Shpayer shartnomasi
Shpayer shartnomasi (nemischa: Vertrag von Speyer ; veng.: Speyeri szerződés) — tarixshunoslikda, Maksimilian II boshchiligidagi Qirollik Vengriya nomi bilan mashhur boʻlgan ikki Vengriya qirolligi va Yanosh Zsigmond Zapolya boshqargan Sharqiy Vengriya qirolligi oʻrtasidagi tinchlik shartnomasi va V Shpeyer Reyxstag, tomonidan 1570-yilda ratifikatsiya qilingan. Zapolyai Vengriya qirolining nominal vakolatlarini isteʼfoga chiqardi, ammo Maksimilian Yanosh Jigmondni „Transilvaniya shahzodasi“ deb tan oldi va buning evaziga Transilvaniya hukmdori Vengriya Qirolligining vassaliligida Transilvaniyani saqlab qolgan holda Gabsburgni Vengriya qiroli deb tan oldi[1][2].
Shuningdek, kelishuv shartlariga koʻra, Yanosh II Zsigmond Zapolyai Princeps Transsylvaniae et partium regni Hungariae dominus unvonini oldi — Transilvaniya shahzodasi va Vengriyaning bir qismi, hukmdori[3].
Ushbu shartnoma, birlashgan Vengriya tamoyilini tasdiqladi: Partium va Transilvaniya Yanosh II ga oʻtkazildi, ammo imperator shahzodasi sifatida. Zapolyalar oldin Zatissiyani nazorat qilishgan, ammo shartnoma ularga Gabsburglar Zapolya oilasining kuchiga qarshi chiqishidan qoʻrqmasdan, bu hududga egalik qilish imkonini berdi. Qaysidir maʼnoda, zapolyaliklar hudud uchun titul almashgan.
Shpeyerda, shartnoma imzolanishi bilan, Sharqiy Vengriya qirolligi oʻz faoliyatini toʻxtatib, Partium va Transilvaniya knyazligiga boʻlingan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Anthony Endrey. The Holy Crown of Hungary. — Hungarian Institute, 1978. — P. 70.
- ↑ Andrew Pettegree. The Reformation World. — Routledge, 2000. — P. 192.
- ↑ István Keul. %20Eastern%20Hungarian%20kingdom&f=false Early modern religious communities in East-Central Europe: ethnic diversity, denominational plurality, and corporative politics in the principality of Transylvania (1526—1691). — BRILL, 2009. — P. 61.