Shvetsiya konstitutsiyasi

'''Shvetsiya – konstitutsiyali monarxiya'''( shvetcha: svensk grundlag, inglizcha: Swedish constitution,    ruscha: шведская конституция) Amaldagi konstitutsiyasi 1974-yil yozilib 1975-yil 1-yanvardan kuchga kirgan. Shvetsiyaning asosiy qonuni. 1975-yilda qabul qilingan ushbu rasmiy hujjat Shvetsiya davlati va hukumatning siyosatini belgilab beradi va o'z fuqarolarining huquqlari va erkinliklarini qayd etadi. Davlat boshligʻi qirol (1973-yildan Karl XVI Gustav). Qonun chiqaruvchi hokimiyatni riksdag (1 palatali parlament), ijrochi hokimiyatni hukumat amalga oshiradi. Shvetsiyada to'rtta konstitutsiya mavjud: boshqaruv shakli, vorislik tartibi, matbuot erkinligini tartibga solish va so'z erkinligi konstitutsiyasi. Bundan tashqari, konstitutsiya va oddiy qonunlar o'rtasida o’rta asos bo’lgan Riksdag tartibi mavjud.Asosiy qonunlar barcha qonunlardan ustundir. Bu shuni anglatadiki, boshqa qonunlarning mazmuni hech qachon konstitutsiyalarda ko’rsatilganlarga zid bo’lmasligi kerak. Maqsad demokratiyani himoya qilishdir.

Riksdag, masalan, odamlarning erkinliklari va huquqlarini cheklaydigan shoshilinch qarorlar qabul qila olmasligi kerak. Konstitutsiyaga o’zgartirish kiritish uchun Riksdag ikkita bir xil qarorni va ikkala qaror o’rtasida parlament saylovini o’tkazishni talab qiladi. Agarda konstitutsiyaga o’zgartirmoqchi bo’lsa, saylovchilar konstitutsiyaga o’zgartirish kiritish taklifi bo’yicha o’z pozitsiyasini egallashi va bu borada ular kabi fikrlaydigan Riksdagni saylashi kerak. https://www.riksdagen.se/sv/sa-funkar-riksdagen/demokrati/grundlagarna/

Hukumat shakli.  Shvetsiyadagi barcha davlat hokimiyati xalqdan kelib chiqadi va Riksdag xalqning asosiy vakili hisoblanadi. Bu hukumat shaklida - demokratiyamizning asosini tashkil etuvchi konstitutsiya. Hukumat shakli mamlakatni qanday boshqarish kerakligini, fuqarolar qanday demokratik huquqlarga ega ekanligini va davlat hokimiyati qanday taqsimlanishini tavsiflaydi.

XIV asrdan beri Shvetsiyani qanday boshqarish kerakligi haqida yozma qoidalar mavjud. Birinchi boshqaruv shakli 1634-yilda chiqarilgan. 1809-yilda boshqa narsalar qatori qirol va Riksdag oʻrtasida hokimiyatning maʼlum bir boʻlinishi boʻlishini belgilovchi boshqaruv shakli paydo boʻldi. Parlamentarizm, ya’ni hukumatni parlament ko’magida boshqaradigan Riksdag birinchi jahon urushidan keyin qo’llanila boshlandi. Lekin u 1969 yilgacha hukumat shakliga yozilmagan.https://www.riksdagen.se/sv/sa-funkar-riksdagen/demokrati/grundlagarna/

Qirol Karl XVI Gustav Shvetsiyaning hozirgi davlat rahbari. Shvetsiyada davlat boshlig’i sifatida qirol yoki qirolicha bo’lishi kerakligi hukumat shaklida belgilanadi. Ammo taxtga merosxo’r bo’lishi mumkin bo’lgan qonun-qoidalar merosxo’rlik tartibida topiladi.

Shvetsiyada siz deyarli xohlagan narsani aytishga haqingiz bor. Siz radio, televideniya va internetda o’z fikringizni bildirish huquqiga egasiz. Ushbu huquqlar so’z erkinligining asosiy qoidalarida qayd etilgan. Shuningdek, u boshqa shaxsni tuhmat qilish yoki haqorat qilish kabi nimalarga yo’l qo’yilmasligini bildiradi.https://www.equalrightstrust.org/ertdocumentbank/CONSTITUTION%20OF%20SWEDEN.pdf