Siyosiy psixologiya

Siyosiy psixologiya siyosatchilarni, siyosatni va siyosiy xatti-harakatlarni psixologik tarafdan tushunishga va ijtimoiy-siyosiy nuqtai nazardan foydalangan holda psixologik jarayonlarni oʻrganishga yoʻnaltirilgan fanlararo akademik siyosiy sohadir. Siyosat va psixologiya oʻrtasidagi munosabatlar ikki yoʻnalishli hisoblanadi, psixologiya siyosatni tushunish uchun obyektiv sifatida ishlatilsa, siyosat esa psixologiyani tushunish uchun obyektiv sifatida qoʻllanadi. Fanlararo soha sifatida koʻriluvchi siyosiy psixologiya oʻz ichiga: antropologiya, iqtisod, tarix, xalqaro munosabatlar, jurnalistika, ommaviy axborot vositalari, falsafa, siyosatshunoslik, psixologiya va sotsiologiyani olgan keng koʻlamli ilmlar majmuyi hisoblanadi.

Siyosiy psixologiya eʼtiqod, motivatsiya, aql, idrok, axborotni qayta ishlash, oʻrganish strategiyasi, sotsializatsiya va munosabatni shakllantirish taʼsirida boʻlgan shaxslar va kontekslar oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliq munosabatlarni tushunishga qaratilgan yirik sohalardan hisoblanadi. Siyosiy psixologik nazariya va yondashuvlar koʻplab kontekslarda qoʻllangan, misol uchun: yetakchilik roli; ichki va tashqi siyosatni ishlab chiqish; etnik zoʻravonlik, urush va genotsiddagi xatti-harakatlar; guruh dinamikasi va ziddiyat; irqchilik harakati; ovoz berishga munosabat va motivatsiya; ovoz berish va ommaviy axborot vositalarining roli; millatchilik; va siyosiy ekstremizm. Aslini olganda siyosiy psixologlar kognitiv va ijtimoiy tushuntirishlardan foydalangan holda siyosiy xatti-harakatlarning asoslari, dinamikasi va natijalarini oʻrganadilar.

Siyosiy psixologiya tarixi

Fransiya

Siyosiy psixologiya asli Gʻarbiy Yevropadan va Fransiyadan kelib chiqqan boʻlib, fanning paydo boʻlishidagi asosiy omillar u yerlarda yangi fanlar va paradigmalarning paydo boʻlishi, shuningdek, turli mamlakatlardagi vujudga kelgan aniq ijtimoiy va siyosiy kontekslar bilan chambarchas bogʻliq edi. Siyosiy psixologiyaga oid ilk qarashlar rasmiy ravishda Fransiya-Prussiya urushi va sotsialistik inqilob davrida, Parij kommunasi (1871) paydo boʻlishi bilan koʻzga tashlana boshlagan. Siyosiy psixologiya atamasini birinchi marta etnolog Adolf Bastian oʻzining “ Tarixdagi odam” (1860) kitobida kiritilgan. „Ecole Libre de Sciences Politiques“ asoschisi faylasuf Hippolyte Taine (1828—1893) oʻzining "Zamonaviy Fransiyaning kelib chiqishi" (1875—1893) asarlarida Bastian nazariyalarini Uchinchi Respublikaning tashkil etilishi va rivojlanishi haqidagi gʻoyalarga tatbiq etgan. „Ecole Libre de Sciences Politiques“ rahbari Emile Boutmi (1835—1906) milliy oʻzaro munosabatlarning ijtimoiy, siyosiy va geografik konsepsiyalarining mashhur tadqiqotchisi edi. U „ingliz xalqi“, „Ularning siyosiy psixologiyasini oʻrganish (1901)“, „Amerika xalqi“; va „Ularning siyosiy psixologiyasining elementlari (1902)“ kabi siyosiy psixologiya boʻyicha turli ishlarga hissa qoʻshgan; Olomon nazariyasining muallifi Gustav Le Bon (1841—1931) olomonning faolligi irodani boʻysundirishini va oqilona fikrni ifloslanishini, natijada boshqarib boʻlmaydigan impulslar va his-tuygʻularni keltirib chiqardi. U oʻzining "Sotsializm psixologiyasi" (1896) va „ Siyosiy psixologiya va ijtimoiy himoya „ (1910) asarlarida olomonning boshqarib boʻlmaydigan holatida odamlar boʻysunish va etakchilikka nisbatan zaifroq boʻlishini taklif qildi va millatchilikni qabul qilish buni bartaraf etishini taklif qildi.

Italiya

Italiyada, Risorgimento (1870) turli ijtimoiy islohotlar va ovoz berish huquqini qoʻzgʻatdi. Bu davrdagi ijtimoiy tabaqaning katta boʻlinishi huquqshunos Gaetano Moskani (1858—1914) oʻzining “Hukmron sinf: siyosatshunoslik elementlari” (1896) nomli asarini nashr etishiga olib keldi, ushbu asarda barcha jamiyatlarda hukmron va boshqariladigan sinflar mavjudligi nazariy jixatdan asoslab berilgan. Vilfredo Pareto (1828—1923) Moskaning konsepsiyalaridan ilhomlanib, “Elitalarning yuksalishi va qulashi” (1901) va “Sotsialistik tuzum” (1902—1903) nomli asarlarini siyosiy psixologiya faniga oʻz hissasini qoʻshgan ijtimoiy tizimlar guruhi va sinfi roli haqida nazariya yaratgan. Keyinroq u “Aql va jamiyat“ (1916) sotsiologiya risolasini taqdim etadi. Moska va Paretoning italyan elitasi haqidagi matnlari Robert Mishels (1875—1936) nazariyalariga hissa qoʻshdi. Mishels asli nemis sotsialisti boʻlishiga qaramasdan, Germaniyada asosan quyi sinf tomonidan boshqariladigan parlament va Italiyadagi yuqori sinf parlamenti oʻrtasidagi farqni oʻrganib ijod qilar edi. U “ Siyosiy partiyalar: zamonaviy demokratiyaning oligarxik tendensiyalarini sotsiologik tadqiq qilish” (1911) asarini yozgan.

Avstriya

Sigmund Freyd (1856—1939) tomonidan siyosiy psixologiya faniga juda katta psixoanalitik taʼsir koʻrsatilgan. Uning “Totem va tabu” (1913) va “Guruh psixologiyasi va ego tahlili” (1921) asarlari orqali psixoanalizni siyosat bilan bogʻlangan nuqtalarini oʻrganamiz. Freyd va Bullit (1967) AQSh prezidenti Vudro Vilsonning shaxsiy xususiyatlari uning qaror qabul qilishi Birinchi jahon urushi davrida qanday ta’sir koʻrsatgani haqidagi birinchi psixobiografik tushuntirishni ishlab chiqdi. Shuningdek Freyd Ikkinchi jahon urushi taʼsiridan ilhomlanib, shaxs turlari, davr, madaniyat va sinfga qarab oʻzgarishi bilan qiziqdi. U guruh, jamiyat va atrof-muhitning shaxsiyat bilan ikki tomonlama taʼsirini tasvirlab berdi. Shuningdek u “Fashizmning ommaviy psixologiyasi” (1933) kitobida freyd va marksistik nazariyalarni birlashtirgan. U, shuningdek, siyosiy psixologiyani gʻarbiy tilda taqdim etgan birinchi jurnal boʻlgan "Siyosiy psixologiya va jinsiy iqtisod" jurnalini (1934—1938) tahrir qilish bilan shugʻullangan.

Germaniya

Germaniyada Ikkinchi jahon urushi davrida yangi siyosiy oʻzgarishlar va fashistik nazorat Frankfurt maktabidan avtoritarizm boʻyicha tadqiqotlarni ragʻbatlantirdi. Faylasuf Gerbert Markuz (1898—1979) oʻzining „ Aql va inqilob: Gegel va ijtimoiy nazariyaning yuksalishi“ (1941) kitobida erkinlik va hokimiyatga oid masalalarni ochdi, u yerda u guruhlarga shaxsiy huquqlar boʻyicha murosaga kelishni taklif qildi. Teodor Adorno (1903—1969) ham avtoritar shaxslar va antisemitizmni tadqiq etdi. Uning oʻzining "Avtoritar shaxs" (1950) maʼruzasi orqali fashizmga va antidemokratik tashviqotga moyil boʻlgan shaxs turini aniqlashga harakat qiladi. Ikkinchi jahon urushi davridagi natsistlar harakati, Gitler va unga oʻxshash siyosiy shaxslar Valter Poppelreuter (1932) kabi ziddiyatli psixologlarni psixologiya haqida maʼruza qilish va yozishga undadi. Psixolog Erik Yaensh (1883—1940) irqchilikka qarshi „Anti-tip“ (1933) kitobi orqali hissa qoʻshgan.

Birlashgan Qirollik

Asrning oxirida Oksford universiteti va Kembrij universiteti Psixologik jamiyati (1901) va Sotsiologik jamiyati (1904) asoslari bilan bir qatorda „Inson fanlari“ kabi intizomiy siyosiy psixologiya kurslarini joriy etildi. Oksford tarixchisi G.B. Grundi (1861—1948) siyosiy psixologiyani (1917) tarixning kichik fani sifatida qayd etdi. Birinchi jahon urushi davridagi ijtimoiy va siyosiy xulq-atvorga asoslanib, u tarix fanining yangi tarmogʻi - „Ommaviy harakatdagi erkaklar psixologiyasi“ ni ishlab chiqdi. Intellektual Grem Uollas (1859—1932) siyosatda psixologiyani oʻrganishning ahamiyatini „Siyosatdagi inson tabiati“ (1908) da koʻrsatdi. Uolles oʻz psixologik intellekti ustidan nazoratni rivojlantirishda ekspluatatsiya haqida xabardorlikni oshirish uchun siyosatchilar va jamoatchilikni psixologik jarayonlar haqida maʼlumot berish muhimligini taʼkidladi. U " Buyuk jamiyat " (1917) asarida bunday jarayonlarni tan olish yanada funksional insoniyatni shakllantirishga yordam berishi mumkinligini taklif qildi.

Qoʻshma Shtatlar

Atlantika boʻylab sayoxat qilar ekanmiz, siyosiy psixolog deb hisoblanuvchi birinchi amerikalik Garold Lassvell ( 1902–1978) ni taʼkidlab oʻtmasdan iloj yoʻq, uning tadqiqotlari ham Birinchi jahon urushining sotsiologik qiziqishi bilan bogʻliq. Lassvell koʻp oʻtmay Yevropaga koʻchib oʻtdi, u yerda u Freyd va Adler shaxsiyat nazariyalarini siyosat bilan bogʻlashni boshladi va " Psixopatologiya va siyosat " (1930) kitobini nashr etdi. Uning asosiy nazariyalari siyosiy faollik motivlari, tashviqot va shaxs oʻrtasidagi munosabatni oʻz ichiga oladi.

Siyosiy psixologiyaning rivojlanishiga hissa qoʻshgan yana bir omil - bu psixometriya va Turston va Chavening „Munosabatni oʻlchash“ (1929) asaridir. Ijtimoiy fandagi metodologik inqilob miqdoriy asoslar va siyosiy psixologiyaga koʻproq ishonch berdi. Kampaniyalar davomida siyosiy imtiyozlarni oʻrganishga „Amerika jamoatchilik fikri instituti“ni asos solgan Jorj Gallup (1901—1984) turtki boʻldi. 1940-yillarda Amerikada boʻlib oʻtgan saylovlar Ikkinchi jahon urushi boshlanishi munosabati bilan koʻpchilikning eʼtiborini tortdi. Gallup, Roper va Krossli Ruzveltning qayta saylanish imkoniyatlarini oʻrganishga undadilar. Lazarsfeld, Berelson va Gaudet (1944) ham 1940-yillardagi saylov kampaniyasi boʻyicha mashhur „Xalq tanlovi“ panel tadqiqotini oʻtkazdilar. Ushbu tadqiqotlar psixologik nazariyalardan foydalangan holda siyosiy texnikani oʻlchash imkoniyatiga eʼtibor qaratdi. AQSHning Ikkinchi jahon urushiga kirishi urush texnikasi, targʻibot, guruh axloqiy, psixo-biografiyasi va madaniy toʻqnashuvi kabi sohalar boʻyicha keng koʻlamli tadqiqotlar olib bordi, ulardan bir nechtasini nomlash mumkin, AQSh armiyasi va dengiz floti yosh psixologlarni jalb qildi. Shunday qilib, intizom tezda rivojlandi va xalqaro akkreditatsiyaga ega boʻldi.

Xedli Kantril va LA Free „eʼtiborni birinchi navbatda xalqaro munosabatlarga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan siyosiy xatti-harakatlarga taʼsir qiladigan psixologik oʻzgarishlarga“ qaratish uchun ham Xalqaro ijtimoiy tadqiqotlar institutini tashkil etdilar. Ular „hukumatlar va nima uchun psixologik oʻzgaruvchilar nuqtai nazaridan xalqaro muammolarga nisbatan oʻzlarini shunday tutishlari“ ni oʻrganishdi.

MakGuayr siyosiy psixologiya rivojlanishining uchta keng bosqichini belgilaydi, bu uch bosqich: (1) 1940dan va 1950gacha psixoanaliz hukmronlik qilgan shaxsni oʻrganish davri. (2) 1960—1970-yillardagi siyosiy munosabat va ovoz berish xulq-atvorini oʻrganish davri „oqilona odam“ taxminlarining mashhurligi bilan tavsiflanadi. (3) 1980 va 1990-yillardan buyon siyosiy eʼtiqodlar, axborotni qayta ishlash va qarorlar qabul qilishga qaratilgan va ayniqsa xalqaro siyosat bilan shugʻullangan davr.

Shaxs va siyosat

Siyosiy psixologiyada shaxsiyatni oʻrganish yetakchi shaxsning qarorlar qabul qilishga taʼsiri va ommaviy shaxsning yetakchilik chegaralariga taʼsiriga qaratilgan. Siyosiy psixologiyada qoʻllanadigan asosiy shaxsiy yondashuvlar psixoanalitik nazariyalar, xususiyatga asoslangan nazariyalar va motivlarga asoslangan nazariyalardir.

Guruhlarning siyosiy psixologiyasi

Guruh xulq-atvori siyosiy partiyalarning tuzilishi, barqarorligi, ommabopligi va muvaffaqiyatli qarorlar qabul qilish qobiliyatining kalitidir. Guruh sharoitida individual xatti-harakatlar sezilarli darajada farq qiladi, shuning uchun faqat guruhni tashkil etuvchi shaxslarga qarab guruh xatti-harakatlarini aniqlash qiyin. Guruh shakli va barqarorligi bir nechta oʻzgaruvchilarga asoslanadi; hajmi, tuzilishi, guruh xizmat qiladigan maqsadi, guruh rivojlanishi va yuqoridagilarni guruhga taʼsiri.

Guruh hajmi

Guruh kattaligi turli oqibatlarga olib keladi. Kichikroq guruhlarda odamlar koʻproq sodiqdirlar (Patterson va Schaeffer, 1997) va aylanish tezligi pastroq (Widmeyer, Brawley va Carron, 1990). Katta guruhlar kattaroq farqlanish darajasini (OʻDell, 1968) va kamroq muvofiqlikni koʻrsatadi (Olson va Caddell, 1994). Guruhning ishlashi ham muvofiqlashtirish va erkin yurishning pasayishi tufayli oʻlcham oʻsishi bilan kamayadi. Shuning uchun siyosiy partiya yoki millatning kattaligi ularning muvofiqlashtirish va taraqqiyot qobiliyatiga taʼsir koʻrsatishi mumkin.

Guruh tuzilishi

Guruhning tuzilishi aʼzolarning xilma-xilligi bilan oʻzgaradi, bu uning samaradorligiga ham sezilarli darajada taʼsir qiladi. Guruhdagi individual xilma-xillik kamroq muloqotni namoyish etadi va shuning uchun nizolarni kuchaytiradi (Maznevski, 1994). Bu kuchli mustamlakachi yoki koʻp irqli davlatlarda joylashgan siyosiy partiyalarga taʼsir qiladi. Aʼzolarning xilma-xilligi quyidagilarga olib keladi; maqom, rol taqsimoti va guruh ichidagi rollar keskinligi, bularning barchasi kelishmovchilikka olib kelishi mumkin. Shunday qilib, guruhning hamjihatligini saqlash muhim ahamiyatga ega. Uygʻunlikka bir necha omillar taʼsir qiladi; aʼzolarning guruhda oʻtkazgan vaqti, aʼzolar bir-birini yoqtiradigan miqdor, guruh taklif qiladigan mukofot miqdori, guruhga tashqi tahdid miqdori va rahbarlar tomonidan taqdim etilgan iliqlik darajasi. Samarali siyosiy guruh tuzishga urinayotganda bu omillarni hisobga olish kerak. Prezident qarorlari samaradorligiga, masalan, maslahat guruhi aʼzolarining ierarxik maqomga ega boʻlish darajasi va har bir aʼzoga tayinlangan rollar taʼsir qiladi.

Guruh funksiyasi

Guruhni shakllantirish maqsadini oʻrganish, uni „funksional“ yoki „shaxslararo jalb qilish“ maqsadiga xizmat qiladi va siyosiy mashhurlikka ham taʼsir qiladi. Koʻpincha odamlar omon qolish, shaxslararo, axborot va jamoaviy ehtiyojlarni qondirish uchun guruhlarga qoʻshilishadi. Taʼminlovchi siyosiy partiya; barqarorlik, aniq maʼlumot, shaxslarga kuch taklif qiladi va tegishlilik tuygʻusini qondiradi, mashhurlikka erishadi. Shutzning (1958) " Shaxslararo munosabatlarning asosiy yoʻnalishi " nazariyasi guruhlar nazorat qilish, yaqinlik va inklyuziyaga boʻlgan ehtiyojni qondirishini taklif qiladi. Guruhlar tabiiy joziba tufayli ham shakllanadi. Newcomb (1960) bizni ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, eʼtiqodi, munosabati va tashqi koʻrinishi boʻyicha boshqalarga yaqinlashishini taʼkidlaydi. Shunday qilib, maʼlum jihatlardagi oʻxshashlik insonning bir guruhga boshqasiga qoʻshilishga qanchalik jalb qilinganligi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin.

• Turkum:Siyosiy psixologlar
• Jamoa psixologiyasi
• Eksperimental siyosatshunoslik
• Xalqaro siyosiy psixologiya jamiyati
• Siyosiy bilish
• Siyosiy iqtisod
• Jamoat tanlovi

• Abrahms, Max (2008). „What Terrorists Really Want: Terrorist Motives and Counterterrorism Strategy“. International Security. 32-jild, № 4. 78–105-bet. doi:10.1162/isec.2008.32.4.78. ISSN 1531-4804. JSTOR 30129792. S2CID 57561190.
• Binning, Kevin R.; Sears, David O. (2015). „On the history of political diversity in social psychology“ (PDF). Behavioral and Brain Sciences. 38-jild, № 38. 18-bet. doi:10.1017/S0140525X14001137. PMID 26787456. S2CID 34574177. 2019-02-27da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: October 17, 2020.
• Brown, Roger „The Authoritarian Personality and the Organization of Attitudes“, . Political Psychology: Key Readings. London: Psychology Press, 2004 — 39–68-bet. 
• Cottam, Martha L.; Dietz-Uhler, Beth; Mastors, Elena; Preston, Thomas. Introduction to Political Psychology, 2nd, New York: Psychology Press, 2010. 
• Free, Lloyd A. (1958). „Polling Decision Makers: An Experiment in Political Psychology“. Public Opinion Quarterly. 22-jild, № 2. 184–186-bet. doi:10.1093/poq/22.2.184. ISSN 1537-5331.
• Houghton, David Patrick. Political Psychology: Situations, Individuals, and Cases, 2nd, New York: Routledge, 2015. ISBN 978-0-415-83365-3. 
• Kahan, Dan M.; Peters, Ellen; Dawson, Erica Cantrell; Slovic, Paul (2017). „Motivated Numeracy and Enlightened Self-Government“. Behavioural Public Policy. 1-jild, № 1. 54–86-bet. doi:10.1017/bpp.2016.2. ISSN 2398-0648.
• Lopez, Anthony C.; McDermott, Rose; Petersen, Michael Bang (2011). „States in Mind: Evolution, Coalitional Psychology, and International Politics“. International Security. 36-jild, № 2. 48–83-bet. doi:10.1162/ISEC_a_00056. ISSN 1531-4804. JSTOR 41289698. S2CID 57562816.
• Mols, Frank; 't Hart, Paul „Political Psychology“, . Theory and Methods in Political Science, 4th, Basingstoke, England: Palgrave Macmillan, 2018 — 142–157-bet. ISBN 978-1-137-60353-1. 
• Political Psychology, 2nd, Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, 2002. 
• Schildkraut, Deborah J. (2004). „All Politics Is Psychological: A Review of Political Psychology Syllabi“ (PDF). Perspectives on Politics. 2-jild, № 4. 807–819-bet. doi:10.1017/s1537592704040575. ISSN 1541-0986. JSTOR 3688550. S2CID 143371553. 3 February 2012da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 5-dekabr 2011-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
• Oxford Handbook of Political Psychology, 2nd, New York: Oxford University Press, 2003. 
• Van Ginneken, Jaap „Outline of a Cultural History of Political Psychology“, . The Psychology of Politics, 2nd, New York: Springer, 1988 — 3–22-bet. DOI:10.1007/978-1-4612-3830-0_1. ISBN 978-1-4612-3830-0. 
• Van Ginneken, Jaap. Crowds, Psychology, and Politics, 1871–1899. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1992. ISBN 978-0-521-40418-1. 
• Van Ginneken, Jaap. Mass Movements in Darwinist, Freudian and Marxist Perspective: Trotter, Freud and Reich on War, Revolution and Reaction, 1900–1933. Apeldoorn, Netherlands: Spinhuis, 2007. ISBN 978-90-5589-279-2. 

 

Bibliografiya

• Abrahms, Max (2008). „What Terrorists Really Want: Terrorist Motives and Counterterrorism Strategy“. International Security. 32-jild, № 4. 78–105-bet. doi:10.1162/isec.2008.32.4.78. ISSN 1531-4804. JSTOR 30129792. S2CID 57561190.
• Binning, Kevin R.; Sears, David O. (2015). „On the history of political diversity in social psychology“ (PDF). Behavioral and Brain Sciences. 38-jild, № 38. 18-bet. doi:10.1017/S0140525X14001137. PMID 26787456. S2CID 34574177. 2019-02-27da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: October 17, 2020.
• Brown, Roger „The Authoritarian Personality and the Organization of Attitudes“, . Political Psychology: Key Readings. London: Psychology Press, 2004 — 39–68-bet. 
• Cottam, Martha L.; Dietz-Uhler, Beth; Mastors, Elena; Preston, Thomas. Introduction to Political Psychology, 2nd, New York: Psychology Press, 2010. 
• Free, Lloyd A. (1958). „Polling Decision Makers: An Experiment in Political Psychology“. Public Opinion Quarterly. 22-jild, № 2. 184–186-bet. doi:10.1093/poq/22.2.184. ISSN 1537-5331.
• Houghton, David Patrick. Political Psychology: Situations, Individuals, and Cases, 2nd, New York: Routledge, 2015. ISBN 978-0-415-83365-3. 
• Kahan, Dan M.; Peters, Ellen; Dawson, Erica Cantrell; Slovic, Paul (2017). „Motivated Numeracy and Enlightened Self-Government“. Behavioural Public Policy. 1-jild, № 1. 54–86-bet. doi:10.1017/bpp.2016.2. ISSN 2398-0648.
• Lopez, Anthony C.; McDermott, Rose; Petersen, Michael Bang (2011). „States in Mind: Evolution, Coalitional Psychology, and International Politics“. International Security. 36-jild, № 2. 48–83-bet. doi:10.1162/ISEC_a_00056. ISSN 1531-4804. JSTOR 41289698. S2CID 57562816.
• Mols, Frank; 't Hart, Paul „Political Psychology“, . Theory and Methods in Political Science, 4th, Basingstoke, England: Palgrave Macmillan, 2018 — 142–157-bet. ISBN 978-1-137-60353-1. 
• Political Psychology, 2nd, Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, 2002. 
• Schildkraut, Deborah J. (2004). „All Politics Is Psychological: A Review of Political Psychology Syllabi“ (PDF). Perspectives on Politics. 2-jild, № 4. 807–819-bet. doi:10.1017/s1537592704040575. ISSN 1541-0986. JSTOR 3688550. S2CID 143371553. 3 February 2012da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 5-dekabr 2011-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
• Oxford Handbook of Political Psychology, 2nd, New York: Oxford University Press, 2003. 
• Van Ginneken, Jaap „Outline of a Cultural History of Political Psychology“, . The Psychology of Politics, 2nd, New York: Springer, 1988 — 3–22-bet. DOI:10.1007/978-1-4612-3830-0_1. ISBN 978-1-4612-3830-0. 
• Van Ginneken, Jaap. Crowds, Psychology, and Politics, 1871–1899. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1992. ISBN 978-0-521-40418-1. 
• Van Ginneken, Jaap. Mass Movements in Darwinist, Freudian and Marxist Perspective: Trotter, Freud and Reich on War, Revolution and Reaction, 1900–1933. Apeldoorn, Netherlands: Spinhuis, 2007. ISBN 978-90-5589-279-2.