz kechdi[79][80][81]. Rossiya tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari Sergey Ryabkov bu harakatni „ikki tomonlama aloqalarimizni normallashtirishga bosqichma-bosqich oʻtish imkoniyati“ sifatida baholadi[82]. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Baydenning qaroridan „hayratda“ va „hafsalasi pir boʻlganini“ aytdi[83]. Bayden, shuningdek, Nordstream bosh direktori, Rossiya prezidenti Vladimir Putinning ittifoqchisi Mettias Uornigga nisbatan ham sanksiyalardan voz kechdi[84]. 2021-yil 22-noyabrda AQSh Davlat departamenti Rossiya kemasi va „Rossiyaga aloqador shaxs“ga nisbatan qoʻshimcha sanksiyalar joriy qilganini eʼlon qildi[85].

Washington Post gazetasining yozishicha, Bayden 2021-yil yozida Angela Merkeldan „Shimoliy oqim 2“ga sanksiya qoʻyilmasligi, biroq Germaniya boshqa sanksiyalarni qoʻllab-quvvatlashi, Rossiya Ukrainaga bostirib kirsa, Germaniya „Shimoliy oqim 2“dan voz kechishi haqida vaʼda olgan. 2022-yilda Rossiya bostirib kirganida, Olaf Scholz Merkelni oʻrnini egallagan edi, ammo Scholz vaʼdasini bajardi[86].

2021-yil 21-iyulda AQSh va Germaniya Ukraina va boshqa Markaziy va Sharqiy Yevropa davlatlarini Rossiyaning gaz quvuridan geosiyosiy qurol sifatida foydalanishga qaratilgan har qanday harakatlaridan himoya qilish boʻyicha kelishuvni taklif qilishdi[87]. Kelishuvga Ukraina, Polsha hamda AQSh qonunchilarining ikkala tomonida ham qarshi chiqdi. Foreign Policy xabar berishicha, bu „muammo“ga aylangan va "„Baydenning Tramp davridan keyingi baʼzi Sharqiy Yevropa ittifoqchilari bilan asal oyi davri toʻxtab qolganidan dalolat berardi“[88]. Deutsche Welle xabariga koʻra, kelishuv Polsha tomonidan „qatʼiy qoralangan“ va hukumat vakili Piotr Myuller „Biz boshidanoq „Shimoliy oqim 2“ markaziy va sharqiy Yevropadagi siyosiy vaziyatni beqarorlashtiruvchi geosiyosiy loyiha ekanligini taʼkidlagan edik“ dedi[89]. Litva Bosh vaziri Ingrida Simonyte loyihani „xato“ deb atadi, bu nafaqat Ukrainaga iqtisodiy taʼsiri, balki Yevropa Ittifoqining qonun ustuvorligi mavjud boʻlmagan mamlakatga qaramligini oshirishi uchun yoʻl ochib beradi deb taʼkidladi[89].

2021-yil sentabr oyida AQSh Vakillar palatasida bir guruh ikki partiyali qonunchilar Baydenning sanksiyalardan voz kechish qarorini bekor qilishga urinib, mudofaa qonun loyihasiga tuzatish kiritdilar[90]. 2021-yil noyabr oyida senator Rish boshchiligidagi bir guruh Senat respublikachilari quvurga sanksiyalar kiritish harakatlarini, shuningdek, Milliy Mudofaa Avtorizatsiyasi toʻgʻrisidagi qonun (NDAA) loyihasiga oʻzgartirish kiritishdi[91]. Bunga javoban Bayden maʼmuriyati Demokratik ittifoqchilarni lobbi qilgani xabar qilingandi. Xabarlarga koʻra, davlat kotibi Entoni Blinken va bosh yordamchilari senatorlarni Oq uydan voz kechish imkoniyatini olib tashlaydigan sanksiyalarga oid tuzatishlarni oʻldirishga chaqirgan[92][93]. Respublikachilar qonun loyihasini 29-noyabrda qabul qilishni toʻxtatib qoʻyishdi, biroq u Kongressda ularni qattiq qoʻllab-quvvatlaganiga qaramay, keyingi haftada, 7-dekabrda qabul qilindi[94][95].

2022-yilning 13-yanvarida amerikalik senator Ted Kruz Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan qatʼi nazar, bekor qilingan sanksiyalarni qayta tiklash toʻgʻrisidagi qonun loyihasini taqdim etdi. Demokratlar „Shimoliy oqim 2“ boʻyicha sanksiyalardan tashqari kengroq qamrovli sanksiyalarni qoʻllashni nazarda tutuvchi kattaroq versiyani maʼqulladi. 55 senator (49 respublikachi, 6 demokrat) Kruz qonun loyihasini yoqlab ovoz berdi. 44 nafar demokratlar unga qarshi ovoz berib, „Shimoliy oqim“ga asoslangan kuchsiz sanksiyalar toʻplamini darhol qoʻllash Putinga bostirib kirmaslik uchun kamroq sabab boʻlishini va sanksiyalar samarali boʻlishi uchun „Shimoliy oqim“dan ancha uzoqqa borishi kerakligini taʼkidladilarManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[96]. Kruz qonuni qabul qilinishi uchun zarur boʻlgan 60 ovozni taʼminlay olmadi[97], biroq senatorlar „Shimoliy oqim“ga nisbatan sanksiyalarni ancha kengaytiruvchi qonun loyihasi ustida ishlashni davom ettirdilar.

Rossiya qoʻshinlarining Ukraina bilan chegaraga yaqin joyda toʻplanishi va bosqinchilikdan xavotir haqidagi xabarlardan soʻng, AQSh Davlat kotibi Entoni Blinken 23-noyabr kuni „Shimoliy oqim 2“ bilan bogʻliq PEESAga muvofiq, sakkiz kishi va 17 kemani nishonga olgan yangi sanksiyalarni eʼlon qildi[98].

Rossiyani Ukrainaga bostirib kirmaslik uchun kuchli ragʻbatlantirish qonun loyihasi homiysi senator Bob Menendez sanksiyalar butun Rossiya iqtisodiyoti uchun halokatli boʻlishi kerakligini va har bir rus buni his qilishi kerakligini taʼkidladiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Senatning 3488-sonli „2022-yilgi Ukraina suverenitetini himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonun loyihasida kengroq sanksiyalar toʻplami nafaqat „Shimoliy oqim“, uning Yevropa va Rossiya tarafdorlari, balki Rossiyada biznes yurituvchi kompaniyalar uchun ham jiddiy muvofiqlik muammolarini keltirib chiqaradi[99]. Ikkala tomon rejaning markaziy qismlari boʻyicha kelishuvga erishgan boʻlsa-da, fevral oyi oʻrtalarida Bayden va AQSh razvedka agentliklari ittifoqchilar va Kongress rahbarlariga Rossiya bostirib kirishi mumkinligi haqida maʼlumot berishdi[100]. Sanksiyalar toʻgʻrisidagi qonun loyihasi ustida ish toʻxtatildi va uning oʻrniga Rossiyaning Ukraina chegarasi boʻylab provokatsion va beparvolik bilan harbiy toʻplanishini tanqid qilgan va Putinni Ukraina va NATOga tahdidlarini toʻxtatish haqida ogohlantiruvchi bayonot bilan almashtirildi[101]. Oy boshida Menendez va Senatdagi ozchiliklar yetakchisi Mitch Makkonnel Germaniya kansleri Scholz tashrifi chogʻida agar Rossiya bostirib kirsa, „Shimoliy oqim 2“ toʻxtatilishiga shaxsan ishontirishgan edi[102].

Scholz vaʼdasini buzdi va Germaniya Rossiyaning Donetsk va Lugansk xalq respublikalarini tan olishiga javoban bosqindan oldin, yaʼni 2022-yil 22-fevralda „Shimoliy oqim 2“ ni sertifikatlashni toʻxtatdiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[103].

Angela Merkel Qoʻshma Shtatlarning Rossiya energiya loyihalariga qaratilgan sanksiyalarini tanqid qildi[104].

Germaniya tomonidan tartibga soluvchi ruxsatnoma

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil oktabr oyi oxirida quvurni tasdiqlash jarayoni davom etayotgan edi, chunki Germaniya regulyatoridan (Bundesnetzagentur) va nihoyat, shu yilning oxirida Yevropa Komissiyasidan ruxsatnomalar kutilgan edi. Nemis agentligi hali ham Ukrainaning Naftogaz gaz kompaniyasi va Ukrainaning GTSOU gaz tarmogʻi kompaniyasi tomonidan arizalarni koʻrib chiqishni kutmoqda edi. Polsha ham oʻz hududi orqali Rossiya gazi tranziti yoʻqligidan qoʻrqib, quvurning tasdiqlanishiga qarshiligini bildirdi. Biroq, Germaniya Iqtisodiyot vazirligi matbuot kotibi Beate Baron 2021-yil 22-oktabr kuni „Rossiyadan Yevropaga tabiiy gaz yetkazib berish uchun barcha mavjud quvvatlardan foydalanilgan“, dedi[105][106]. Oʻsha hafta boshida Shveysariyada joylashgan operator quvurning birinchi liniyasini „texnik“ gaz bilan toʻldirganini tasdiqladi. 2021-yil 21-oktabrda Rossiya prezidenti Vladimir Putin gaz quvuri Germaniya tomonidan ruxsat etilgan kundan keyin gaz yetkazib berishni boshlashini aytdi. „Shimoliy oqim 2“ loyihasini tartibga solish Rossiyaning Boltiqboʻyi va Germaniyaga gaz eksportini ikki barobarga, yiliga 110 milliard kub metrga yetkazadi. Germaniyada uni tasdiqlash uchun iqtisodiy bosim kuchayib bormoqda, chunki taʼminotning qattiqligi va narxlarning oshishi transport va isitish yoqilgʻi bozorlarida xarajatlarni oshirdi[107].

Toʻliq qurilgan quvur orqali gaz yetkazib berishni tasdiqlash 2021-yil noyabr oyi oxirida, Germaniya Shveysariyada roʻyxatdan oʻtgan Shimoliy oqim AG aktivlarining bir qismini, shu jumladan quvurning oʻzini Germaniyada roʻyxatdan oʻtgan tadbirkorlik subyektiga oʻtkazishni talab qilganda, yana kechiktirildi. Shu bilan birga, AQSh Davlat departamenti „Shimoliy oqim 2“ ga ulangan rus kompaniyalariga nisbatan qoʻshimcha moliyaviy sanksiyalar kiritdi. Prezident Jo Bayden avvalroq loyihada ishtirok etgan nemis kompaniyalariga nisbatan sanksiyalardan voz kechgan edi[108]. AQSh va Yevropa Ittifoqi Rossiyaga tegishli Gazpromni mavjud quvurlar orqali yetarlicha gaz yetkazib bermaganlikda ayblasa, Rossiya esa bu quvurlar allaqachon toʻliq quvvat bilan tabiiy gaz yetkazib berayotganini daʼvo qilmoqda[109]. Energetika boʻyicha tahlilchilarning fikricha, „Shimoliy oqim 2“ orqali gaz yetkazib berishning kechikishi 2021-yilgi energiya inqirozini sezilarli darajada kuchaytirgan[110].

Germaniya tomonidan sertifikatlashni toʻxtatib turish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil fevral oyida Menendez va Senatdagi ozchilik rahbari Mitch Makkonnel Germaniya kansleri Scholzning tashrifi chogʻida agar Rossiya bostirib kirsa, „Shimoliy oqim 2“ toʻxtatilishiga shaxsan kelishishgan edi[111]. .

Scholz vaʼdasini buzdi va Germaniya Rossiyaning Donetsk va Lugansk xalq respublikalarini tan olishiga javoban bosqindan oldin, yaʼni 2022-yil 22-fevralda „Shimoliy oqim 2“ ni sertifikatlashni toʻxtatdiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[112][113].

2-mart kuni Rossiya davlat gaz kompaniyasi Gazpromning shoʻba korxonasi boʻlgan Shimoliy oqim 2 AG Rossiya bosqinchiligi natijasida joriy etilgan sanksiyalar natijasida biznes faoliyatini toʻxtatgani va barcha 106 nafar xodimini ishdan boʻshatgani xabar qilindi. Bankrotlik toʻgʻrisida ariza bergani haqidagi oldingi xabarlar rad etilgan edi[114][115].

Loyihaning 10 foizini moliyalashtirgan Royal Dutch Shell, agar u hech qachon ochilmasa, 1 milliard dollarni hisobdan chiqarishga majbur boʻlishi mumkin[116]. 2-mart kuni Uintershall Dea „Shimoliy oqim 2“ loyihasini moliyalashtirishdan voz kechishga qaror qilganini maʼlum qildi va u umumiy qiymati 1 milliard yevroga yaqin mablagʻni yoʻqotganini taʼkidladi[117].

Shimoliy oqim 2 AG Germaniya hukumati va Energiya Xartiyasi Shartnomasi (ECT) doirasida xalqaro arbitrajdan tovon talab qilishi mumkin[118][119].

Rossiya Xavfsizlik Kengashi raisi oʻrinbosari Dmitriy Medvedev Twitter’da shunday deb yozdi: „Yevropaliklar tez orada har ming kub metr uchun 2000 yevro toʻlashga majbur boʻladigan yangi dunyoga xush kelibsiz!“ deb narxlarni ikki baravar oshirishni eʼlon qildi[120].

Yevropa Komissiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Leyen quvurning kelajagi Rossiyaning Ukrainadagi harakatlariga bogʻliq boʻlishini aytdi. 2022-yil 19-fevralda u Myunxen Xavfsizlik konferensiyasida Yevropa oʻzining energiya ehtiyojlari boʻyicha Rossiyaga haddan tashqari qaram boʻlishi mumkin emasligini aytdi[121].

Bahslar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boltiq dengizida quvur yotqizish ishlarini olib borgan Allseas kompaniyasining kemasi

Siyosiy jihatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Prezident Barak Obama „Shimoliy oqim 2“ga qarshi chiqib oʻzidan oldingi Jorj Bush qarshi chiqqan Shimoliy oqim 1 siyosatini takrorlaydi Ukraina, Polsha, Estoniya, Latviya va Litva kabi AQSh va Yevropa davlatlari „Shimoliy oqim 2“ga Rossiyaning energiyaga qaramligini oshirib, Yevropa Ittifoqi xavfsizligiga tahdid solayotgani sabab qarshi chiqdi. 2014-yildan keyin Yevropa davlatlari Qrimni bosib olib, anneksiya qilganidan keyin Rossiya gʻaznasini toʻldirmaslik kerak, degan fikrni ilgari surishdi[122]. 2018-yil yanvar oyida AQSh Davlat kotibi Reks Tillerson ushbu siyosatni yana bir bor tasdiqlab, AQSh va Polsha Yevropaning energiya xavfsizligi va barqarorligi uchun xuddi shu sabablarga koʻra „Shimoliy oqim 2“ quvuriga qarshi ekanini aytdi[123].

„Shimoliy oqim 2“ quvuriga AQSh va Yevropaning koʻplab yetakchilari, jumladan, Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy[124], Polsha Bosh vaziri Mateush Moravetski, Slovakiya prezidenti Zuzana Chaputova[125], AQSh prezidenti Jo Bayden[126] sobiq AQShp rezidenti Donald Tramp, Estoniya bosh vaziri Kaja Kallas[127] Yevropa kengashi prezidenti Donald Tusk va Britaniya sobiq tashqi ishlar vaziri Boris Jonson qarshilik koʻrsatmoqda[128][129]. Tusk „Shimoliy oqim 2“ Yevropa Ittifoqi manfaatlariga mos kelmasligini aytdi[130]. Italiyaning sobiq bosh vaziri Matteo Renzi va Vengriya Bosh vaziri Viktor Orban „Shimoliy oqim 2“ va „Janubiy oqim“ loyihalariga nisbatan boshqacha munosabatda boʻlishini shubha ostiga olishdi[130][131]. Baʼzilarning taʼkidlashicha, loyiha Yevropa Ittifoqining gaz taʼminotini diversifikatsiya qilish boʻyicha uzoq muddatli eʼlon qilingan strategiyasini buzadi[132]. 2016-yil mart oyida Yevropa Ittifoqiga toʻqqizta davlat rahbarlari tomonidan imzolangan maktubda „Shimoliy oqim 2“ loyihasi Yevropa Ittifoqiga yetkazib beruvchilar energiya uzatish aktivlarini nazorat qilmasliklari kerakligi haqidagi Yevropa energetika siyosati talablariga zid ekanligi va unga kirish huquqidan foydalanishi haqida ogohlantirilgan. Energetika infratuzilmasi konsortsiumga kirmaydigan kompaniyalar uchun taʼminlanishi kerak[133][134]. Amerikalik qonunchilar Jon Makkeyn va Marko Rubioning Yevropa Ittifoqiga yoʻllagan maktubida ham loyiha 2016-yil iyulida tanqid qilingan[135].

2011-yilda „Gazprom“ uchun boshlangan monopoliyaga qarshi tekshiruv kompaniyaning Yevropa Ittifoqidagi turli oluvchilarga nisbatan qoʻllagan bir qator „qoʻpol amaliyotlari“ni aniqladi va shu nuqtai nazardan „Shimoliy oqim 2“ Gazpromning Yevropa Ittifoqidagi mavqeini yanada mustahkamlagani sifatida tanqid qilindi. Yevropa Komissiyasi rasmiylari „Shimoliy oqim 2 [Yevropa Ittifoqi] energiya xavfsizligini kuchaytirmaydi“, degan fikrni bildirdi[136].

2018-yilda Sberbankning investitsion tadqiqotlar boʻlimi rossiyalik manfaatdor tomonlar nuqtai nazaridan, xususan, loyihaning maqsadlari faqat siyosiy ekanligidan xavotirlarini bildirdi:[137]

Agar kompaniya tijorat foydasi uchun emas, balki pudratchilar manfaati uchun boshqariladi deb taxmin qilinsa, Gazpromning qarorlari to'liq ma'noga ega. "Sibir kuchi", "Shimoliy oqim 2" va "Turk oqimi" - bularning barchasi chuqur vayron qiluvchi loyihalar bo'lib, kelgusi besh yil ichida "Gazprom" investitsiyalarining deyarli yarmini yo'qotadi. Ular odatda geosiyosiy kun tartibiga intilayotgan hukumat tomonidan kompaniyaga ta'sir o'tkazayotgandek qabul qilinadi. Biroq, ular baham ko'radigan muhim xususiyat - bu Rossiyada bir-biri bilan chambarchas bog'liq bo'lgan yetkazib beruvchilar guruhini tashqi nazoratsiz ishlatish qobiliyatidir.

— Sberbank CIB

Germaniyada jamoatchilik fikri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil may oyida oʻtkazilgan vakillik Forsa tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, nemislarning 75 foizi „Shimoliy oqim 2“ qurilishini qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa, atigi 17 foizi bunga qarshiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Tadqiqot shuni koʻrsatdiki, loyihani yakunlash uchun barcha saylovchilar guruhlarida keng qoʻllab-quvvatlanish mumkin.

"Shimoliy oqim 2" ni partiyalar tomonidan qo'llab-quvvatlash (2021-yil may)
So'llar
  
 92%
Muqobil partiya
  
 84%
Erkin demokratlar
  
 82%
Xristian Demokratik Ittifoqi
  
 81%
Sotsial demokratlar
  
 75%
Yashillar
  
 69%

2021-yil mart oyida[138] Germaniya atom energetikasidan voz kechdi va   past uglerodli iqtisodiyotga oʻtish uchun muqobil yondashuvlarni qoʻllashni tanladi. Shunday qilib, Germaniya oʻzining Energiewendeni tabiiy gaz taʼminotining ortishi bilan qoplashni boshladi[139]. 

AQSh sanksiyalari va toʻsqinlik qilish harakatlarining tanqidi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ost-Ausschuss der Deutschen Wirtschaft (Sharqiy Yevropa Iqtisodiy Aloqalar Qoʻmitasi) AQShning sanksiyalari va toʻsiq boʻlish harakatlari, shu tariqa Germaniya va Yevropadagi demokratik jarayonlarga tahdid solayotgani, Germaniya manfaatlariga xavf tugʻdirayotgani va Yevropa davlatlari hisobiga bir necha milliard yevroga baholangan zarar keltirayotganini tanqid qilgan[140].

Germaniyaning pozitsiyasi va SPDning roli

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gaz quvuri loyihasi, Germaniya sotsial-demokratik partiyasi (SPD) rahbarlari va Moskva oʻrtasidagi aloqalar haqida savollar koʻpaydi. Sobiq kansler Gerxard Shröderning lavozimdagi soʻnggi harakatlaridan biri 2005-yilda „Shimoliy oqim“ loyihasini yaratish boʻyicha bitimni imzolash edi. Keyinchalik Shröder kompaniyaning raisi boʻldi va keyingi yillarda Rossiya energetika kompaniyalarida bir nechta direktor lavozimlarini egalladi. Soʻnggi yillarda Germaniya boʻylab uga qarshilik kuchaygan[141].

Loyiha Germaniyaning shimoli-sharqidagi Meklenburg-Vorpommern shtati tomonidan qoʻllab-quvvatlandi, chunki liniya uchun quruqlik joyi va sobiq kansler Angela Merkelning saylov okrugi boʻlgan. 2019-yilda AQSh liniyani qurishda yordam berayotgan nemis kompaniyalari va shaxslariga sanksiya qoʻydi, ammo 2021-yil yanvar oyida shtat bosh vaziri Manuela Shvesig Stiftung Klima- und Umweltschutz MV nomli jamgʻarma tuzdi. Jamgʻarma quvur liniyasini „sotib olish, boshqarish, egalik qilish, yerni, asboblarni va mashinalarni tugatishga yordam berish yoki ruxsat berish“ni oʻz ichiga olgan. Ammo 2022-yilda Jamgʻarma, uning „Gazprom“ bilan aloqasi va loyihani qurishda yordam bergan kompaniyalarga AQSh sanksiyalaridan qochishga yordam bergan faoliyati haqida savollar paydo boʻldi. 2022-yil 24-fevralda Germaniya Auditorlar sudi Jamgʻarma faoliyatidan xavotirda ekanligini bildirdi. Jamgʻarma keyinchalik quvur loyihasiga yordam berishni toʻxtatishini aytdi va hozirgacha qanday ishlarni amalga oshirganini aytishdan bosh tortdi. Ommaviy maʼlumotlarga koʻra, u Boltiqboʻyida quvur yotqizishni yakunlash uchun kema sotib olgan[141].

2022-yil yanvar oyida loyihani uzoq vaqtdan beri qoʻllab-quvvatlagan Germaniyaning yangi kansleri Olaf Scholz 2022-yilgi Yevropa Ittifoqi sammitida loyihani blokirovka qilish uchun bosim ostida qoldi[142][143]. Bayden maʼmuriyatida koʻpchilik Berlinning Rossiyaga boʻlgan munosabati haqida ishonchsizlik bildirgan bir paytda, kansler Scholz tashqi siyosatda „qutqaruv missiyasi“ deb atalgan AQShga tashrif buyurdi[144]. 7-fevral kuni Oq uyda boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida gaz quvuri muammosidan qochgan Scholz jurnalistlarning qayta-qayta savollariga javob berib, AQSh va Germaniya „mutlaqo birlashgan“, deb aytdi, Bayden esa agar shunday boʻlsa, „Shimoliy oqim 2“ loyihasi yakunlanishini aytdi. Keyinroq Rossiya Ukrainaga bostirib kirdi[145][146][147]. Bayden bilan uchrashuvdan soʻng va Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan 15-fevralga rejalashtirilgan uchrashuv oldidan Scholz ommaviy axborot vositalarida tanqidga uchradi, chunki boshqalar Rossiya Ukrainaga bostirib kirsa, Germaniya quvurni bekor qiladi, deb ochiq aytishdan bosh tortdi. Bu diplomatik taktika tufayli edi[148][149]. Moskvadagi Scholz va Putin uchrashuvidan soʻng, Putin quvur Yevropa energiya xavfsizligini mustahkamlaydi va bu „sof tijorat“ ekanligini aytdi[150]. Shundan soʻng Scholz Ukraina prezidenti Zelenskiy bilan uchrashish uchun Kiyevga tashrif buyurdi va qoʻshma matbuot anjumanida gaz quvuriga oid savollardan qochishga majbur boʻldi[151].

Muqobil gaz import mexanizmlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi va global tabiiy gaz taʼminoti inqirozi natijasida 27-fevral kuni Germaniya kansleri Olaf Scholz Germaniya tezda dengiz orqali LNG importi uchun ikkita LNG terminalini qurishini eʼlon qildi, biri Brunsbüttelda va ikkinchisi Vilgelmshavenda joylashadi[152]. Vilgelmshaven LNG terminali qurilmoqda va 2023-yilning yanvaridayoq gaz yetkazib berishni qabul qilishi kutilmoqdaManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. 2022-yil avgustiga kelib, bu Germaniyadagi beshta suzuvchi LNG zavodlarida imkon qadar tezroq ob’ektlarni ochish rejalarigacha kengaytirildi.

Yashillar partiyasi siyosatchisi va amaldagi Germaniya hukumatining atrof-muhit masalalari boʻyicha vaziri Robert Xabekning soʻzlariga koʻra, gʻayrioddiy tarzda atrof-muhitga taʼsirni baholash oʻtkazib yuborilmoqda va „Germaniyani Putin tomonidan shantaj qilib qoʻymasligini taʼminlash birinchi oʻringa qoʻyilishi kerak edi“ dediManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Faqat Wilhemshaven terminali dastlab har yili taxminan 80 LNG tankerini qabul qilish oʻlchamiga ega boʻladi, bu Germaniyaning Uniper energetika kompaniyasi ilgari Rossiyadan import qilgan gaz importining yarmini oʻrnini bosishi va Germaniya gaziga boʻlgan talabning taxminan sakkiz foizini taʼminlashi mumkinManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Boshqalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

The Economistning ogohlantirishicha, Yevropa zaxiralari kamayib, Rossiyaga qaram boʻlib bormoqda[153]. Roberti Global kompaniyasidan Vinsent Roberti[154] va BGR guruhidan Uoker Roberts[155] AQSh Kongressida gaz loyihasini targʻib qilish uchun mos ravishda 5 million va 1,3 million dollardan koʻproq mablagʻ olgan[156][157].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Scholz zu Russland-Sanktionen: Deutschland stoppt Nord Stream 2“ (olmoncha). ZDFheute. Zweites Deutsches Fernsehen (22-fevral 2022-yil). Qaraldi: 24-avgust 2022-yil.
  2. ↑ „German government, businesses come forward in support of Nord Stream 2“. Euractiv (26-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 12-aprel 2022-yil.
  3. ↑ „Nord Stream leaks: Sabotage to blame, says EU“ (inglizcha). BBC News (28-sentabr 2022-yil). Qaraldi: 29-sentabr 2022-yil.
  4. ↑ „Nord Stream seeks to study Estonian economic zone in Baltic until 2015“. Kyiv Post. Interfax-Ukraine (27-avgust 2012-yil). Qaraldi: 15-sentabr 2012-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Nord Stream AG (2013). Nord Stream Extension Project Information Document (PID) (Report). Ministry of the Environment of Estonia. p. 18. Archived from the original on 19 June 2015. https://web.archive.org/web/20150619173119/http://www.envir.ee/sites/default/files/nord_stream_eng.pdf. Qaraldi: 19-iyun 2015-yil. 
  6. ↑ „Shell and four European energy companies sign financing agreements with Nord Stream 2 AG for pipeline project“. Shell Global (24-aprel 2017-yil). Qaraldi: 17-avgust 2022-yil.
  7. ↑ Janjevic, Darko. „Nord Stream 2 gas pipeline – What is the controversy about?“. Deutsche Welle (14-iyul 2018-yil). Qaraldi: 18-iyul 2018-yil.
  8. ↑ „US-Botschafter Grenell schreibt Drohbriefe an deutsche Firmen“ (olmoncha). Spiegel Online (13-yanvar 2018-yil).
  9. ↑ Ted Cruz. „Sens. Cruz, Johnson Put Company Installing Putin's Pipeline on Formal Legal Notice“. Press-reliz. Qaraldi: 2020-yil 16-sentyabr.
  10. ↑ Ted Cruz website. „I will use all options to stop Biden-Putin Nord Stream 2 pipeline — Press release“. Sen. Cruz on the Senate Floor (8-noyabr 2021-yil). Qaraldi: 14-noyabr 2021-yil.
  11. ↑ Allseas (21-dekabr 2019-yil). „Allseas suspends Nord Stream 2 pipelay activities“. Press-reliz. Qaraldi: 21-dekabr 2019-yil.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Nord Stream 2: Trump approves sanctions on Russia gas pipeline“. BBC News (21-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  13. ↑ Dezem, Vanessa; Parkin, Brian. „German Regulator Set to Deny Nord Stream 2 Waiver From EU Rules“. Bloomberg News (4-may 2020-yil). Qaraldi: 9-may 2020-yil.
  14. ↑ „Poland fines Gazprom €50m over Nord Stream 2 pipeline“. Financial Times (3-avgust 2020-yil). Qaraldi: 4-avgust 2020-yil.
  15. ↑ „Bau von Gaspipeline Nord Stream 2 geht wieder los“ (olmoncha). Der Standard (9-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
  16. ↑ „Trotz US-Sanktionen: "Fortuna" arbeitet weiter an Nord Stream 2“ (de-DE). Deutsche Welle (25-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 20-iyul 2021-yil.
  17. ↑ „Строительство первой нитки 'Северного потока-2' технически завершено“ (ruscha). Kommersant (10-iyun 2021-yil). Qaraldi: 10-iyun 2021-yil.
  18. ↑ „'Газпром' объявил о завершении строительства 'Северного потока — 2'“ (ruscha). Meduza. Qaraldi: 10-sentabr 2021-yil.
  19. ↑ Woodruff, Betsy Swan; Ward, Alexander; Desiderio, Andrew. „U.S. urges Ukraine to stay quiet on Russian pipeline“. Politico (20-iyul 2021-yil). Qaraldi: 21-iyul 2021-yil.
  20. ↑ „U.S.-German Deal on Russia's Nord Stream 2 Pipeline Expected Soon“. Wall Street Journal (20-iyul 2021-yil). Qaraldi: 21-iyul 2021-yil.
  21. ↑ Shalal. „Germany to announce deal on Nord Stream 2 pipeline in coming days -sources“. Reuters (20-iyul 2021-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  22. ↑ „Nord Stream 2: Ukraine and Poland slam deal to complete controversial gas pipeline“. Euronews (22-iyul 2021-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  23. ↑ Williams, Aime; Olearchyk, Roman. „Germany and US reach truce over Nord Stream 2 pipeline“. Financial Times (21-iyul 2021-yil). Qaraldi: 13-sentabr 2021-yil.
  24. ↑ „Natural-Gas Prices Jump as Germany Pauses Certification of Russian Pipeline“. The Wall Street Journal (16-noyabr 2021-yil).
  25. ↑ „European Natural Gas Prices Surge on Nord Stream 2 Delay — LNG Recap“. Natural Gas Intelligence (16-noyabr 2021-yil).
  26. ↑ „Polish PM tells Germany's Scholz not to 'give in' over Nord Stream 2“ (inglizcha). Metro US (9-dekabr 2021-yil). Qaraldi: 9-dekabr 2021-yil.
  27. ↑ Chambers, Madeline; Marsh, Sarah. „Germany freezes Nord Stream 2 gas project as Ukraine crisis deepens“. Reuters. Reuters (22-fevral 2022-yil). Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  28. ↑ „Konkurs anmelden–"Nord Stream 2 ist zahlungsunfähig"“ (olmoncha). Schweizer Radio und Fernsehen (2-mart 2022-yil). Qaraldi: 21-avgust 2022-yil.
  29. ↑ Wetzel, Daniel. „Massiver Druckabfall – Pipeline Nord Stream 2 teilweise zerstört“. Die Welt (26-sentabr 2022-yil).
  30. ↑ „Polisen utreder sabotage av Nord Stream“. www.sverigesradio.se. Sveriges Radio (27-sentabr 2022-yil). Qaraldi: 27-sentabr 2022-yil.
  31. ↑ „Gassen fosser ud i Østersøen, og det er "næppe tilfældigt": Det ved vi om de tre læk, og det mangler vi svar på“. Altinget (27-sentabr 2022-yil). Qaraldi: 27-sentabr 2022-yil.
  32. ↑ Press. „Sweden confirms new leak in underwater Nord Stream gas pipelines“ (29-sentabr 2022-yil).
  33. ↑ 33,0 33,1 Foy, Henry; Toplensky, Rochelle; Ward, Andrew. „Gazprom to receive funding for Nord Stream 2 pipeline“. Financial Times (24-aprel 2017-yil). Qaraldi: 30-aprel 2017-yil.
  34. ↑ Elliott, Stuart. „Nord Stream 2 pipelayer Allseas suspends operations on US sanctions“. S&P Global Platts (21-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 35,6 „Nord Stream 2 Pipeline Project“. NS Energy. Qaraldi: 23-dekabr 2019-yil.
  36. ↑ „Permitting Process in Finland“. Nord Stream 2. 23-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  37. ↑ „Pipelay of Nord Stream 2 Completed in Finland“. Nord Stream 2 (21-avgust 2019-yil). 1-mart 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  38. ↑ „Permitting Process in Sweden“. Nord Stream 2. 24-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  39. ↑ „Permitting Process in Denmark“. Nord Stream 2. Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.[sayt ishlamaydi]
  40. ↑ „Denmark gives go-ahead for Nord Stream 2 Russian pipeline segment“. DW (30-oktabr 2019-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  41. ↑ Elliott, Stuart. „Nord Stream 2 construction in Danish waters under way: contractor“. S&P Global Platts (4-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 23-dekabr 2019-yil.
  42. ↑ Gurzu, Anca. „Nord Stream 2 clears final hurdle – but delays loom“. Politico (30-oktabr 2019-yil). Qaraldi: 23-dekabr 2019-yil.
  43. ↑ Elliott, Stuart. „Nord Stream 2 onshore gas link EUGAL to reach full capacity April 1: TSO“. S&P Global Platts (30-mart 2021-yil). Qaraldi: 29-yanvar 2022-yil.
  44. ↑ 44,0 44,1 Gotev, Georgi. „Nord Stream 2 seeks arbitration in dispute with EU Commission“. EURACTIV (26-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  45. ↑ Dudek, Jerzy. Nord Stream 2 and the EU Regulatory Framework: challenges ahead. Publications Office of the European Union, 15-dekabr 2017-yil. DOI:10.2870/998504. ISBN 9789290845515. 
  46. ↑ Yafimava. „Gas Directive amendment: implications for Nord Stream 2“. Oxford Institute for Energy Studies (2019-yil mart). Qaraldi: 18-dekabr 2019-yil.
  47. ↑ Jeutner, Valentin (2019). „Amendments, annexations, alternatives: Nord Stream 2's contemporary status under EU and international law“. The Journal of World Energy Law & Business. 12-jild, № 6. 502–512-bet. doi:10.1093/jwelb/jwz031.
  48. ↑ Rettman, Andrew. „Russian pipeline firm launches anti-EU dispute“. EUobserver (27-sentabr 2019-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  49. ↑ Heller, Gernot; de Carbonnel, Alissa. „Germany threatens retaliation if U.S. sanctions harm its firms“. Reuters (16-iyun 2017-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  50. ↑ Bershidsky, Leonid. „The U.S. Sanctions Russia, Europe Says 'Ouch!'“. Bloomberg (16-iyun 2017-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  51. ↑ „France says U.S. sanctions on Iran, Russia look illegal“. Reuters (26-iyul 2017-yil).
  52. ↑ Åslund. „Which New US Sanctions on Russia Are Likely?“. Atlantic Council (7-avgust 2018-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  53. ↑ „US bill on Russia sanctions prompts German, Austrian outcry“. Deutsche Welle (15-iyun 2017-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  54. ↑ "Germany, Austria Slam US Sanctions Against Russia".
  55. ↑ "Germany and Austria warn US over expanded Russia sanctions".
  56. ↑ Mazneva, Elena; Donahue, Patrick; Shiryaevskaya, Anna. „Germany, Austria Tell U.S. Not to Interfere in EU Energy“. Bloomberg (15-iyun 2017-yil). 15-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-sentabr 2017-yil.
  57. ↑ „Germany, EU decry US Nord Stream sanctions“. Deutsche Welle (21-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  58. ↑ „Ukraine and Russia look to strike new gas deal amid US sanctions threat“. CNBC (16-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  59. ↑ „Nord Stream 2 gas pipeline faces sanctions under US defense bill“. Deutsche Welle (12-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  60. ↑ „US-Botschafter Grenell schreibt Drohbriefe an deutsche Firmen“. Spiegel Online (13-yanvar 2018-yil).
  61. ↑ „US Senate approves Nord Stream 2 Russia-Germany pipeline sanctions“. DW (17-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2019-yil.
  62. ↑ „Exclusive: U.S. Tells European companies they face sanctions risk on Nord Stream 2 pipeline“. Reuters (13-yanvar 2021-yil).
  63. ↑ 63,0 63,1 „Fact-check: Did Trump, Biden sanction Russia?“. Austin American-Statesman.
  64. ↑ „Nord Stream 2: Trump approves sanctions on Russia gas pipeline“ (inglizcha). BBC News (21-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 22-fevral 2022-yil.
  65. ↑ „Russia restarts Nord Stream 2 pipeline construction despite U.S. sanctions“ (inglizcha). Reuters (11-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 22-fevral 2022-yil.
  66. ↑ Welle (www.dw.com). „Russia resumes Nord Stream 2 construction despite US sanctions | DW | 11.12.2020“ (inglizcha). DW.COM. Qaraldi: 22-fevral 2022-yil.
  67. ↑ „Trump approves sanctions on builders of Russia-to-Europe gas pipelines“. France 24. Agence France-Presse (21-dekabr 2019-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  68. ↑ Soldatkin, Vladimir. „Russia completes Nord Stream 2 Construction, gas flows yet to start“. Reuters (11-sentabr 2021-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  69. ↑ Hunnicutt, Timothy; Gardner, Trevor. „White House says Biden believes Nord Stream 2 pipeline is 'bad deal' for Europe“. Reuters (26-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 17-fevral 2021-yil.
  70. ↑ „Biden admin weighs sanctions on Russian pipeline backed by Germany“. NBC News. Qaraldi: 17-fevral 2021-yil.
  71. ↑ „Press Briefing by Press Secretary Jen Psaki and Domestic Policy Advisor Susan Rice, January 26, 2021“. The White House (26-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 17-fevral 2021-yil.
  72. ↑ „Biden under fire after waiving sanctions on Russian gas pipeline firm“. NBC News.
  73. ↑ Chazan, Guy. „Biden to waive Trump-era sanctions on operator of Russian pipeline“. Financial Times (20-may 2021-yil).
  74. ↑ Shalal, Andrea; Gardner, Timothy; Holland, Steve. „U.S. waives sanctions on Nord Stream 2 as Biden seeks to mend Europe ties“ (inglizcha). Reuters (19-may 2021-yil).
  75. ↑ „Nord Stream 2: Biden waives US sanctions on Russian pipeline“. BBC News (20-may 2021-yil).
  76. ↑ Jennifer Jacobs; Jennifer Epstein. „Biden Says He Waived Nord Stream Sanctions Because It's Finished“. Bloomberg (25-may 2021-yil).
  77. ↑ „Ted Cruz is blocking diplomats from being confirmed, and it has nothing to do with their qualifications“.
  78. ↑ „Nord Stream 2 turning into Biden's No. 1 problem“. Politico.
  79. ↑ „Nord Stream 2: Biden waives US sanctions on Russian pipeline“. BBC News (20-may 2021-yil). Qaraldi: 19-may 2021-yil.
  80. ↑ Jacobs, Jennifer; Epstein, Jennifer. „Biden Says He Waived Nord Stream Sanctions Because It's Finished“. Bloomberg (25-may 2021-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  81. ↑ „Putin-Biden Summit Set for June 16 in Geneva“. The Moscow Times (25-may 2021-yil). Qaraldi: 17-avgust 2021-yil.
  82. ↑ „Nord Stream 2: Biden waives US sanctions on Russian pipeline“. BBC News (20-may 2021-yil).
  83. ↑ „Exclusive: Zelensky "surprised" and "disappointed" by Biden pipeline move“. Axios (0202-yil 6-iyun).
  84. ↑ Andrea Shalal; Timothy Gardner; Steve Holland. „U.S. waives sanctions on Nord Stream 2 as Biden seeks to mend Europe ties“ (inglizcha). Reuters (19-may 2021-yil). Qaraldi: 16-noyabr 2021-yil. „The Biden administration waived sanctions on the company behind Russia's Nord Stream 2 gas pipeline to Germany and its chief executive [...] State Department report sent to Congress concluded that Nord Stream 2 AG and its CEO, Matthias Warnig, an ally of Russian President Vladimir Putin, engaged in sanctionable activity. But Blinken immediately waived those sanctions“.
  85. ↑ „US announces new Nord Stream 2 sanctions on Russian-linked entity and a vessel“. CNN (23-noyabr 2021-yil). Qaraldi: 23-noyabr 2021-yil.
  86. ↑ „The secret planning that kept the White House a step ahead of Russia“. Washington Post.
  87. ↑ Lewis, Simon. „U.S., Germany strike Nord Stream 2 pipeline deal to push back on Russian 'aggression'“. Reuters (21-iyul 2021-yil).
  88. ↑ „The Russian Pipeline That Turned into a Lightning Rod“.
  89. ↑ 89,0 89,1 „Nord Stream 2 deal stokes fears of Russian aggression in eastern Europe | DW | 23.07.2021“. Deutsche Welle.
  90. ↑ „U.S. Lawmakers Make Last-Ditch Effort to Reverse Biden's Waiver of Nord Stream 2 Sanctions“.
  91. ↑ „U.S. Republicans renew push to sanction Nord Stream 2 pipeline“. Reuters (9-noyabr 2021-yil).
  92. ↑ „Biden Aims to Quash Nord Stream 2 Sanctions in Defense Bill“.
  93. ↑ „Biden administration resists tougher Russia sanctions in Congress“ (27-noyabr 2021-yil).
  94. ↑ „Republicans stall defense bill over amendment dispute“. Politico.
  95. ↑ „House approves defense authorization bill“. NBC News.
  96. ↑ Barrett, Ted; Hoye, Matthew. „Senate votes down Cruz's bill to impose sanctions over Nord Stream pipeline“. CNN (14-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  97. ↑ Gardner, Timothy; Cowan, Richard. „Cruz's Nord Stream 2 sanctions bill fails in U.S. Senate“ (inglizcha). Reuters (14-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 22-fevral 2022-yil.
  98. ↑ Nicole Gaouette. „US announces new Nord Stream 2 sanctions on Russian-linked entity and a vessel“. CNN (23-noyabr 2021-yil).
  99. ↑ Hill. „Impact of Potential US-Russia Sanctions in Relation to Ukraine Situation“. Clyde & Co (16-fevral 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  100. ↑ Borger, Julian; Sabbagh, Dan. „US warns of 'distinct possibility' Russia will invade Ukraine within days“. The Guardian (11-fevral 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  101. ↑ Desiderio, Andrew. „Why Congress' sanctions push cooled even as Russia's aggression didn't“. Politico (18-fevral 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  102. ↑ Oswald, Rachel. „Senators say German chancellor backs Biden on Russia, Nord Stream 2“. Roll Call (8-fevral 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  103. ↑ „Kanzler zur Ukraine: "Der Frieden in Europa ist bedroht" | Bundesregierung“.
  104. ↑ „Germany's Angela Merkel slams planned US sanctions on Russia“. Deutsche Welle (2017-yil 16-iyun). Qaraldi: 2022-yil 6-sentyabr.
  105. ↑ „German regulator in touch with Nord Stream 2 over certification issues“.
  106. ↑ „Existing capacity for gas supply to Europe from Russia are used — German Economy Ministry“ Tass.
  107. ↑ „Putin: Nord Stream 2 to start gas sales to Europe right after its approval“ Reuters.
  108. ↑ „US announces new Nord Stream 2 sanctions on Russian-linked entity and a vessel“ CNN.
  109. ↑ „IEA chief accuses Russia of worsening Europe's gas crisis“ (inglizcha). Carbon Brief. Qaraldi: 2-iyun 2022-yil.
  110. ↑ „Analysis: 'Living hand to mouth': Europeʼs gas crunch shows little sign of easing“ Reuters.
  111. ↑ Oswald, Rachel. „Senators say German chancellor backs Biden on Russia, Nord Stream 2“. Roll Call (8-fevral 2022-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  112. ↑ „Kanzler zur Ukraine: "Der Frieden in Europa ist bedroht" | Bundesregierung“.
  113. ↑ Chambers, Madeline; Marsh, Sarah. „Germany freezes Nord Stream 2 gas project as Ukraine crisis deepens“. Reuters. Reuters (22-fevral 2022-yil). Qaraldi: 24-fevral 2022-yil.
  114. ↑ „Nord Stream 2 says it has not filed for insolvency“. Reuters (2-mart 2022-yil). Qaraldi: 3-mart 2022-yil.
  115. ↑ „Nord Stream 2 AG Lays Off All Staff Due to Hard-Hitting Sanctions“. Maritime Executive (2-mart 2022-yil).
  116. ↑ Emily Gosden (Energy). „Shell faces 143bn hit if Nord Stream 2 never opens“.
  117. ↑ „Wintershall Dea Writes Off 144.1B NS2 Financing“ (inglizcha). www.rigzone.com. Qaraldi: 24-mart 2022-yil.
  118. ↑ „Germany suspends Nord Stream 2: Q&A on what happens next“ (inglizcha). Energy Post (25-fevral 2022-yil). 2022-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-sentyabr.
  119. ↑ Nasr, Joseph; Wacket, Markus. „Explainer: Suspension, sanctions, lawsuits: Germany's Nord Stream 2 headache“ (inglizcha). Reuters (23-fevral 2022-yil). Qaraldi: 14-aprel 2022-yil.
  120. ↑ Marsh, Sarah; Chambers, Madeline. „Germany freezes Nord Stream 2 gas project as Ukraine crisis deepens“. Reuters (22-fevral 2022-yil).
  121. ↑ Oelofse. „NATO's Jens Stoltenberg urges Russia to 'step back from the brink' | DW | 19.02.2022“ (inglizcha). DW.COM. Qaraldi: 21-fevral 2022-yil.
  122. ↑ DiChristopher, Tom. „Behind Nord Stream 2: The Russia-to-Germany gas pipeline that fueled Trump's anger at NATO meeting“. CNBC (11-iyul 2018-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  123. ↑ „U.S.'s Tillerson Says Nord Stream 2 Pipeline Would Undermine Europe's Energy Security“. Reuters. U.S. News & World Report. Qaraldi: 27-yanvar 2018-yil.
  124. ↑ „Nord Stream 2 'dangerous geopolitical weapon': Zelensky“. France 24 (22-avgust 2021-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  125. ↑ „Slovakia supports Ukraine's position on Nord Stream 2 - Caputova“. Ukrinform (22-avgust 2021-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  126. ↑ „Biden Calls Nord Stream 2 Pipeline 'Bad Deal For Europe'“. Radio Free Europe (25-avgust 2016-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  127. ↑ Barigazzi, Jacopo. „Don't fall into Putin's trap, Estonian PM warns the West“. Politico (15-dekabr 2021-yil). Qaraldi: 6-sentabr 2022-yil.
  128. ↑ „Germany and Russia gas links: Trump is not only one to ask questions“. The Guardian (11-iyul 2018-yil).
  129. ↑ „Trump barrels into Europe's pipeline politics“. Politico (11-iyul 2018-yil).
  130. ↑ 130,0 130,1 Teffer, Peter. „Tusk: Nord Stream II doesn't help“. EUobserver (18-dekabr 2015-yil). Qaraldi: 5-iyun 2016-yil.
  131. ↑ Steinhauser, Gabriele. „Germany's Merkel Defends Russian Gas Pipeline Plan“. The Wall Street Journal (18-dekabr 2015-yil). Qaraldi: 5-iyun 2016-yil.
  132. ↑ „Nord Stream 2: Trojan Horse or Guarantee of Security“. Natural Gas Europe (23-mart 2016-yil). Qaraldi: 30-aprel 2017-yil.
  133. ↑ Sytas, Andrius. „EU leaders sign letter objecting to Nord Stream-2 gas link“. Reuters (16-mart 2016-yil). 2016-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-aprel 2017-yil.
  134. ↑ Rettman, Andrew. „Eastern EU leaders to warn Juncker on Nord Stream II“. EUobserver (17-mart 2016-yil). Qaraldi: 30-aprel 2017-yil.
  135. ↑ „United States is attacking Russia's gas projects in Europe“. Eurasia Daily (14-iyul 2016-yil). Qaraldi: 30-aprel 2017-yil.
  136. ↑ „EU documents lay bare Russian energy abuse“ (inglizcha). Qaraldi: 16-aprel 2018-yil.
  137. ↑ Sberbank CIB. „Russian Oil and Gas - Tickling Giants“ (2018).
  138. ↑ „Nuclear Power in Germany“ (30-mart 2021-yil). 2021-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  139. ↑ Appunn, Kerstine. „The history behind Germany's nuclear phase-out“. Journalism for the Energy Transition (9-mart 2021-yil). 26-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  140. ↑ Wetzel, Daniel. „Versöhnung mit Amerika? In Wahrheit ist die Ostsee-Pipeline umkämpfter denn je“ (de-DE). Die Welt (20-may 2021-yil). Qaraldi: 30-iyun 2021-yil.
  141. ↑ 141,0 141,1 Escritt, Thomas. „How a German state helped Moscow push a pipeline, weakening Ukraine“. Reuters (24-fevral 2022-yil).
  142. ↑ „Germany under pressure to block Nord Stream 2 pipeline“.
  143. ↑ Brussels, Bruno Waterfield. „Olaf Scholz under pressure to block Nord Stream 2 pipeline in first EU summit“.
  144. ↑ „Olaf Scholz is Coming to America on a Salvage Mission“.
  145. ↑ „Nord Stream 2 pipeline proves to be a sticking point in Biden and new German chancellor's show of unity“.
  146. ↑ „Biden, German chancellor present united front amid tensions with Russia over Ukraine“. ABC News.
  147. ↑ Allen, Nick. „Once again, German Chancellor Olaf Scholz offers only evasions on Russia“. The Telegraph (8-fevral 2022-yil).
  148. ↑ „Why Germany pipes down when talk turns to Nord Stream 2 sanctions“ (8-fevral 2022-yil).
  149. ↑ „Olaf Scholz's journey into Putin's lion's den“. Financial Times (14-fevral 2022-yil).
  150. ↑ „Putin says Nord Stream 2 would cement Europe's energy security“. Reuters (15-fevral 2022-yil).
  151. ↑ Huggler, Justin. „Olaf Scholz flies to Kyiv but remains silent on the Russian gas pipeline“. The Telegraph (14-fevral 2022-yil).
  152. ↑ „Germany to upgrade two ports 'quickly' to receive shipped gas“. Politico (27-fevral 2022-yil). Qaraldi: 8-avgust 2022-yil.
  153. ↑ H.T.. „Why Nord Stream 2 is the world's most controversial energy project“. The Economist (7-avgust 2018-yil). Qaraldi: 7-avgust 2018-yil. „it also makes Europe more dependent on Russian gas and pipelines at a time when its own supplies are dwindling.“.
  154. ↑ About: Vin Roberti.
  155. ↑ Team biography.
  156. ↑ Anna Massoglia. (2 December 2021).
  157. ↑ Michael Collins. (12 February 2022).'

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Shimoliy_oqim_2&oldid=5270971" dan olindi