Kontent qismiga oʻtish

Su-57

Vikipediya, erkin ensiklopediya

Su-57 (loyiha indeksi T-50[1], NATO kodifikatsiyasiga koʻra: Felon[2] — "Jinoyatchi") — bu beshinchi avlod rus koʻp funksiyali qiruvchisi boʻlib, P. O. Suxoy konstruktorlik byurosi tomonidan „ПАК ФА“ keng qamrovli maqsadli dastur doirasida ishlab chiqilgan. Samolyot Rossiya Aerokosmik kuchlarida Su-27 ogʻir qiruvchi samolyotini almashtirish uchun yaratilgan[3]. T-50 birinchi parvozini 2010-yil 29-yanvarda amalga oshirgan[4]. 2013-yilda qurollarni sinovdan oʻtkazish uchun KnAAZda (prototiplar yigʻilgan) kichik hajmdagi samolyotlar ishlab chiqarish yoʻlga qoʻyilgan[5]. 2019-yilning yozida qiruvchi samolyotning seriyali ishlab chiqarilishi yoʻlga qoʻyilgan[6]; 3 ta polkni toʻliq jihozlaydigan 76 ta samolyot yetkazib berish boʻyicha shartnoma rejalashtirilgan[7]. 2020-yil 25-dekabrda Rossiya havo kuchlari birinchi seriyali qiruvchi samolyotni qabul qilib olgan[8]. Su-57 ning ikkinchi bosqichdagi „Mahsulot 30“ dvigateli bilan birinchi parvozi 2017-yilning 5-dekabrida boʻlib oʻtgan[9]. Ushbu dvigatellarni ishlab chiqarish hamda samolyotlariga oʻrnatish 2023-2025-yillarga moʻljallangan[10][11][12].

Parvoz sinovlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 29-yanvarda T-50 (Su-57) ning ilk parvoz nusxasi birinchi marta havoga koʻtarilib, taxminan 45 daqiqa parvoz qilgan[4][13]. Samolyotni sinov uchuvchisi Rossiya Qahramoni Sergey Bogdan boshqargan. 2015-yil 18-sentabrda test sinovlarining yakuniy bosqichi boʻlib oʻtgan[14]. 2016-yilning 17-noyabrida Su-57 ning 7-prototipi birinchi parvozini amalga oshirgan[15]. Sinovlar davomida Su-57 taktik va texnik topshiriqning deyarli barcha talablarini toʻliq bajarishga muvaffaq boʻlgan.

Narxi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vladimir Putin 2010-yil yozida samolyotlarni sinovdan oʻtkazish jarayonini kuzatganidan soʻng: „Samolyotni yaratishning birinchi bosqichida 30 milliard rubl sarflandi, loyihani yakunlash uchun xuddi shunday mablagʻ talab qilinadi“,-deb taʼkidlagan. U shundan keyin dvigatel, qurol va boshqalarni modernizatsiya qilish boshlanishini soʻzida aytib oʻtgan. Shu bilan birga, Putinning soʻzlariga koʻra, samolyot xorijiy analoglardan 2,5-3 baravar arzon boʻlishi koʻzda tutilgan[16]. Hindiston havo kuchlari 2012-yilda Su-57 ni har bir samolyot uchun 100 million dollardan sotib olishni rejalashtirgan edi[17]. Biroq, 2018-yilning aprel oyiga kelib Hindiston havo kuchlari samolyotni ishlab chiqishda sezilarli kechikishlar, narxning yuqori darajada oshishi va qiruvchi samolyotning texnologik imkoniyatlariga shubhalar tufayli „FGFA“ loyihasini ishga tushirmasliklarini eʼlon qilishgan. 2019-yil 15-may kuni Rossiya Mudofaa vazirligi 76 ta Su-57 qiruvchi samolyoti xarid qilinganini eʼlon qildi. Shartnoma Army-2019 harbiy-texnik forumida imzolangan[18]. „Kommersant“ nashri ushbu faktni sharhlab, tom maʼnoda quyidagilarni taʼkidladi:

Shartnoma... 170 milliard rublgacha baholanmoqda, bu esa aviatsiya tarixidagi eng yirik shartnoma hisoblanadi va Komsomolsk-na-Amur aviatsiya zavodining kamida keyingi o'n yil davomida to'liq quvvatini kafolatlaydi.

N036 Belka prototipi — NIIP tomonidan MAKS-2009 da taqdim etilgan Su-57 uchun AFAR bilan radar.
Slatda AFAR. MAKS-2009
Su samolyotlari uchun OLS. MAKS-2009
MAKS-2009 da URVV RVV-AE
misol Kengash raqami Izohlar
T-50-0 — Yerdagi statik sinov uchun namuna
T-50-KNS — Yer sinovlari uchun oʻrnatilgan toʻliq miqyosli stend (CNS).
T-50-1 051 Birinchi uchuvchi prototip. Birinchi parvoz 2010-yil 29-yanvarda boʻlib oʻtdi[4][19].
T-50-2 052 Ikkinchi parvoz prototipi. Birinchi parvoz 2011-yil 3-martda boʻlib oʻtdi[15][19].
T-50-3 053 Uchinchi parvoz prototipi. Birinchi parvoz 2011-yil 22-noyabrda amalga oshirildi[15][19].
T-50-4 054 Toʻrtinchi parvoz prototipi. Birinchi parvoz 2012-yil 12-dekabrda amalga oshirildi[15][19].
T-50-5/T-50-5R 055 Beshinchi parvoz prototipi. Birinchi parvoz 2013yil 27-oktabrda boʻlib oʻtdi[15][19]. Taʼmirlashdan soʻng u T-50-5R indeksini oldi, birinchi parvoz 2015-yil 16-oktabrda boʻlgan[15].
T-50-6 056 Oltinchi parvoz prototipi. Ikkinchi bosqichning prototipi. Birinchi parvoz 2016-yil 27-apreldaboʻlib oʻtdi[15][19].
T-50-7 — Yerning statik sinovlari uchun ikkinchi bosqichning namunasi.
T-50-8 058 Yettinchi parvoz prototipi. Ikkinchi bosqichning prototipi. Birinchi parvoz 2016-yil 17-noyabrda amalga oshirildi[15][19].
T-50-9 509 Sakkizinchi uchuvchi prototip. Ikkinchi bosqichning prototipi. Birinchi parvoz 2017-yil 24-aprelda boʻlib oʻtdi[20][21].
T-50-10 510 Toʻqqizinchi parvoz prototipi. Ikkinchi bosqichning prototipi. Birinchi parvoz 2017-yil 23-dekabrda amalga oshirildi[22].
T-50-11 511 Oʻninchi parvoz prototipi. Ikkinchi bosqichning prototipi. Eksperimental oʻyinni yakunlaydi. Birinchi parvoz 2017-yil 6-avgustda amalga oshirildi[23].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „ПАК ФА Т-50“. 2020-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-avgust.
  2. ↑ „NATO assigns new reporting name for Su-57 5th generation jet fighter.“. 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-iyun.
  3. ↑ „ВВС РФ 2020“ (2007-yil 24-sentyabr). 2012-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 20-sentyabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „Российский истребитель пятого поколения поднялся в воздух“. Lenta.ru (2010-yil 29-yanvar). 2010-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-avgust.
  5. ↑ „Минобороны назвало дату начала закупок ПАК ФА для ВВС“. Lenta.ru (2007-yil 12-iyul). 2010-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-iyul.
  6. ↑ „Сборка первого серийного Су-57 попала на видео“. Lenta.ru. 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-may.
  7. ↑ „Путин потребовал купить 76 истребителей пятого поколения“ (2019-yil 16-may). 2019-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-may.
  8. ↑ „ВКС России получили первый серийный Су-57“. lenta.ru. 2021-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-dekabr.
  9. ↑ „Истребитель Су-57 совершил первый полет с новым двигателем“. rostec.ru. 2020-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-iyul.
  10. ↑ „Опубликовано видео полёта истребителя Су-57 с новым двигателем“. ВЕДОМОСТИ. 2017-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-yanvar.
  11. ↑ „В России впервые запустили «изделие 30»“. 2017-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-yanvar.
  12. ↑ „Russia's New Su-57 Stealth Fighter Has A Big Problem That Won't Be Fixed Until 2025“. The National Interest. 2020-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-sentyabr.
  13. ↑ „Первый полёт российского истребителя пятого поколения прошёл успешно“. lenta.ru (2010-yil 29-yanvar). 2010-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 29-yanvar.
  14. ↑ „Последние испытания Т-50 начались в России“. Телеканал «Звезда». 2015-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-oktyabr.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 „Совершил первый полёт 7-й экземпляр Т-50“. 2019-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-sentyabr.
  16. ↑ „Путин: истребитель пятого поколения будет в 3 раза дешевле аналогов“. РИА Новости (2010-yil 17-iyun). 2019-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 7-fevral.
  17. ↑ Dave Majumdar. „Indian PAK-FA variant delayed by two years“. 2012-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  18. ↑ „Началось исполнение контракта на поставку Минобороны 76 истребителей Су-57 — РИА Новости, 03.03.2020“. 2022-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 „КнААЗ - Комсомольский-на-Амуре авиационный завод им Ю.А. Гагарина“. 2017-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-yanvar.
  20. ↑ „Первые фотографии самолёта Т-50-9“. bmpd. 2020-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-sentyabr.
  21. ↑ „Девятый экземпляр российского истребителя пятого поколения поднялся в воздух“. Lenta.ru. 2017-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-may.
  22. ↑ „Совершил первый полёт последний Су-57, — источник“. Рамблер/новости. 2017-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-dekabr.
  23. ↑ „Новый экземпляр Су-57 совершил свой первый полёт, — источник“. Naked Science. 2017-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Su-57&oldid=4218069" dan olindi