Shokolad koʻtargan choʻri

	Shokolad ko'targan cho'ri ; (Inglizcha: The Chocolate Girl, fransuzcha:La Belle Chocolatière)
	Jean-Étienne Liotard, 1743-1744
	Moybo'yoq
	82,5 × 52,5 sm
	Gemäldegalerie Alte Meister, Drezden , Germaniya

Shokolad koʻtargan choʻri(Yoki ,,Shokolad koʻtargan qiz) — Shveytsariyalik rassom Jean-Étienne Liotard tomonidan chizilgan surat. Chinni idishda shokolad va bir stakan suv koʻtarib turgan xizmatkor qiz tasvirlangan. Zamondoshlari bu suratni Jean-Étienne Liotardning eng mashhur asari deya hisoblashgan. ^[1]

Tarix

Ushbu rasmning yaratilishi haqidagi afsonalar koʻp. 1745-yilda avstriyalik aristokrat, knyaz Ditrixshteyn Vena qahvaxonasiga yangi shokoladli ichimlikni sinab koʻrish uchun kirgan va yerlik kambagʻal zodagonning qizi, ofitsiant Anna (Melxior) Baltafga koʻzi tushgan. Qiz shahzodani jozibasi bilan oʻziga maftun etadi va oilasining eʼtirozlariga qaramay, u qizni oʻz nikohiga oladi. „Shokoladchi qiz“ shveytsariyalik rassom Liotari tomonidan yangi turmush qurgan yoshlar buyurtmasi asosida toʻy sovgʻasi sifatida yaratilgan. Portretda rassom kelinni XVIII asr ofitsiantlari libosida tasvirlab, bir qarashda sevgini abadiylashtirdi. Ushbu qarash — Zolushkaning asl voqeasi, deb hisoblanadi. Boshqa bir qarashga koʻra, boʻlajak malika Sharlotta Baltaf deb nomlangan, otasi Vena bankiri boʻlgan va rasm uning uyida yaratilgan — bu yozuv Londonda saqlanayotgan rasm nusxasida yozilgan. Bundan tashqari varianti ham bor. Unga koʻra bu odatiy portret emas: rassomning oʻzi uni, shunchaki, chizishni xohlagan, qizning goʻzalligidan hayratga tushgan, oʻzining Mariya Tereza xonimi, oʻzining Baltafi, deb atagan va keyinchalik Jozef Venzel fon Lichtenshteynning rafiqasi boʻlgan sevgan qizi, deb aytgan. Oxir oqibat, qiz aslida kimligi aniq belgilanmagan. U Vena shahrini tark etib, Venetsiyaga koʻchib oʻtadi va bu rasmni graf Avgust III — Polsha qiroli toʻplamlarini toʻldirgan Francesco Algarottiga sotadi. ^[2]

Tavsif

Jan-Etyen Liotardning „Shokolad koʻtargan choʻri“ — bu shokoladli ichimlik va bir stakan suv bilan toʻldirilgan chinni kosasi boʻlgan patnisni koʻtarib yurgan, chiroyli kiyingan xizmatkor ayolning portreti.

Tovoqlar yapon lak buyumlarini eslatsa-da, chashka Xitoy chinni uslubida. Rasmda deyarli soyalar yoʻq, rangpar fonga ega, yorugʻlik suv oynasida aks ettirilgan derazalar bilan taʼminlangan.

Ushbu durdona yarim tonlarda boʻyalgan va pergamentdagi pastellar yordamida mukammal modellashtirilgan.

Yosh xizmatkorning ko‘zlari pastroq bo‘lib, oldinga siljishini sabr bilan kutmoqda. Qizning bosh kiyimi Evropadagi rang-barang mintaqaviy qalpoqlarning vakili.

Yelkalarini oq ro‘mol o‘rab olgan, beliga bog‘lab qo‘yilgan zig‘ir fartugi uzun ko‘k-kulrang atlas yubka ustiga tushib, burmalari yaltirab turadi.

Rassom Liotard „Shokoladli qiz“ asarini 1745-yilda Vena shahrida Avstriya imperatori Mariya-Tereziya saroyida boʻlganida chizgan.^[3]

Shokolad

Shokoladdan foydalanishning dastlabki dalillari Olmeclarda (Meksika) kuzatilgan boʻlib, shokoladli ichimliklar eramizdan avvalgi 1900-yilga toʻgʻri keladi. Mesoamerikaliklarning koʻpchiligi shokoladli ichimliklar, shu jumladan Mayya va Azteklarni tayyorladilar.

16-asrgacha hech bir yevropalik Markaziy Amerikadan kelgan mashhur ichimlikni tatib koʻrmagan. Ispaniyalik konkistador Ernan Kortes uni birinchi boʻlib uchratgan yevropalik boʻldi, chunki ichimlik Montezumaning kechki ovqatdan keyingi odatining bir qismi edi.

Ispaniya Atsteklarni bosib olgandan soʻng, shokolad Evropaga olib kelingan. U tezda qirollik sevimlisiga aylandi. Ispanlar achchiqlikni bartaraf etish uchun shakar, shuningdek, asal qoʻshdilar.

Vanilla, yana bir mahalliy Amerika kirishi, shuningdek, qalampir va boshqa ziravorlar bilan mashhur qoʻshimcha edi.

1602-yilga kelib, shokolad Ispaniyadan Avstriyaga yoʻl oldi. 1662-yilga kelib, Papa shokoladli ichimliklar isteʼmol qilish orqali diniy roʻzalar buzilmasligini eʼlon qildi. Taxminan yuz yil ichida shokolad butun Evropada oʻz oʻrnini egalladi. ^[4]

Jean-Étienne Liotard

Jean-Étienne Liotard shveytsariyalik rassom, sanʼat biluvchi va diler edi. U pastel rangdagi portretlari va Turkiyaga qilgan sayohati asarlari bilan mashhur.

Asli fransuz Gugenot va Jeneva Respublikasi fuqarosi, u Jenevada tugʻilgan va vafot etgan, lekin faoliyatining koʻp qismini Evropaning poytaxtlarida oʻtkazgan, u yerda uning portretlari talab katta edi.

Rim, Istanbul, Parij, Vena, London kabi boshqa shaharlarda ishlagan.

Shokoladli qiz shveytsariyalik rassom Jan-Etyen Liotardning eng mashhur asarlaridan biridir. ^[5]

Manbalar

↑ „The Chocolate Girl Жан-Этьен Лиотарaround 1744 - 1745“. artsandculture.google.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.
↑ „“The Chocolate Girl” by Jean-Étienne Liotard“. joyofmuseums.com. 2022-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.
↑ „Jan Etyen Liotardning "Shokoladli qiz"“. joyofmuseums.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.^{[sayt ishlamaydi]}
↑ „Shokolad“. joyofmuseums.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.^{[sayt ishlamaydi]}
↑ „Jean-Erienne Liotard“. Britannica. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.

[1] „The Chocolate Girl Жан-Этьен Лиотарaround 1744 - 1745“. artsandculture.google.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.

[2] „“The Chocolate Girl” by Jean-Étienne Liotard“. joyofmuseums.com. 2022-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.

[3] „Jan Etyen Liotardning "Shokoladli qiz"“. joyofmuseums.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.^{[sayt ishlamaydi]}

[4] „Shokolad“. joyofmuseums.com. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.^{[sayt ishlamaydi]}

[5] „Jean-Erienne Liotard“. Britannica. Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]