Shoislom Shomuhamedov

Shomuhamedov Shoislom (16-aprel 1921, Toshkent — 2007) — sharqshunos, eronshunos olim. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1978), filologiya fanlari doktori (1968), professor (1970). Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi (1941—1942). Oʻrta Osiyo universitetining Sharq fakultetini tugatgan (1952). Shu universitetda oʻqituvchi, dotsent (1958—1960), sharq fakulteti dekani (1960—1972), universitetning ilmiy ishlar boʻyicha prorektori (1972—1985), Sharq fakulteti (1991-yildan Toshkent sharqshunoslik instituti) xorijiy sharq mamlakatlari adabiyoti kafedrasi mudiri (1966—1972), kafedra professori (1985-yildan). Shomuhamedov olim, shoir va tarjimon sifatida mumtoz va hozirgi zamon Eron adabiyoti boʻyicha tadqiqotlar, oʻquv qoʻllanmalari, fors-tojik adabiyoti klassiklari asarlaridan tarjimalar va uning oʻz qalamiga mansub sheʼrlar, hikoyalar toʻplamlaridan iborat 90 ga yaqin kitob yaratdi. Shomuhamedov tarjimon sifatida oʻnlab sharq shoirlari asarlarining oʻzbek xalqi maʼnaviy mulkiga aylanishiga ulkan hissa qoʻshdi. Xususan, Firdavsiy „Shohnoma“sining 3 jildli yangi tarjimasi va nashri (1975—1979) bevosita uning rahbarligi va ishtirokida amalga oshirildi. U hind, arab, rus, ozarbayjon, tojik, turkman shoirlari asarlaridan ham koʻplab namunalarni oʻzbek tiliga tarjima qilgan.

Ilmiy yoʻnalishi

Fors-tojik mumtoz adabiyoti, ularning tarjimasi; zamonaviy eron adabiyoti masalalari. 500 dan ortiq ilmiy ishlar muallifi. Butunittifoq va jahon ilmiy anjumanlarining koʻp marotabalik ishtirokchisi. Shomuhamedov shoir va yozuvchi sifatida bolalar hamda kattalarga atalgan, axloqiy-taʼlimiy, ijtimoiy-falsafiy, maʼrifiy gʻoyalarni targʻib etuvchi oʻnga yaqin sheʼriy va nasriy asarlarini nashr ettirgan. Firdavsiy nomidagi xalqaro mukofot laureati (1973), „El-yurt hurmati“ ordeni bilan mukofotlangan (1998).

Asosiy ilmiy ishlari

1. Nomz. diss. mavzusi: “Progressiv fors yozuvchisi va shoiri Ehson Tabariyning ijodi”. – T., 1957.
2. Dokt. diss. mavzusi: “Fors-tojik klassiklari ijodida gumanistik gʻoya taraqqiyoti masalalari”. – T., 1970.

1. Iroq bolalarining ogʻir ahvoli // Pioner. – Toshkent, 1953.- № 4.- B.23.
2. Pravda o jizni iranskogo naroda // Zvezda Vostoka. – Tashkent, 1953.- № 8. s. 101 – 106.
3. “Tehron” [G.Sevuns. Tehron. – Toshkent, 1952 kitobi haqida] // Sharq yulduzi, 1953.- № 9. – B.116 – 125.
4. Progressiv Eron yozuvchisi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1954.-№ 1.-B.122 – 128.
5. Abulqosim Firdavsiy (934–1020) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – №9.- B.121 – 122.
6. Bobur (1483 – 1530) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – №12.- B.117 – 118.
7. Iraj Mirzo (1874 – 1926) //Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956.- №3. – B.126 – 127.
8. Majid Fayziy (1911 – 1956) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. №8.- B.123 – 124.
9. Mirzo Abduqodir Bedil (1644 – 1721) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956.- № 11. B.121 – 122.
10. Muslihiddin Saʼdiy (11841291) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – №10.- B.118 – 119.
11. N.Ostrovskiy (1904 – 1936) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. №12. – B.119 – 120.
12. Rabindranat Tagor (1861–1941) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – №5. – B.122 – 123.
13. Sobir (1862 – 1911) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – №7. – B.125.
14. Eron progressiv adabiyoti // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. №5.- B.104 – 113.
15. Qoʻshnilar doʻstligi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1956. – № 7. – B.83 – 90. - F.Abdullayev bilan birga.
16. Oʻzbek xalq ertaklari xitoy tilida // Pioner. – Toshkent, 1956. – № 10. – B.22.
17. Zametki o tvorchestve progressivnogo persidskogo poeta Exsana Tabari // Zvezda Vostoka. – Tashkent, 1956.-№ 12. – S. 115 – 121.
18. Iransi ob Uzbekistane //Zvezda Vostoka. – Tashkent, 1956. – № 7. – S. 111 – 116.
19. Abul Hasan Rudakiy (860 – 941) // Oʻzbekiston xotin-qizlari. – Toshkent, 1957. – № 7. – B.25 – 26.
20. Bedil (1640 – 1721) // Gulxan. – Toshkent, 1957.- № 6.- B.20 – 21.
21. Daqiqiy (X asr) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. - №2.-B.157 – 158.
22. Jalil Mamadqulizoda (1866 – 1932) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. – № 1. – B.154 – 155.
23. Zebunniso (1644 – 1709) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. №3.- B.144 – 145.
24. Mashrab (1657 – 1711) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. – №1. – B.152 – 153.
25. Mirza Fatali Oxundov (1812 – 1878) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. № 7. b. 157 – 158.
26. Rudakiyning hayoti va ijodi // Rudakiy. “Tanlangan asarlar” kitobida. – Toshkent, 1957. – B.7 – 28.
27. Soʻz boshi // “Quyoshni qutlab. Chet el sharqi shoirlarining sheʼrlari”. – Toshkent, 1957. – B.5 – 11.
28. Taraqqiyparvar shoir // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957. – №1. – B.136 – 147.
29. Tinchlik kuychisi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1957.- № 3. – B.123 – 126. -A. Asaliy bilan birga.
30. Заметки о творчестве персидского прогрессивного поета Эхсана Табари // Тр. Среднеаз. ун-та. – Ташкент, 1957. -вып. 105. – С. 70 – 83.
31. Прогрессивная литература современного Ирана // Тр. Среднеаз. ун-та. – Ташкент, 1957. -вып. 105. S. 57 – 69.
32. Soʻz boshi // “Tong mamlakati kuylari. Koreya poeziyasi” kitobida. – Toshkent, 1958.- B.3 – 8.
33. Soʻz boshi // “Eron hikoyalari” kitobida. – Toshkent, 1958. – B.5 – 21.
34. Umar Xayyom // Umar Xayyom. Ruboiylar. – Toshkent, 1958, 1960, 1963. - B.3 – 28.
35. Xorijiy Sharq yozuvchilari asarlari oʻzbek tilida // Oʻzbek tili va adabiyoti masalalari, 1958. № 3. – B.82.
36. Hofiz va uning ijodi haqida bir-ikki soʻz. Hofiz // Gʻazallar. – Toshkent, 1958. – B.5 – 20.
37. Abulxasan Rudaki. K 1000 letiyu so dnya rojdeniya poeta // Zvezda Vostoka, – Tashkent, 1958. – №10. – S. 209 – 215.
38. Ehson Tabariy (hayoti va ijodi). – Toshkent: Oʻzadabiynashr, 1959. - 214 b.
39. Soʻz boshi // Eron xalq ertaklari. – Toshkent, 1959. – B.5 – 10.
40. Xaqiqat izlab // Fan va turmush – Toshkent, 1959.- № 10.- B.29 – 33.
41. Mirzo Abdulqodir Bedil // Mirzo Abdulqodir Bedil. “Komde va Mudan”. – Toshkent, 1960.- B.3 – 13.
42. Umar Xayyom // Umar Xayyom. Ruboiylar. – Toshkent, 1960.- B.3 – 18.
43. Haqiqat izlab // Tafakkur mevalari. – Toshkent, 1960.- B.3 – 16.
44. Tutanmas xazina // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1961.- № 11. – B.152 – 159.
45. Haqiqat izlab. – Toshkent: OʻzFA nashriyoti, 1961. -63 b.
46. Umar Xayyom (hayoti va ijodi).– Toshkent: OʻzFA nashriyoti, 1962. –96 b.
47. Eron xalq ogʻzaki adabiyoti va uning hozirgi zamon Eron adabiyoti taraqqiyotiga taʼsiri // ToshDU ilmiy ishlari. – Toshkent, 1962. – 214-chiq. –B.11 – 16.
48. Бехар – борец за мир // Науч.тр. ТашГУ. – Ташкент, 1962. вып. 214.-С. 3 – 10.
49. Из наблюдений над переводами поэтических произведений с персидского языка на узбекский //Научная конференция по иранской филологии. Тезисы докладов. – Л.,1962. – С. 38 – 39.
50. Omar Xayyam // Omar Xayyam. Rubaiyatlar. – Nokis, 1961.- B.3 – 18.-qoraqalp.tilida.
51. Otalar orzusi – istiqbol koʻzgusi. – Toshkent: OʻzFA nashriyoti, 1963. -76 b.
52. Abdurahmon Jomiy (hayoti va ijodi). – Toshkent: OʻzFA nashriyoti, 1963.-104 b.
53. Fors-tojik adabiyoti klassiklari. – Toshkent: Oʻzadabiynashr, 1963. - 198 b.
54. Haqiqat izlab / 2-nashri. – Toshkent: Oʻzdavnashr, 1963. -55 b.
55. Umar Xayyom // Umar Xayyom. Ruboiylar. – Toshkent, 1963.- B.3-18.
56. Преподавание истории персидско-таджикской литературы и современность // Учен. зап. Азерб. унта, 1963. Серия язык и лит. – № 4. – С. 37 – 44.
57. Полезный вклад в изучение новейшей персидской литературы, [О кн.: Комиссаров Д.С.Очерки современной персидской прозы. М., 1960] // Обществ. науки в Узбекистане. – Ташкент, 1963.- № 9. – С. 57 –59. -Совместно с М.Яукачевой.
58. Saʼdiy Sheroziy (hayoti va ijodi). – Toshkent: Fan,1964. -92 b.
59. Ajoyib doʻstlik sahifalaridan. (Oʻzbek-tojik adabiy aloqalariga doir). – ToshDU ilmiy asarlari. – Toshkent, 1964. -258-chiq. – B.198 – 212.
60. Soʻnggi soʻz // Nushin A. Xon va oʻzgalar. – Toshkent, 1964. – B.170 – 177.
61. Из наблюдений над переводами поэтических произведений с персидского языка на узбекский // Иранская филология. Тр. науч. конференсия

по иранской филологии. – Л., 1964. – С. 89 – 96.

1. Hofiz Sheroziy (hayoti va ijodi). – Toshkent: Fan, 1965. - 92 b.
2. Kitob haqida bir necha soʻz. // “Ming bir hikmat” kitobida. – Toshkent, 1965. – B.5 – 10.
3. Toʻplamga kirgan shoirlar haqida qisqacha maʼlumotlar // Ming bir hikmat. – Toshkent, 1965. – B.242 – 268.
4. Ulkan umr xulosasi // Sharq yulduzi, 1965. – №1.- B.135 – 137.
5. Гуманизм Хафиза // В Межвузовская науч. конференция по иранской филологии: Тезисы докладов). – Душанбе, 1966. – С. 122 – 123.
6. Malik-ush-shuaro Bahor (hayoti va ijodi). – Toshkent: Fan, 1967. 116 6.
7. Бахар-ученый филолог // Материалы науч.конференции профессорско-преподавательского состава ТашГУ Востоковедение, иностранные языки. – Ташкент, 1967. – С. 81 – 84.
8. Интервью с Ш.М.Шамухамедовым проведенное редакцией журнала “Народы Азии и Африки”. – Ташкент, 1967.- №5. – С. 259 – 260.
9. К вопросу о развитии гуманистических идей в классической персидско-таджикской литературе // Материалы науч. конференции профессорско-преподавателского состава ТашГУ. Востоковедение, иностранные языки. – Ташкент, 1967. - С. 50 – 56.
10. О некоторых особенностях перевода поезии Востока на русский // Актуалнне проблемы теории художественного перевода: Материалы Всесоюз. симпозиума (25 февр // 2-марта 1966). т. И. – М., 1967. – С. 155 – 165.
11. Художественный перевод и литературоведение // Звезда Востока, – 1967. – № 5. – С. 171 – 176.
12. Хафиз и его гуманизм // Сборник статей персидской и таджикской литературы. – Прага: Академия, 1967. – С. 133 – 140. - ингл.тилида.
13. Fors-tojik adabiyoti klassiklari ijodida gumanizm taraqqiyoti. – Toshkent: Fan, 1968. -441 b.
14. Fors-tojik adabiyoti klassiklari // Oʻzbek tili va adabiyoti. – Toshkent, 1964.- № 6.- B.78 – 79.
15. Boyqaro devoni // Fan va turmush. – Toshkent, 1968.- № 8. – B.22 – 23.
16. Bir dasta gul // Saʼdiy Sheroziy Guliston. -Toshkent, 1968. – B.5 – 10.
17. Gumanizm abadiylik yalovi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1968. – №7. – B.202 – 224.
18. Umar Xayyom // Guliston. – Toshkent, 1968.- № 8.- B.19.
19. K выxoду в свет “Девони Фони” Алишера Навои // Народы Азии и Африки. – Москва, 1968.- № 6. – S. 126 – 129.
20. Развитие востоковедения в Uзбекистане // Учен. зап. Тартuсского uн-та. 1968, вып. 201. Труды по востоковедению, вып. 1. – С. 27 – 37.
21. Boyqaro gʻazallari // Guliston. – Toshkent, 1969. – № 1.- B.28.
22. Uch yodgorlik//Guliston. – Toshkent, 1969. – № 4.- B.24 – 25.
23. Abadiy ilhom manbai // Quyoshni qutlab. – Toshkent, 1970.B.271 – 282.
24. Fors-tojik aruzi: Studentlar uchun qoʻllanma. – Toshkent: ToshDU, 1970. -112 b.; 2-nashri -1980.
25. Sharq fakulteti // Fan va turmush. – Toshkent, 1970.- № 9.- B.8 – 12.
26. Eron malikush-shuarosi // Bahor M. Inson ziynati. – Toshkent, 1970.- B.3 – 12.
27. Гуманизм Алишера Навои и традиции персидско-таджикской классической поэзии // VI Всесоюзная науч. конференсия по актуалным проблемам иранской филологии (28 – 30-мая 1970 г.: Тезисы докладов. – Ташкент, 1970. – С. 124 – 125.
28. Человек эпохи Ренессанса. (К гуманизму Хафиза) // Иранская филология. ч.1. – Душанбе, 1970. – S. 211 – 219.
29. Maliku-sh-shuaro Bahor-daneshvar // Iran soshiyeti silver yubiley. Suvenir. – Kalkutta, 1970. - B.327 – 342. - fors tilida.
30. Umar Xayyom. Ruboiyot / tuzuvchi va tarjimon Sh.Shomuhamedov. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1970. - 303 b.; 1985. -456 b. -matn fors, rus va oʻzb.tillarida.
31. Amir Xusrav Dehlaviy (hayoti va ijodi). – Toshkent: Fan, 1971. 80 b. – B.Musayev bilan birga.
32. Abdurahmon Jomiy // Abdurahmon Jomiy. Tanlangan asarlar. – Toshkent, 1971. – B.5 – 16.
33. Ishq kuychisiga zavol yoʻq. Sharqning buyuk shoiri Hofiz Sheroziyning 650-yilligi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1971.- № 7.- B.186 – 191.
34. Sheroz bulbuli // Guliston. – Toshkent, 1971.- № 7. – B.19.
35. Sharq tillarini oʻrganishga eʼtiborni kuchaytiraylik // Sovet maktabi. – Toshkent, 1972.- № 3. – B.23 – 26.
36. Hind sehrgari // Dehlaviy A.X. Asarlar. – Toshkent, 1972. – B.5 – 16.
37. Рец. на кн.: Ризаев З.Г. Индийский стиль в поэзии на фарси конца ХVI – ХVII в. Ташкент, 1971 // Народы Азии и Африки. – Москва, 1972. – S. 190 – 193.
38. Ustoz ibrati. [Gʻ.Gʻulom haqida] // Guliston. – Toshkent, 1973. –№ 5. - B.13.
39. Ham sanʼat, ham ilm // “Tarjima sanʼati. Maqolalar toʻplami” kitobida. – Toshkent, 1973.-* B.42 – 50.
40. Человеку на службу // Науч. тр. Ташк. ун-та. – Ташкент, 1973. -вып. 456.- S. 34 – 45.
41. Amir Xusrav Dehlaviy. Aforizmlar / tuzuvchi va tarjimon Sh.Shomuhamedov. – Toshkent: Yosh gvardiya, 1973. - 157 b. -matn fors va oʻzb.tillarida.
42. Gumanizm – abadiylik yalovi. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1974. -243 b.
43. Dilkusho hikoyatlar // Ajoyib hangomalar. – Toshkent, 1974.- B.5 – 12.
44. Katta isteʼdod sohibi // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1974. – № 6.- B.230 – 231.
45. Bedil / fors tilidan tarjima. – Toshkent, 1974. -156 b.
46. Kisoiy Marvashy (IX – X asr) // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1974. – №4. -6. 232.
47. Andishmand-ye bozorg va shaere tavana Amir Xosrov Dexlevi // Irfan (Kabul), 1353 (1974), №5-6 asad, son bole, s. 65 – 73.- № 6, son bole, s. 9 – 22, №7 – 10; mizan, djadi, s. 39 – 52, №11 – 12. dalv, xut. s. 77 – 81; 1354 (1975).- № 3 – 4, jduza, saratan, s.41 – 45; 1355 (1976).- № 1 – 2. xamal, sour. s 100 – 104.№ 12. xut, s. 188 – 194; 1356 (1977).- № 1, xamal, s. 62 – 69- dari tilida.
48. Shoh kitob // Abulqosim Firdavsiy. “Shohnoma” birinchi kitobida. – Toshkent, 1975. – B.5 – 32. -M. N. Osmonov bilan birga.
49. Вступителное слово// Науч. тр. Ташк. ун-та. 1975. -вып. 476.- Материалы науч.-практ. конф. – Ташкент: ТашГУ, 1975. – С.4.
50. Индийский чародей и властитель газели [А.Навои] // Науч. тр. Ташк. ун-та. 1975, вып. 458. -С 68 – 99.
51. Проблемы изучения творчества Амира Хосрова Дехлеви // Науч. тр. Ташк. ун-та, 1975, вып. 458. – С. 3 – 9. -в соавт. с Г.Алиевым.
52. Sharqshunos. [Брагинский И.С. Проблеми востоковедения. Душанбe, 1974 - kitobi haqida] // Guliston. – Toshkent, 1975.- № 6.- B.24.
53. Benazir shoir // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1976.- № I.- B.224 – 225.
54. Mard kishiga olam keng // Fan va turmush. – Toshkent, 1977. №5.- B.22 – 23.
55. Foniy devoni // Oʻzbek adabiyoti tarixi. II jild. – Toshkent, 1977.- B.167 – 184.
56. Shirota i seleustremlennost (O I.S.Braginskom) // Zvezda Vostoka. – Tashkent, 1977.- № 4. S. 190 – 192.
57. Davr durdonasi [Abu Mansur as-Saolibiy. Iatimat ad-daxr fi maxasin axl alasr. Tashkent, 1976 kitobi haqida] // Sharq yulduzi. –Toshkent, 1977.- № 8.- B.217 – 222.
58. Gulbogʻ sayri. – Oʻz KP MK nashriyoti, 1977. - 48 b.
59. Bir piyola suv // Firdavsiy “Shohnoma” sidan» kitobida. – Toshkent, 1979.- B.3 – 4.
60. Ibn Sino sheʼriyati // Sharq yulduzi. – Toshkent, 1979. – №5. – B.214 – 215.
61. Дела организационние // Вопр. литературы. – Москва, 1979. № 5. – С. 63 – 67.
62. Наваи повесть об Омаре Хайяме // Ильясов Я. Заклинатель змей. – Ташкент, 1979. – С. 411 – 414.
63. Фирдоуси // Фирдоуси. Рустам и Сухраб. – Ташкент, 1979. – С. 3 – 4.
64. Ташкентский университет основоположник науки в Средней Азии. – Ташкент, Узбекистан, 1980. -104 б. – З.П.Дан билан бирга.
65. Sanoq va salmoq // Guliston, – Toshkent, 1980.- № 10. – B.15. – F.Nasriddinov bilan birga.
66. Поэзия Хосрова Дехлеви // Хосров Дехлеви. Избранное. – Ташкент, 1980. – С. 3 – 4.
67. Проникновение в жизнь (эстетические взгляди Бедиля) // Звезда Востока. – Ташкент, 1980.- № 7 С. 174 – 178.
68. Xazinalar jilosi. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1981. -400 b.
69. Построй корабль из добрых дел. О творчестве Рудаки // Литературная учеба.-1981.- № 2.- С. 210 – 216.
70. Nizomiy (1141 – 1209) // Nizomiy. Saylanma / tuzuvchi, fors tilidan tarjimon, soʻz boshi (-B.3 – 4) muallifi – Toshkent: Oʻzbekiston, 1982.-128 b.
71. Ulugʻ gumanist // Nizomiy sheʼriyatidan. – Toshkent: Oʻzbekiston, 1983. – B.3 – 4.
72. Kitob haqida xitob // Kitob – oftob. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1983. – B.3 – 5.
73. Odamiylik inshosi. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1984. -280 b.
74. Munavvar soʻzlar (Rudakiy haqida) // Yoshlik. – Toshkent, 1984.№ 9.-B.75 – 76.
75. Firdavsiy. Shohnoma / tarjimon va soʻzboshi muallifi. 1-kitob. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1975. -733 b.; – Toshkent, 1984. - 688 b.
76. Haqiqat izlab // Sharq tafakkuri xazinasidan. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1986. – B.3 – 10.
77. Mirzo Bedil // Bedil. Ruboiylar. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1986. – B.3 – 5.
78. Некоторые итоги изучения творч. наследия Хосрова Дехлеви // Амир Хосров Дехлеви. – Ташкент, 1987. – С. 3-8.
79. Fors-tojik adabiyoti tarixidan qisqacha kurs: oʻquv qoʻllanma, 1-kitob. – Toshkent, 1987.-112 6.; II kitob, – Toshkent, 1992. -99 b.
80. Щедрость // Okean jemchujin kitobida. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1988. – B.3 – 10.
81. Hamkorlik hikmati // Injular ummoni. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1988. – B.5 – 10.
82. Jahonni zabt etgan sheʼriyat // Umar Xayyom. Ruboiylar. – Toshkent: Oʻzbekiston, 1991. – B.3 – 6.
83. Omar Xayyam (1048-1123) // Omar Xayyam. Rubai. – Tashkent: Uzbekistan, 1991. – B.3 – 6.
84. Fors-tojik adabiyoti tarixidan qisqacha kurs: oʻquv qoʻllanma, 2-kitob. – Toshkent: Universitet, 1992. -104 6.
85. Gulbogʻ nasimi. – Toshkent: Yozuvchi, 1992. -96 b.
86. Shohkitob va uning muallifi. Risola. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1992. -80 b.
87. Sheʼriyatimiz sarchashmasi. (Shohnoma-ning ming yilligi munosobati bilan) // Sharq mashʼali. – Toshkent, 1994.- № 1. – B.9 – 11.
88. Firdavsiy jasorati // Firdavsiy. Rustam va Suxrob. – Toshkent: Adabiyot va sanʼat, 1994. – B.3 – 4.
89. Durdonalar. – Toshkent, 1997. - 56 b.
90. Umar Xayyom // Jahon adabiyoti. – Toshkent, 1998.- № 3.
91. Shuhratli Shuhrat aka // Shuhrat. – Toshkent: Sharq, 1998. – B.297 – 302.
92. Jahonni maftun etgan adabiyot. – Toshkent: TDShI, 2000. -140 bet.
93. Fidoyilar (esdaliklar). – Toshkent: TDShI, 2001.-123 b.
94. Fidoyilar va ruboiylar. – Toshkent: Minhoj, 2003. -10,75 b.t.
95. Umar Xayyom // Umar Xayyom Nishopuriy: Xalqaro anjuman materiallari. – Tehron: Al-Hudo, – Toshkent: Movarounnahr, 2004. – B.17 – 21.
96. Forsiy sheʼriyatning asosiy shakllari. – Toshkent, 2004. -75 b.
97. Rudakiy: oʻquv qoʻllanma. – Toshkent: ToshDShI, 2005. -60 b.
98. Ruboiylar. – Toshkent: Gʻ.Gʻulom nashr. matbaa ijodiy uyi, 2006. - 63 b.
99. Abulqosim Firdavsiy. – Toshkent: TDShI, 2006. - 72 b.
100. Mumtoz fors adabiyoti. XV asr. – Toshkent, 2011. - 256 b.